به گزارش ایسنا، سایت مجموعه گورستان «دولاب» به آدرس «http://www.doulabcemetery.com/en/default.asp»که مجموعه‌ای از آثار و محوطه‌های قدیمی را در خود دارد، تشریح کاملی از وضعیت قبرستان لهستانی‌ها انجام داده است. هر چند مشخص نیست آخرین به روزرسانی این سایت چه زمانی انجام شده یا متولیان اصلی آن چه افراد حقیقی یا حقوقی هستند، اما با توجه به تاکید به ثبت ملی این قبرستان تاریخی در بخش تاریخچه‌ی آن، به نظر می‌رسد باید متولیان این مجموعه‌ی تاریخی با آن‌چه که قوانین و ضوابط میراث فرهنگی برای انجام هر عملیاتی در این سایت نامیده می‌شود، آشنا باشند، یعنی آشنا بودن با لزوم استعلام از میراث فرهنگی برای انجام ساماندهی سنگ قبرهای قبرستان لهستانی‌ها.

سنگ قبرهای قدیمی قبرستان لهستانی‌ها، به‌عنوان یک اثر ثبت شده در فهرست میراث ملی کشور، در دل تهران، به مکان نامعلومی منتقل شده است. برخی معتقدند، مقصد نهایی این سنگ قبرها که به بهانه‌ی طرح ساماندهی قبرستان ناپدید شده‌اند، کشور لهستان است؛ آن‌هم از مسیری غیر قانونی.

در بخش تاریخچه‌ی این قبرستان که خود نمونه‌ی بارز دیگری از اهمیت و قدمت این قبرستان تاریخی است، آورده شده است: قدمت گورستان کاتولیک دولاب به اواسط قرن ۱۹ میلادی بازمی‌گردد، زمانی که در سال ۱۸۵۵ میلادی «دکتر لویی آندره ارنست کلوکه» پزشک جوان و شخصی ناصرالدین شاه قاجار درگذشت و پیکر او در زمینی در منطقه دولاب تهران و در نزدیکی گورستان ارمنی‌ها به خاک سپرده شد و به محل تدفین تمام کاتولیک‌های تهران و خارجی‌ها تبدیل شد. مقبره کوچک و آجری دکتر «ارنست کلوکه» همچنان در این منطقه وجود دارد.

لازاری‌ها (کشیشان و برادران مذهبی سوگند خورده کلیسای کاتولیک) از زمان ورود به تهران در سال ۱۸۶۲، تنها کاتولیک‌های تهران بودند که مسئولیت گورستان را بر عهده گرفتند. در آن زمان تنها ۸۷ کاتولیک در تهران زندگی می‌کرد که همه آنها یا خارجی یا از کلدانی‌ها بودند. در سال ۱۸۸۶، «ژوزف تولوزان» افسر ارمنی که ۳۰ سال پزشک مخصوص ناصرالدین شاه بود، تمامی زمین گورستان را خریداری کرد و از زمان تاکنون این قطعه زمین در اختیار جامعه کلیسای کاتولیک در تهران است.

در سال ۱۹۴۲، حدود ۱۲۰ هزار نفر از سربازان و مردم لهستانی از طریق بندر پلهوی (بندر انزلی) وارد خاک ایران شدند. آنها از اسارت شوروی رهایی یافته بودند و قرار بود ارتش شرق لهستان را تحت هدایت ژنرال «آندرس» ایجاد کنند. تعداد زیادی از آنها بسیار فقیر بودند و به سبب قحطی و گرسنگی توانستته بود دشواری‌ها سفر طولانی به ایران را تاب بیاوردند و برخی از آنها پس از ورود به ایران و یا در فاصله کوتاهی از آن درگذشتند. به همین دلیل سفارت لهستان در تهران نیمی از زمین گورستان را خریداری کرد تا لهستانی‌های درگذشته در ایران را در آنها به شکلی مناسب و سزاوار دفن کند.

«هلنا ولوش» یکی از لهستانی وارد شده به خاک ایران در آن در سال در خاطرت خود نوشته: "خسته از کار سخت، بیماری و گرسنگی و در حالی که به سختی به عنوان انسان قابل شناسایی بودیم به بندر پلهوی (انزلی) رسیدم و در آنجا بود که هزاران نفر بر روی سواحل شنی زانو زدیم تا بر خاک سرزمین پارس بوسه زنیم. ما از سیبری فرار کرده بودیم و بالاخره آزاد شده بودیم و به سرزمین موعودمان که در آرزوی آن بودیم رسیدیم."

در سال ۱۹۴۳، جامعه کاتولیک ارمنی‌ها نیز در گورستان خود را در مجاورت این گورستان ایجاد کردند و کلدانی‌ها نیز در سال ۱۹۶۳ دست به اقدامی مشابه زدند تا اکنون این مجموعه شامل پنج بخش با مساحت کل ۷۶ هزار متر مربع باشد. این گورستان در سال ۲۰۰۰ میلادی در از سوی سازمان میراث فرهنگی ایران در فهرست میراث ملی ایران (به شماره ۲۶۸۸) قرار گرفت.

در نیمه دوم قرن بیستم میلای نیز این گورستان همچنان در خدمت کلیسای کاتولیک بود و به طور متوسط سالانه پنج نفر در آن به خاک سپرده می‌شدند. با این وجود در سال ۱۹۹۶، مقامات شهری تهران مجوز دفن در این محل و استفاده از آن به عنوان گورستان را لغو کرد و قرار شد گورستان و قبرهای آن تخریب و زمین آن برای پروژه ساختمانی مورد استفاده قرار گیرد و این تهدیدها همچنان ادامه دارد. این زمین بزرگ برای ساخت و ساز و با توجه به جمعیت روزافزون کلانشهر تهران گزینه اغواکننده‌ای است.

یکی دیگر از تهدیدهایی که این گورستان با آن رو به روست، فرسایش طبیعی آن است و گورستان به تدریج متروک شده و سنگ‌نبشته‌های روی قبرها با گذر زمان تحلیل رفته است. از آنجا که مجوز دفن در این محل از سوی شورای شهر لغو شده، بنابراین نقش این محل به تدریج در حال تغییر از گورستان به سمت تنها یادگاری از جوامع کاتولیک تهران است. برای جلوگیری از به فراموشی سپرده شدن گورستان کاتولیک دولاب، چندین سفارت‌خانه اروپایی و روحانیون کلیسای کاتولیک اقدام به راه‌اندازی پروژه نقشه‌برداری از این محوطه کرده‌اند که به خوبی محل دقیق قبرها را در مناطق گوناگون آن نشان می‌دهد.

گورستان کاتولیک دولاب در مجموع داری ۲۰ بخش است که ۸ بخش آن (I-VIII) در سمت راست نقشه متعلق به لهستانی هاست و ۱۸۶۹ قبر را در خود جای داده است.

در سایر بخش‌ها نیز افرادی از کشورهای فرانسه، ایتالیا، مجارستان، آلمان، یوگسلاوی، اتریش، سریلانکا، ژاپن، فلسطین، آمریکا، ایرانی، سوئیس، لبنان، چک، سوریه، لوکزامبورگ و برخی دیگر از لهستانی به خاک سپرده شده‌اند.

انتهای پیام