به گزارش ایسنا، بله این کالای لوکس خاک‌خورده که شاید صاحبش برای تولیدش دود چراغ هم خورده باشد، همان مقالاتی است که برخی از آنها سالهاست میهمان کتابخانه‌های دانشگاه‌ها است و به غذای لذیذی برای موریانه‌ها تبدیل شده و فقط دل صاحب اثر را خون می‌کند. تولیداتی که به گفته اساتید دانشگاهی عواید و قدرش را خارجی‌ها بیش از داخلی‌ها متوجه هستند و از آن سود می‌برند. این در حالیست که با کمی اعتماد به این تولیدگران پا به کار می‌توان علاوه بر پیشرفت‌های حاصله در پزشکی، نظامی و هسته‌ای، در سایر حوزه‌ها هم پیشرفت‌های چشمگیری به دست آورد و شاهد سرمایه‌گذاری‌های اثربخش و سودمندی برای جامعه خود باشیم.
مقالات عاید از پژوهش یکی از نیازهای اصلی جامعه است که دانشگاه‌ها و مدارس به عنوان پرچمداران این نیاز علمی در جامعه شناخته می‌شوند، هر ساله پژوهشگران و اندیشمندان زیادی اقدام به نگارش مقاله و پژوهش‌های علمی و کاربردی مفیدی در جامعه می‌کنند اما عملا هیچ حمایتی از آنها صورت نمی‌گیرد و همه تلاش‌ها سالی یکبار و در هفته پژوهش بیان می‌شود. بنابراین به این بهانه ایسنا تصمیم گرفت تا نشستی پیرامون «وضعیت پژوهش و فناوری در استان و میزان استفاده از پژوهش‌های درون استانی» برگزار کند تا از این طریق گوشه‌ای از مشکلات تولیدگران عرصه دانش واکاوی و مطرح شود.
رئیس پارک علم و فناوری استان همدان در نشست «وضعیت پژوهش و فناوری در استان و میزان استفاده از پژوهش‌های درون استانی» در دفتر ایسنا گفت: اگر بخواهیم کسب‌وکاری مبتنی بر دانش و نوآوری راه بیندازیم، ناگریز تمام مؤلفه‌های مربوط به این حوزه که معمولا از اکوسیستم و زیست‌بوم و چندین مؤلفه هستند، در کنار هم قرار می‌گیرند تا یک ایده تبدیل به ثروت شود.
مجید کزازی افزود: در اکوسیستم‌های نوآوری جهان مؤلفه‌های مهمی نظیر شرکت‌های بزرگ در حوزه صنعت، خدمات، کشاورزی، شرکت‌های کوچک و متوسط، استارتاپ‌ها واحدهای فناور، شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا و دانشگاه‌ها با موضوع ایده‌پردازی و پارک‌ها و مراکز رشد به عنوان حمایتگران و هدایتگران، مراکز تأمین مالی، صندوق‌ها و بانک‌ها را شامل می‌شود.
وی عنوان کرد: جامعه مدنی که رسانه، سازمان‌های مردم نهاد و انجمن‌ها را شامل می‌شود، در ارتقاء مسیر و هموار کردن ایده، دانش و پژوهش، کسب‌وکار و ثروت نقش بی‌بدیلی ارائه می‌کنند.
کزازی اظهار کرد: مشتریان و بازاریان بخشی از اکوسیستم و سیاستگذاران آیتم دیگر هستند که در کشور ما معاونت علمی، وزارت علوم و استانداری و سایر نهادها مانند سیستم مالیاتی و اداره کار از اجزای اکوسیستم نوآوری هستند.
وی با اشاره به مشکلات پیش‌روی پژوهش در کشور و استان همدان، تصریح کرد: در حوزه پژوهش استان سوالاتی از قبیل چقدر شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور ما توانستند از تسهیلات مالی دولت استفاده کنند؟ چقدر در شورای برنامه‌ریزی استان و ستاد تسهیل و رفع موانع تولید به طرح‌های شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها بها داده شده است؟ چقدر در تصمیم‌گیری‌های استان از خروجی‌های دانشگاه‌ها کمک گرفته می‌شود؟ به ذهن خطور می‌کند.
سهم تولید ناخالص داخلی همدان 1.3 درصد است
رئیس پارک علم وفناوری استان تصریح کرد: سهم تولید ناخالص داخلی همدان از کل کشور، ۱.۳ درصد است و جای تأسف دارد که این میزان در کالاهای مبتنی بر فناوری و نوآوری بسیار عدد کوچکی است.
وی عنوان کرد: شرکت‌های بزرگ و متوسط که کارگاه‌های شناسنامه‌دار در استان هستند و بسیاری از تسهیلات را دریافت می‌کنند، حدود ۱۲۰۰ شرکت هستند که اینها در اسم ۷۰ واحد تحقیق و توسعه دارند و فقط ۷ واحد از آنها فعال بوده و سوال اینجاست که چگونه می‌توانند رقابت کنند و کالای به‌روز بسازند به طوریکه واحدی که باید ۲۴ درصد سود بانکی پرداخت کند دیگر نمی‌تواند واحد تحقیق و پژوهشی در اختیار داشته باشد.
کزازی افزود: در استفاده از انرژی خورشیدی که این همه در موردش صحبت می‌شود، کدامیک از آزمایشگاه‌های دانشگاه‌های ما در واحد تحقیق و پژوهش آورنده تکنولوژی طرف مذاکره قرار گرفته‌اند این در حالیست که باید این دانش توسط دانشگاهیان ما بومی‌سازی می‌شد چرا که در هر وضعیت سیاسی، ممکن است کشورهای واردکننده فناوری دیگر صنعت خود را ارائه ندهد و ما از جزئیات این صنعت مغفول بمانیم.
پنج سال است که بودجه‌ای به ساختمان پارک اختصاص نمی‌یابد
وی تصریح کرد: چقدر توانستیم از قانونی که مجلس برای حمایت از تولیدکنندگان وضع کرده در همدان اجرا کنیم؟ و آیا تاکنون توانسته‌ایم فضایی را برای استفاده شرکت‌های دانش‌بنیان در اختیارشان قرار دهیم؟ در پنج سال گذشته هیچ تسهیلاتی برای تکمیل ساختمان پارک علم و فناوری اختصاص داده نشده که البته استاندار جدید در رویکرد خود مبلغی را برای راه‌اندازی آن اختصاص داده است که امیدواریم این بودجه محقق شود.
رئیس پارک علم و فناوری استان همدان با بیان اینکه مراکز تأمین مالی در کشور غریب و در همدان غریب‌تر از سایر نقاط است، اضافه کرد: همه به دنبال افزایش روزانه سرمایه‌های خود هستند و کمتر کسی به ریسک‌پذیری روی می‌آورد.
در تبلیغات کالاهای تولیدی کم کاری می‌شود
وی عنوان کرد: نتوانستیم کالاهایی را که تولید می‌کنیم، تبلیغ کنیم به طوریکه کالایی تولید شده اما کسی با آن آشنا نیست که از طرفی واحدهای فناور مقصر هستند و از طرفی دیگر رسانه‌های ما حساس نیستند این در حالیست که کوچکترین اتفاق را به خوبی نشان می‌دهند اما پیگیر مشکلات واحدهای فناور نبوده و آن را نادیده می‌گیرند. رسانه‌ها و انجمن‌ها به عنوان واحدهای تأثیرگذار بسیار بی‌تفاوت هستند چرا که مگر می‌شود در جامعه مدنی آنقدر نسبت به این موضوع بی‌تفاوتی باشد.
دانشگاه‌ها حجره‌ای کار می‌کنند
کزازی در ادامه نقدی هم به دانشگاه ها وارد کرد و به خبرنگار ایسنا گفت: دانشگاه‌ها از نظر تولید علم جایگاه خوبی دارند و با دانشگاه‌های مطرح، قابل رقابت هستند اما چقدر توانسته‌اند خود را با پیکره صنعت، کشاورزی و خدمات وفق دهند، مشکل اینجاست که دانشگاه‌ها حجره‌ای کار می‌کنند و منتظر هستند که دیگران به سمت آنها بیایند در حالیکه همه باید پای کار بیایند.
رئیس پارک علم و فناوری استان همدان افزود: خروجی و کالای مبتنی بر دانش از مراکز رشد دانشگاهی، پارک علم و فناوری و واحدهای تحقیق و توسعه با وجود اینکه هنوز گام بلند برداشته نشده‌اند، جای امیدواری است به طوریکه کالاهای تولیدی فناور زیادی در داخل و خارج استان به فروش می‌رسد.
شورای سیاستگذاری پژوهش نیاز استان
وی از مسئولان استانی درخواست کرد شورای سیاستگذاری پژوهشی در استان البته نه در حد کارگروه فعال شود چرا که در کارگروه بودجه‌های خُرد را تقسیم‌بندی می‌کنند و به مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها پرداخته شود.
پژوهش جزئی از مبانی اقتصاد
معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی همدان نیز به خبرنگار ایسنا گفت: امروزه پژوهش به یکی از زیرساخت‌های نرم‌افزاری و جزء مبانی اقتصادی دنیا تبدیل شده و این پژوهش‌ها به فناوری و نهایت تجاری‌سازی تبدیل و ختم خواهد شد.
دکتر رمضانعلی نقی‌زاده بیان کرد: فرآیند پژوهش از سال‌ها قبل در کشورهای خارجی جاافتاده، راه و روش آن مشخص و فرهنگسازی لازم انجام شده است به طوریکه ریشه‌ای‌ترین کار بحث فرهنگسازی پژوهش است تا آن را به عنوان راهکار حل معضلات، چالش‌ها و رفع نیازهای اساسی بپذیریم، بها دهیم، هزینه کرده و از برون‌دادهای آن استفاده کنیم.
در حوزه نظامی و هسته‌ای اعتماد خوبی صورت گرفته است
وی تصریح کرد: چرخه پژوهش و فناوری در کشور ما در برخی از قسمت‌ها مانند مباحث نظامی و هسته‌ای خوب جلو رفته و جاافتاده، اعتماد شده، سرمایه‌گذاری انجام گرفته و به دانشگاه‌ها اجازه داده شده و متخصصان نتایج مثبت آن را دیده‌اند اما در بسیاری از حوزه‌ها هنوز این بحث جا نیفتاده به طوریکه اعتماد و احساس نیاز به پژوهش که متولی آن دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها هستند، نشده است.
وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد احساس نیاز به پژوهش، اعتماد به نتایج و هزینه‌کرد پژوهش در کشور ما انجام نشده و در سیستم‌های مدیریتی کشور جا نیفتاده است به طوریکه متأسفانه بودجه‌های پژوهش در ردیف‌های پایانی قسمت‌های پژوهش قرار می‌گیرد و اغلب عدم تخصیص اتفاق می‌افتد چرا که پژوهش را در اولویت قرار نداده و با آن همانند کالای لوکس برخورد می‌کنند.
معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی همدان با بیان اینکه در کارها و سیاستگذاری‌ها یکسری اولویت‌ها داریم که اگر به آنها بها دهیم نتایج آن را خواهیم دید، تأکید کرد: پژوهش کاری آنی نبوده و زمان‌بر است و در بسیاری از موارد ممکن است پژوهش در علوم پایه به نتیجه نرسد چرا که ریسک‌پذیر است.
جای خالی فرهنگسازی در حوزه پژوهش
وی با بیان اینکه اهمیت ندادن به پژوهش، عدم هزینه‌کرد و فرهنگسازی از اشکالات وارده به این حوزه است و اینکه اجازه دهیم در زمان مشخص به نتیجه برسد، افزود: در کشورمان متولی پژوهش در حوزه پزشکی وزارت بهداشت و در سایر موارد وزارت علوم است اما اتفاقاتی در حوزه پژوهش مانند بودجه‌ها و موازی‌کاری برخی از نهادها رخ داده که خوب نیست.
نقی‌زاده عنوان کرد: دیدگاهی که در جامعه وجود دارد، این است که دانشگاه‌ها باید معضلات را حل کنند اما واقعیت این است که اگر اعتماد کافی نباشد، حمایت مناسب صورت نگیرد و اگر برای پژوهش ارزش قائل نشویم به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.
معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی همدان ادامه داد: در هنگام تقاضاهای پژوهشی دانشگاه‌ها قابلیت به نتیجه رساندن پژوهش را دارند منتها باید زیرساخت‌های اصلی مهیا و تکمیل شود.
مسئولان چالش‌های استان را به دانشگاه‌ها محول کنند
وی تاکید کرد: در سطح استان، به دانشگاه‌ها در تصمیم‌گیری‌ها بهایی داده نمی‌شود به طوریکه در صحبت‌ها خوب است اما باید در عمل نیز به نتیجه برسد و در تصمیمات از نظرات دانشگاه‌ها استفاده شود و مسائل و چالش‌های کلان استان را به دانشگاه‌ها محول کنند.
نقی‌زاده عنوان کرد: در دانشگاه صنعتی به طور خاص با صنایع و نمایندگان مجلس مرتبط هستیم و مسائل و مشکلات را مطرح کرده‌ایم و در سیستم جدید استان انتظار داریم برخلاف مدیریت سابق تحولی را شاهد باشیم.
وی ادامه داد: بودجه‌های پژوهشی در استان بسیار محدود است و طرح‌های کلان استان را از خارج استان می‌آوریم چرا که مشتری پژوهشی اغلب صنایع هستند که متأسفانه در استان صنعت خاص و بزرگ نداریم و حدود 1300 صنایع کوچک داریم که طبیعتا واحد تحقیق و پژوهش این صنایع باید فعال باشد که در استان این واحدهای بسیار کم است و با دانشگاه ما در تماس هستند اما این ارتباط کم است.
معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی همدان تأکید کرد: در بخش دولتی نیز بودجه کم است و آن هم بین طرح‌های خُرد ادارات تقسیم می‌شود که برون‌داد خوبی نخواهد داشت پس انتظار می‌رود این بودجه‌ها تجمیع شوند و طرح‌های قوی‌تر در راستای حل مشکلات استان تعریف و برنامه‌ریزی شود که امیدواریم دانشگاه‌ها در رفع مشکلات استان خدمات بیشتری داشته باشند.
پژوهش دارای قاعده و اصول خاص خود است
مدیر پژوهشی دانشگاه بوعلی‌سینا نیز با حضور در نشست ایسنا، با بیان اینکه دانایی مهمترین و اساسی‌ترین شاخص اصلی پیشرفت در هر جامعه است، گفت: برای هر چیزی یک سنجش نیاز داریم و سنجش دانایی می‌تواند میزان تولید و یا مصرف یا دسترسی به اطلاعات باشد.
مهدی بیات افزود: هر چیزی دارای قاعده و چارچوب خاص خود است و براساس قاعده علمی خودش در دنیا تعریف می‌شود که پژوهش نیز خارج از آن نیست و قاعده خاص خود را دارد.
وی با بیان اینکه جهان به ویژهن در علوم پیشرفته به یک دهکده جهانی تبدیل شده است، تصریح کرد: نمی‌توانیم خود را از جهان مجزا کنیم و بگوییم ما پژوهش خاص خود را داریم و جهان مدل خاص خود را، پس پژوهش نیاز به ابزار و شرایط خاص خود دارد که در همه دنیا این شرایط حکمفرما است.
بیات عنوان کرد: پژوهش به ابزارهای سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و نیروی انسانی خاصی نیاز دارد که در بخش سخت‌افزاری آزمایشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، مراکز پژوهشی و در بخش نرم‌افزاری نیز باید این اطلاعات جاری باشد به طوریکه نمی‌توانیم کاری را انجام دهیم و صرفا در بین خودمان نگهداریم بلکه باید اطلاعات پژوهشگران جهان در تبادل باشد که در دنیای قدیم و جدید این اتفاقات از طریق مجلات صورت می‌گیرد.
مقاله پایه و اساس پژوهش
وی تصریح کرد: اینکه برخی از نوشتن مقاله ایراد می‌گیرند، درست نیست چرا که نوشتن مقاله اصل و پایه یک پژوهش است و همانند خون که برای بدن نیاز است، نوشتن پژوهش نیز برای محققان لازم است.
مدیر پژوهشی دانشگاه بوعلی‌سینا با بیان اینکه پژوهش به دو بخش بنیادی و کاربردی تقسیم می‌شود، به خبرنگار ایسنا گفت: پژوهش‌های بنیادی به صورت پایه‌ای و در طول یک زمان طولانی ایجاد می‌شود و به راحتی جوابگو نیست و اگر جوابی هم داشته باشد به صورت طولانی‌مدت محقق خواهد شد و پژوهش‌های کاربردی دائما در حال به‌روزرسانی است و تکنولوژی‌های مختلف را در حوزه‌های مختلف به‌روزرسانی می‌کند.
وی با بیان اینکه پژوهش دارای دو بال پژوهش‌های بنیادی و کاربردی است که هر کدام دچار نقصی شود، آن یکی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، تأکید کرد: سابقه پژوهش در کشور به دوران بعد از جنگ بازمی‌گردد به طوریکه دانشگاه‌های ما از سطح یک که آموزش‌محور بودند، به سطح دو یعنی پژوهش‌محوری حرکت و برقراری ارتباط با دنیا را از طریق چاپ مقالات آغاز کردند که در سال‌های قبل از جنگ تحمیلی تعداد مقالات بسیار کم بود اما بعد از این رویداد به شدت تغییر کرد.
بیات اظهار کرد: بسیاری از دانشگاه‌های به‌روز دنیا نیز به تازگی وارد مقوله مقاله‌نویسی شده‌اند و به نوعی می‌توان گفت این تعاریف به تازگی وارد سیستم علمی شده و از طرفی باید توجه داشت که وظیفه استاد دانشگاه آموزش، پژوهش و فناوری است اما در همه دنیا وقتی یک نفر فناوری ایجاد می‌کند، دستگاه‌هایی هستند که او را حمایت کرده و برای این فناور بازاریابی و سرمایه‌گذاری انجام دهند که در کشور ما پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد به خوبی وارد شده‌اند که هنوز به بازارهای خوب ایده‌های قوی دسترسی پیدا نکرده‌ایم تا در آن ایده‌های خوب به فروش برسد.
وی افزود: مسئولان باید رویکرد پژوهشی داشته باشند، برخی گلایه دارند چرا از نتایج پایان‌نامه‌ها استفاده نمی‌شود و در کتابخانه‌ها خاک می‌خورد اما باید دید چند مسئول تا به حال به این کتابخانه‌ها سر زده و از نتایج این پایان‌نامه‌ها استفاده کرده به طوریکه در حوزه‌های اجتماعی تحقیقات و پژوهش‌های زیادی انجام گرفته که باید دید چقدر از تصمیمات ما مبتنی بر پژوهش بوده است.
مدیر پژوهشی دانشگاه بوعلی‌سینا با بیان اینکه وظایف دانشگاه‌ها این است که به سمت فناوری و دانشگاه‌های مأموریت‌گرا حرکت کنند، تصریح کرد: در تمامی کشورهای دنیا تولید علم به سرعت در حال انجام است و کارهای فناورانه خوبی دارند چرا که وظایف دانشگاه‌ها در این کشورها تعریف شده و صنعت نیز به کمک دانشگاه‌ها می‌آید.
وی افزود: در دانشگاه‌های بزرگ دنیا میزان بودجه‌هایی که در 50 سال گذشته در حوزه علوم بنیادی هزینه می‌شده، بیشتر از بودجه‌هایی بوده که به علوم کاربردی اختصاص می‌یافته و حتی در صنایع این کشور بودجه‌ها بسیار نزدیک هم بوده است.
بیات بیان کرد: چاپ مقالاتISI در تمامی کشورهای پیشرفته دنیا وجود دارد اما از سویی دیگر فناوری نیز در کنار آن وجود دارد و سرمایه‌گذاری در دوطرف در حال اجرا است.
بذر فناوری در دانشگاه‌ها کاشته شود
وی افزود: زمانی می‌خواستیم پژوهش‌محور باشیم که بذر آن را در دانشگاه‌ها کاشتیم و اساتید ما توانایی نوشتن مقاله را پیدا کردند و توانستند با دنیا مذاکره علمی داشته باشند و دنیا مجبور شد ما را به عنوان یک قطب علمی قبول کند اما از این به بعد باید در حوزه فناوری نیز تلاش جدی کنیم و بذر آن کاشته شود تا آن هم به نتیجه برسد همانطور که در حوزه علوم نظامی و هسته‌ای پیشرفت خوبی داشتیم به طوریکه در این حوزه‌ها تلاش کرده، اعتماد کردیم و سرمایه‌گذاری‌های خوبی نیز صورت گرفته است.
مدیر پژوهشی دانشگاه بوعلی‌سینا تأکید کرد: در کره‌جنوبی حدود ۴.۲ درصد از تولید ناخالص داخلی‌شان به پژوهش اختصاص می‌یابد و این در حالیست که این میزان در ایران کمتر از یک درصد است.
7 طرح پژوهشی در استان انجام می‌گیرد
وی به شرایط استان در حوزه پژوهش اشاره و تصریح کرد: بودجه پژوهش امسال در استان تجمیع شده و نتیجه آن ۷ طرح پژوهشی است که مقرر شده این تعداد تقاضامحور باشد البته استان ما بیشتر از این طرح‌ها را نیاز دارد اما کمبود بودجه اجازه افزایش طرح‌ها را نمی‌دهد.
بیات عنوان کرد: باید به پژوهشگران زمان بدهیم و مدل‌سازی کنیم چرا که یک پژوهش ممکن است ۱۰ سال به طول بینجامد و در پایان به علم و فناوری جدیدی منجر شود.
وی اظهار کرد: علوم بنیادی زیرپایه علوم کاربردی است که ما به هر دو علوم نیاز داریم و باید در کنار هم هر دو را بسط و توسعه دهیم و امیدواریم با حمایت از بودجه‌های پژوهشی و صنایع به سمت پژوهش‌محور شدن حرکت کنیم.
مدیر پژوهشی دانشگاه بوعلی‌سینا با بیان اینکه این تمایل در بین دانشگاه‌ها و مراکز فناوری وجود دارد که به سمت کاربردی شدن پیش بروند، تأکید کرد: صنعتی که درصد مالیاتی بالا داشته باشد، وام‌های با سود بالا پرداخت کند و درگیر بروکراسی‌های خاص خود باشد نمی‌تواند وارد حوزه پژوهش شود و حمایت کند.
گزارش از: سمانه پورعبدالله، خبرنگار ایسنا
انتهای پیام
نظرات