به گزارش ایسنا، روزنامه هاآرتص وابستگی محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی را به حمایت آمریکا و کشورهای عربی برای خروج از چالشی که به دنبال قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی در آن گیر افتاده، بررسی کرده است. این روزنامه به بیان منافع کشورهای عربی در حمایت از ولیعهد سعودی نیز پرداخته و نوشته است: تصمیم تونس برای دعوت از محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، هفته گذشته خشم شخصیت‌های جامعه مدنی و روزنامه‌نگاران این کشور را به دنبال داشت. اتحادیه روزنامه‌نگاران تونسی اعلام کرد: دعوت بن سلمان به تونس توهینی به انقلاب و ارزش‌های آن است. او دشمن آزادی بیان است.
حدود ۱۰۰ روزنامه‌نگار مصری نیز در بیانیه‌ای دیدار بن سلمان از قاهره را محکوم کردند. این اعتراضات در هر دو کشور با همراهی گروه‌های مدافع حقوق بشر صورت گرفت و شبکه‌های اجتماعی تونس، مصر و الجزایر که پیش‌بینی‌می‌شود ولیعهد سعودی به آنجا نیز سفر کند، شاهد انتشار مطالبی در مخالفت با دیدارهای "صاحب اره" بودند. این اصطلاحی است که در یکی از این توییت‌ها به بن سلمان لقب داده شد و این تنها به خاطر قتل جمال خاشقجی نیست.
دولت الجزایر روز دوشنبه تنها دولت عربی بود که با انتشار بیانیه‌ای ۵۳ روز بعد از قتل خاشقجی این قتل را محکوم کرد اما به سرعت اظهار کرد که روایت سعودی‌ها از این رخداد را قبول دارد و به نظام قضایی این کشور احترام می‌گذارد.
البته الجزایر به دلیل تلاش عربستان برای کاهش بهای جهانی نفت و تضعیف مهم‌ترین محصول صادراتی الجزایر از بن سلمان خشمگین است. در مصر نیز مخالفان نقش ولیعهد سعودی در تصمیم مصر برای بازگرداندن جزایر تیران و صنافیر به عربستان را یادآوری کردند؛ تصمیمی که در زمان اتخاذش تظاهرات خشونت‌آمیزی را علیه دولت مصر در پی داشت.
بحث‌های عمومی درباره این دیدارها اما نتوانست آن طور که یک کاربر مصری توییتر می‌گوید، جلوی بن سلمان را برای سفر به این کشورها به منظور "پاک کردن تصویر لکه‌دار شده‌اش" بگیرد. این دیدارها در واقع تلاشی برای تقویت مشروعیت بن سلمان پیش از نشست گروه ۲۰ است که قرار است به زودی در بوئنوس آیرس برگزار شود.
این سری از سفرهای او هفته گذشته با دیدار از امارات آغاز شد که طی این سفر با استقبال گرم محمد بن زاید، همتای اماراتی خود روبه‌رو شد؛ کسی که همچون بن سلمان حکومت کشور خود را بر عهده دارد.
ولیعهد عربستان پس از دیدار از امارات به بحرینی رفت که حکومتش بقای خود را مدیون عربستانی است که در جریان اعتراضات بهار عربی در سال ۲۰۱۱ با اعزام تانک‌ها و نفربرهای زره‌پوشی که معترضان را با تیراندازی و کشتار غیرنظامیان پراکنده کردند، آن را از فروپاشی نجات داد.
این ولیعهد عربستانی برای توقف انتقادات داخلی از جمله در داخل حلقه خاندان سلطنتی نیازمند همکاری با جهان عرب است. او باید ثابت کند که مساله خاشقجی به روابط عربستان با دیگر کشورها آسیبی نرسانده تا به این ترتیب ادعای تضعیف موقعیت عربستان در خاورمیانه و جهان را خنثی کند.
او هم‌اکنون مهم‌ترین حمایت را از سوی رئیس جمهوری آمریکا دریافت کرده است؛ کسی که حفظ ثبات در بهای نفت با همکاری عربستان را مورد تقدیر قرار داد. عربستان همچنین متعهد شده که نتیجه حاصل از اعمال تحریم‌ها علیه ایران را افزایش دهد.
ولیعهد عربستان اکنون خواستار برگشت سرمایه‌ها و حمایت‌های مالی‌ای است که کشورش به دیگر کشورهای عربی داده است. در صدر این کشورها مصر قرار دارد که از زمان به قدرت رسیدن عبدالفتاح سیسی در ژوئیه ۲۰۱۳ بیش از ۱۵ میلیارد دلار از عربستان دریافت کرده است.
از آن زمان مصر مجبور شد که به ائتلاف عربستان برای مبارزه با حوثی‌های یمن بپیوندد، دو جزیره خود را به عربستان بازگرداند و با حل بحران سوریه مخالفت کند.
مصر اما از عربستان هدیه مهمی در قالب تعهدی برای سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری در مصر دریافت کرد که ۱.۵ میلیارد دلار برای توسعه سینا و ساخت یک پایتخت حکومتی جدید در نزدیکی قاهره را شامل می‌شد. مصر و اردن نیز در ساخت شهری در ساحل غربی عربستان که از سوی بن سلمان برنامه‌ریزی شده و ۵۰۰ میلیارد دلار برای آن سرمایه گذاری شده است، شریک هستند.
همانطور که ترامپ نگران قرارداد ۱۱۰ میلیارد دلاری فروش تسلیحات به عربستان است، مصر نیز نمی‌تواند از کمک‌های مالی سعودی‌ها و برنامه توسعه‌ای که ریاض آن را تامین مالی خواهد کرد، چشم بپوشد. تونس و الجزایر به این اندازه به عربستان وابسته نیستند اما از سوی دولت آمریکا تحت فشار قرار گرفته‌اند تا ولیعهد عربستان را بپذیرند؛ آمریکایی که می‌تواند وام‌های آنان را که از طرف نهادهای مالی بین‌المللی پرداخت می‌شوند، تایید کند، به تاخیر بیندازد یا حتی متوقف کند.
ترامپ برای بیرون کشیدن بن سلمان از چاله‌ای که با حمایت کامل رئیس جمهوری آمریکا خود را درونش انداخته، نیازمند حمایت کشورهای عربی از این ولیعهد سعودی و روایت سعودی‌ها از مساله قتل خاشقجی است.
ترامپ با این روش می‌تواند ادعا کند که نیازی نیست بیشتر از خلفای عرب درستکار باشد و کشورهای بزرگ عربی نیز همان موضعی را پیش گرفته‌اند که او اتخاذ کرده و این تنها به خاطر منافع اسرائیل نیست؛ اسرائیلی که هم‌اکنون از آن برای توجیه حمایتش از ولیعهد سعودی استفاده کرده است. منافع اسرائیل مطمئنا نمی‌توانند زمینه‌ای برای متقاعد کردن کشورهای عربی به منظور پشتیبانی از موضع ترامپ باشند.
ترامپ هیچ‌گاه منظورش را از اینکه "اسرائیل بدون عربستان با مشکل بزرگی روبه‌رو است"، توضیح نداده است. او ممکن است در این جمله به تلاش سعودی‌ها برای محدود کردن اعتراضات به انتقال سفارت آمریکا به قدس اشاره داشته باشد. اما همانطور بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و مقامات اسرائیلی در دیدار از عمان، امارات و در تقویت روابط با بحرین گفتند، روشن است که حمایت از محمد بن سلمان برای اسرائیل منافعی را به دنبال داشته است. حالا به نظر می‌رسد که روابط با سودان گزینه بعدی است.
عمر البشیر، رئیس جمهوری سودان به اتهام جنایت علیه بشریت در دارفور تحت تعقیب دادگاه بین‌المللی کیفری است اما تصمیمش برای تشدید روابط با ایران و پیوستن به ائتلاف سعودی در جنگ یمن وضعیت بهتری پیدا کرده است.
هنوز خیلی زود است که مشخص کنیم دیدارهای مقامات ارشد اسرائیلی از کشورهای عربی نشانه‌ای از عادی‌سازی روابط با جهان عرب است یا خیر اما مطمئنا آنان رویکرد جدیدی را نسبت به اسرائیل پیش گرفته‌اند و نمی‌توان نقش عربستان را در گسترش این رویه انکار کرد.
خودِ ریاض اما هنوز به طور مستقیم با اسرائیل روابط کامل ندارد. هیچ مقام اسرائیلی‌ای هنوز به طور علنی از عربستان دیدار نکرده و هیج نماینده رسمی‌ای از خاندان سلطنتی عربستان به طور علنی به قدس سفر نکرده است. محمد بن سلمان پیش از نزدیک شدن به اسرائیل خواستار تغییر موضع قابل توجه‌تری از سوی اسرائیلی‌ها در روند سیاسی با فلسطینیان است.
اگر جزئیات جدید چشمگیری پیدا نشود که بتواند مسؤولیت بن سلمان را در قتل خاشقجی ثابت کند، او باید بتواند بر فشارهای داخلی فائق آید و طرح‌های پیشنهادی برای تعیین جانشین برای او یا منع ولیعهدی او را حذف کند.
با این وجود ولیعهد عربستان این کشور را مدیون ترامپ و نتانیاهو کرده و در نتیجه وضعیت تاریخی عربستان را به عنوان تعیین کننده سیاست خاورمیانه تغییر داده است.
انتهای پیام
نظرات