پدر کودکی هشت‌ساله که مدیر فرهنگی یک رسانه است، درباره‌ی برنامه‌هایی که فرزندش نگاه می‌کند به خبرنگار ایسنا، می‌گوید: «فرزند من تنها به برنامه‌های کودک شبکه‌های ماهواره‌ای علاقه نشان می‌دهد. برنامه‌های کودک داخلی هیچ جذابیتی برایش ندارد. او حتی فیلم سینمایی مختص کودکان مثل «خاله قورباغه» را نیز دوست نداشت. به نظر من اینگونه فیلم‌های سینمایی کودک تنها جنبه مالی دارند و می‌خواهند مخاطب را به هر قیمتی به سینما بکشانند.»
او ادامه می‌دهد: «برنامه‌های کودک داخلی به دلیل سانسور و فیلترهایی که دارند، رنگ و لعاب لازم را برای کودکان دارا نیستند. کودک امروز در محیطی زندگی می‌کند که حتی لوازم‌التحریری که استفاده می‌کند به‌روز شده است. پس قطعا انتظارش از برنامه‌های کودک بیشتر از آن چیزی است که از تلویزیون پخش می‌شود.»
این پدر اضافه می‌کند: «برنامه‌های کودک ماهواره نیز با اهداف خاصی پخش می‌شوند و کاملا برنامه‌ریزی شده هستند. در بین پخش برنامه‌های کودک محصولاتی تبلیغ می‌شود که هیچ تناسبی با سن کودکان ندارد. دوبله‌هایی هم که برای انیمیشن‌های خارجی صورت می‌گیرد با عرف جامعه هم‌خوانی ندارد و در آنها از الفاظ رکیک استفاده می‌شود.»
او همچنین معتقد است که شبکه پویا تنها دارای عنوان کودک و نوجوان است اما محتوای برنامه‌هایش برای خردسالان است.
وی همچنین به این نکته اشاره می‌کند که پسرش اخیرا به برنامه‌های ورزشی علاقه نشان می‌دهد و این امر نمی‌تواند خیلی جالب باشد، چراکه کودک در این سن باید برنامه‌های آموزنده مناسب سن خود را تماشا کند.
این پدر در پایان صحبت‌هایش درباره علاقه فرزندش به کتاب خواندن هم می‌گوید: با وجود اینکه من و مادرش همیشه کتاب دستمان بوده اما آنقدر که باید به کتاب علاقه‌ای نشان نمی‌دهد؛ البته این امر طبیعی است، زیرا کودک در این سن بیشتر به فعالیت بدنی علاقه دارد و کتاب خواندن مانع جنب و جوش او می‌شود. ولی با این حال رسانه ملی ما، سیستم آموزشی، عملکرد والدین و در کل فضای حاکم بر جامعه، کودکان را از کتاب خواندن دور می‌سازد.»
در ادامه از پدر یک کودک دیگر درباره علاقه فرزندش به کارتون‌های داخلی و خارجی سوال کردیم. او در این زمینه چنین می‌گوید: «پسرم برنامه‌های شبکه پویا را نگاه می‌کند و به کارتون‌های ورزشی و تخیلی تمایل بیشتری دارد. او به کارتون‌های خارجی به دلیل تنوع بیشترشان علاقه بیشتری نشان می‌دهد.»
او همچنین درباره عملکرد صداوسیما بیان می‌کند: « به‌نظر من صدا و سیما تلاش خود را برای پخش برنامه‌های مناسب کودکان می‌کند. ولی با این حال برنامه‌هایی کودکی که در تلویزیون به‌روی آنتن می‌رود نتیجه تفکر خاص مسئولان صدا و سیماست. این برنامه‌ها پاسخگوی نیاز کودکان امروز نیست و برای این کودکان که قرار است در آینده خانواده تشکیل دهند مناسب نیستند، چراکه نکات آموزشی آنها و حتی نحوه بیانشان جالب نیست.»
یک دختر بچه ۷ ساله، دانش آموزش کلاس دوم ابتدایی در پاسخ به اینکه به چه میزان برنامه‌های کودک ایرانی را دوست دارد، اینگونه می‌گوید: «برام خیلی فرق نمی‌کنه. هرچی که تلویزیون پخش کنه نگاه می‌کنم ولی برنامه‌های بزرگترا رو بیشتر دوست دارم.»
مادر این کودک که زنی خانه‌دار است درباره میزان علاقه فرزندش نسبت به برنامه‌های کودک تلویزیون می‌گوید: « بارها درباره اینکه تلویزیون کارتون‌های تکراری پخش می‌کند به من غر زده ولی با این حال آنها را نگاه می‌کند. بچه‌های دیگرم که حدود ۲۰ سال سن دارند در کودکی بیشتر به تماشای کارتون‌های خارجی علاقه داشتند و از برنامه‌های کودک صداوسیما تنها به تماشای برنامه‌هایی همانند «عمو پورنگ» و یا «فیتیله‌ای‌ها» می‌نشستند.»
او همچنین درباره علاقه دخترش نسبت به کتاب خواندن می‌گوید: «خیلی دوست ندارد کتاب بخواند مگر اینکه با اجبار یک کتاب را بخواند.»
مادر یک پسر بچه ۹ ساله که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کار می‌کند، بیان می‌کند که پسرش هم به برنامه‌های داخلی و هم به برنامه‌های خارجی علاقه‌مند است. ولی به ژانر تخیلی علاقه بیشتری دارد.
او اضافه می‌کند: «به دلیل اینکه برنامه‌های شبکه پویا کنترل‌شده هستند دیگر برایم تفاوتی ندارد که چه برنامه‌ای ببیند. برنامه‌های کودک الان بهتر از زمان ماست که تنها یک ساعت بود. ولی با این حال نمی‌توان تنها به برنامه‌های کودک داخلی اکتفا کرد؛ چرا که به‌قدر کافی تنوع ندارند. به‌نظر من حتی خود ما هم باید فیلم‌های سینمایی کمپانی بزرگی مثل «والت دیزنی» را تماشا کنیم؛ چراکه همه دنیا این کار را می‌کنند، چرا ما نکنیم؟»
یک کودک هفت ساله به نام «علی» در پاسخ به خبرنگار ایسنا درباره علاقه‌اش نسبت به برنامه‌های کودک می‌گوید: «کارتون‌های «جم جونیور» رو از همه بیشتر دوست دارم. برنامه‌های شبکه پویا رو هم نگاه می‌کنم اما شبکه ۲ رو خیلی نگاه نمی‌کنم. عمو پورنگ و هم خوشم میاد. ولی خیلی کتاب نمی‌خونم مگه اینکه معلممون بهمون بگه.»
مادر یک کودک هفت ساله دیگر هم در پاسخ به اینکه فرزندش به برنامه‌های کودک داخلی علاقه‌مند است یا داخلی، بیان می‌کند: «برنامه‌های کودک ماهواره را بیشتر نگاه می‌کند و از بین برنامه‌های ایرانی فقط برنامه «عمو پورنگ» را دوست دارد.»
او همچنین معتقد است که برنامه‌های صدا و سیما جذابیتی چندانی برای کودکان ندارد.
این مادر درباره کتاب‌خوانی فرزندش می‌گوید: به کتاب‌هایی که رنگ‌آمیزی و شعر داشته باشند علاقه دارد.
همچنین از یک دختر بچه هشت ساله به نام سارا درباره علاقه‌اش به بازی‌های رایانه‌ای سوال کردیم. او در این باره می‌گوید: «بیشتر دوست دارم با تبلت بازی کنم. خیلی خوشم نمیاد تلویزیون نگاه کنم. اما کارتون‌های ایرانی رو بیشتر دوست دارم. کتاب هم فقط اونایی که معلمم بگه می‌خونم.»
کودک دیگری نیز از علاقه‌اش به انیمیشن‌های «جم جونیور» می‌گوید و معلوم می‌شود که او هم به کارتون‌های خارجی علاقه بیشتری دارد. این کودک همچنین بیان می‌کند که انیمیشن‌های قدیمی و خارجی مثل «آن شرلی» را بیشتر از کارتون‌های ایرانی دوست دارد.
در ادامه یک پسر بچه ۹ ساله دیگر می‌گوید که کارتون‌های خارجی را بیشتر دوست دارد و برنامه‌های شبکه ورزش و نسیم را بیشتر نگاه می‌کند ولی علاقه خاصی به برنامه‌های شبکه پویا ندارد.
پدر یک دختر ۱۰ ساله با بیان اینکه به فرزندش اجازه تماشای برنامه‌های کودک ماهواره را نمی‌دهد، می‌گوید: بیشتر برنامه‌های شبکه پویا را نگاه می‌کند ولی به کارتون‌های خارجی علاقه بیشتری نشان می‌دهد.
این پدر درباره عملکرد صداوسیما برای پخش برنامه‌های کودک اظهار می‌کند: «به نظر من پخش برنامه‌های کودک در حال حاضر روند بهتری به خود گرفته است، ولی به طور کلی با ایده‌آل فاصله دارد.»
دختر او در ادامه می‌گوید: «بازی با «ایکس باکس» رو دوست دارم ولی چون که ندارم نمی تونم بازی کنم. هر روز کتاب هم می‌خونم.»
یک کودک دیگر نیز در پاسخ به علاقه‌اش نسبت به تماشای برنامه‌های کودک تلویزیون می‌گوید که اکثر اوقات به تماشای تلویزیون می‌نشیند و نوع برنامه کودک برایش تفاوتی ندارد. حتی تماشای برنامه کودک را به بازی‌های رایانه‌ای ترجیح می‌دهد.
پسر بچه‌ای هشت ساله با بیان اینکه به برنامه «عمو پورنگ» نسبت به کارتون‌های خارجی علاقه بیشتری دارد، می‌گوید: «کتاب نمی‌خونم، بیشتر دوست دارم کارتون ببینم.»
***
اما دلیل تمایل بیشتر کودکان به کارتون‌های خارجی و همچنین برنامه‌های ورزشی بزرگسالان چیست؟ چرا شبکه‌های ماهواره‌ای کودک که به اعتقاد خود والدین انتخاب خوبی برای فرزاندانشان نمی‌تواند باشد هنوز در بین کودکان ایرانی طرفدار دارد؟
در کنار گفت‌وگو با والدین و کودکان، خبرنگار ایسنا به سراغ تعدادی از برنامه‌سازان قدیمی کودک هم رفته است تا نظر آنها را درباره راه‌هایی که به موفقیت برنامه‌های کودک می‌انجامد جویا شود.
بیژن بیرنگ که زمانی نگارش برنامه موفق محله بر و بیا را بر عهده داشته است چنین می‌گوید: اگر بخواهند برنامه کودک همچنان جذاب باشد، تلویزیون باید از برنامه صرف کودکان بیرون بیاید. باید برنامه‌هایی بسازد که به خانواده مربوط می‌شود و نه فقط کودکان.
او ادامه می‌دهد: تلویزیون اگر وارد حیطه سریال سازی شود که کل خانواده و بچه‌ها را درگیر خود کند، جذاب خواهد بود. مثل برنامه‌هایی که در دهه ۶۰ ساخته می‌شد. دیگر انگیزه‌ای برای ساخت برنامه‌هایی که صرفا برای کودک باشد، وجود ندارد. چرا باید عمر و وقت را فقط برای کودک گذاشت؟ برای برنامه‌ای که هیچ انعکاسی نخواهد داشت. کدام منتقد را می‌بینید که برنامه‌های کودک را ببیند؟ بنابراین تلویزیون باید سمت برنامه‌سازی‌هایی برود که طرف آن خانواده‌ها باشند نه فقط کودکان. در میان این جنس برنامه‌ها می توان نکات آموزشی را هم به بزرگترها و هم به کودکان ارائه داد. متاسفانه از این جنس برنامه‌ها دور شدیم. در سینما هم همین طور است. فیلم‌ها یا کودکانه است یا مختص بزرگسالان. سینمایی که خانوادگی باشد و بچه‌ها نقش پررنگی داشته باشند، نداریم مثل «هری پاتر» که یکسری فیلم‌هایی است که قهرمانانش بچه‌ها هستند. ساخت این جنس فیلم‌ها برای سازندگان هم صرف می‌کند. اما زمانی که مخاطب صرفا کودک می‌شود، همه چیز کودکانه می‌شود حتی بودجه‌ها هم کودکانه می‌شود.
ناهید شعشعانی از دوبلورهای قدیمی که صداپیشگی شخصیت عمه خانم در «حنا دختری در مزرعه» و مادر هاچ زنبور عسل را عهده‌دار بوده است هم به ایسنا می‌گوید: زمانی که کارتون برای دوبله به تلویزیون می‌آمد یا برای شبکه نمایش خانگی انیمیشن دوبله می‌کردیم، تعداد کارها بسیار زیاد بود؛ بنابراین یکسری گوینده فقط برای کارتون داشتیم که صدای آنها پخته و حنجره‌شان انعطاف‌پذیر بود. اما در حال حاضر انیمیشن از کار ما حذف شده و همکاران عرصه دوبله نمی‌توانند قدرت و توان خود را در این عرصه نشان دهند. برخی از دوبلورها کارتون کار هستند؛ یعنی صدای آنها در کارتون نشان داده می‌شود و صداهای خاطره‌انگیزی برای مردم دارند. در حال حاضر انیمیشنی به تلویزیون نمی‌آید که ما آنها را دوبله کنیم. این انیمیشن‌ها برای دوبله به دست افرادی سپرده می‌شود که عضو سندیکای دوبله ما نیستند. در نتیجه خواه و ناخواه عشق به کارتون که در وجود همه ماست، در حال از بین رفتن است.
او با اشاره به کیفیت انیمیشن‌هایی که دوبله می‌شود، تصریح می‌کند: به نظرم انیمیشن‌هایی که در حال حاضر وجود دارند اگر برای دوبله به دوبلورهای قدیمی سپرده شوند مانند گذشته کیفیت مناسب خواهند داشت. اکثر دوبلورهای سازمان صداوسیما کارت سندیکا را دارند اما اکثر کارها به دوبلورهای بیرون از سندیکا سپرده می‌شود به دلیل اینکه دستمزد آنها پایین‌تر است.
انتهای پیام
نظرات