به گزارش ایسنا؛ سال 91 برای نخستین بار، تقاضای رشته طب سالمندی از سوی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران داده شد، این تقاضا در پی نگاه تخصصی به سالمندان و ضرورت نیاز به تربیت متخصص سالمندان در کشور شکل گرفت. دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز از سال ۹۲ پذیرش محدود دستیاران تخصصی طب سالمندی را آغاز کرد. رشته طب سالمندی طی چند سال تعداد محدودی دانشجو پذیرفت تا اینکه امسال ظرفیت پذیرش در این رشته صفر اعلام شد، این در حالی است که با توجه به افزایش جمعیت سالمندی در کشور، ضرورت توجه بیشتر به این رشته احساس می شود. 

خاستگاه رشته طب سالمندی را به انگلستان نسبت می‌دهند که بر مراقبت‌های بهداشتی سالمندان متمرکز است. رشته طب سالمندی از اواخر دهه 1970 به عنوان یک تخصص بعد از پزشکی عمومی در این کشور به لیست دروس دانشگاهی اضافه شد. اکنون در اغلب کشورهای توسعه یافته، طب سالمندی جا افتاده است. برای مثال در آمریکا متخصصان روانپزشکی و پزشکان عمومی می‌توانند دوره‌های مراقبت سالمندی دریافت کنند. در کانادا، پزشکان می‌توانند با گذراندن یک دوره پس از پزشکی عمومی مجوز مراقبت سالمندی داشته باشند. بسیاری از دانشگاه‌های کانادا برنامه‌های آموزش پرستاری را برای عموم مردم ارائه می‌دهند، به این ترتیب پرستاران و دیگر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، می‌توانند آموزش بیشتری را در این رشته دنبال کنند تا با درک بهتر روند پیری و نقش سالخوردگان آشنا شوند. حتی در هندوستان نیز یک آموزش نسبتا جدید ارائه می‌شود که به صورت دوره تحصیل سه ساله در بخش تحصیلات تکمیلی است. 

هدف از رشته طب سالمندی، ارتقاء سلامت از طریق پیشگیری و درمان بیماری‌ها و معلولیت در افراد مسن است. بیماری‌های مرتبط با سن، دسته‌ای از اختلالات است که در افراد مسن ظاهر می‌شود، از جمله این ناتوانی‌ها می‌توان به بی‌حرکتی، بی‌ثباتی، بی‌اختیاری و اختلال هوش و حافظه، اختلال دید و کاهش شنوایی اشاره کرد که در اغلب موارد منجر به انزوای اجتماعی، افسردگی و وابستگی در افراد سالخورده می‌شود. 

بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، افراد بیشتر از 60 سال، سالمند محسوب می‌شوند و بر طبق این تعریف در حال حاضر، 9.28 درصد جمعیت کشور معادل هفت میلیون و 450 هزار نفر سالمند هستند. با توجه به وضعیت کشور و افزایش تعداد سالمندان انتظار می‌رفت که ظرفیت پذیرش در این رشته یا تعداد دانشگاه‌های برگزار کننده آن بیشتر شود، اما امسال با حذف این رشته از تنها دانشگاه پذیرنده رشته طب سالمندی در کشور مواجه شدیم. 

 ضرورت نیاز به راه‌اندازی رشته طب سالمندی در اصفهان

کارشناس مسئول سلامت سالمندان مرکز بهداشت استان اصفهان در گفت وگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه پیگیری برنامه‌های طب سالمندی از واجبات حوزه پزشکی است، اظهار کرد: با توجه به رشد جمعیت سالمندان و تغییر هرم جمعیتی در کشور ضرورت توجه به سالمندان از اهمیتی دوچندان برخوردار است. 

سهیلا داوری ادامه داد: همانگونه که در کشور نیاز به تربیت نیروی متخصص اطفال ضروری اعلام شده و دانشگاه‌های کشور مشغول به تربیت متخصص در این حوزه هستند، تربیت متخصص سالمند نیز باید صورت گیرد. 

وی گفت: سالمندان برخلاف افراد جوان و میانسال، معمولا از چند بیماری هم زمان رنج می برند که این مسئله باعث می شود انبوهی دارو مصرف کنند. متخصص طب سالمندی با در نظر گرفتن این نکته، مراقب است داروهای مختلف سالمند با یکدیگر تداخل نداشته باشد و کمترین عوارض در مسیر درمان برای فرد ایجاد شود. 

اصفهان؛ ششمین استان سالمند در کشور  

وی با تاکید بر ضرورت راه اندازی این رشته در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، خاطرنشان کرد: استان اصفهان با میانگین 10.6 درصد سالمند، در رده ششم از لحاظ تعداد افراد سالخورده در کشور قرار دارد و این مسئله ضرورت توجه به مراقبت‌های سلامتی سالمندان را دوچندان می‌کند. به علاوه علوم پزشکی اصفهان یکی از دانشگاه‌های سطح یک در کشور محسوب می‌شود و لازم است دوره‌های آموزش فلوشیپ در رشته‌های مختلف را داشته باشد. 

داوری ادامه داد: با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، راه اندازی رشته طب سالمندی در دانشگاه کار پر دردسری خواهد بود، با این حال در جلسات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان خواستار ارائه دوره فلوشیپ یا تخصص دوره سالمندی شده ایم و برای جبران کمبود این رشته، واحد سلامت دانشگاه اصفهان، اقدام به ارائه برنامه‌های مختلف در این حوزه کرده است. 

وی توضیح داد: مرکز بهداشت استان اصفهان یکی از اولویت‌های خود را توجه به برگزاری دوره‌های طب سالمندی قرار داده است و به همین منظور سال گذشته، با هدف توانمند کردن پزشکان عمومی در طب سالمندی و ارتقا علمی آنها، 14 کارگاه آموزش سالمندان برگزار شد. به گونه ای که در نظر داریم طی 5 الی 10 سال آینده تمام پرستاران و پزشکان استان را با آموزش های سالمندی آشنا کنیم. 

داوری ادامه داد: بر طبق برنامه‌های مرکز سلامت سالمندان استان قرار است در هر شهرستان یک آزمایشگاه دوستدار سالمند آماده شود. هم چنین بیمارستان‌های امین و چمران در اصفهان و دانشکده دندانپزشکی دانشگاه اصفهان در حال استانداردسازی برای سالمندان است. 

وی از آماده سازی سه مرکز جامع سلامت در استان بر طبق استانداردهای دوستدار سلامت سالمندان تا پایان سال خبر داد و گفت: یکی از این مراکز در هفته پیش رو در فاز اول آماده بهره برداری است. 

کلینیک تخصص سالمندی؛ مطالبه اصلی سالخوردگان  

کارشناس مسئول سلامت سالمندان مرکز بهداشت استان اصفهان، موانع  فقدان رشته طب سالمندی در ایران را عدم آشنایی سالمندان با حقوق خود دانست و گفت: سالمندان توقع پایینی دارند و حقوق خود را مطالبه نمی کنند، در حالی که با توجه به شعار امسال هفته سالمند که بر "تحکیم حقوق سالمندان" تاکید شده است، داشتن کلینیک سالمندی که مجهز به آزمایشگاه، داروخانه و متخصص سالمندان باشد، یکی از حقوق مسلم و به حق افراد سالخورده است. 

وی عدم استقبال پزشکان عمومی از این رشته را مانعی دیگر اعلام کرد و گفت: درآمدی که از این رشته به دست می‌آید نسبت به دیگررشته‌های پزشکی کمتر است و تنها افرادی که احساسات عمیق نسبت به سالمندان دارند، به این رشته جذب می شوند.  

جایگاه رشته طب سالمندی در کشور مشخص نیست

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز به خبرنگار ایسنا گفت: در حال حاضر پذیرش دستیار رشته طب سالمندان در سال جاری به طور موقت، متوقف شده است و وجود این رشته به صورت پی اچ دی ادامه دارد. 

کیانوش جهانپور ادامه داد: ادامه فعالیت این رشته نیازمند این است که آیا رشته فوق تخصصی است، پزشکی خانواده، داخلی و یا به صورت فلوشیپ است؟ در ابتدا باید این رشته به صورت درست تعریف شده و پس از طی دوره آزمایشی و رفع نواقص قادر به ادامه فعالیت باشد. 

وی با بیان اینکه تعریف صحیح این رشته در کشور جای بحث دارد، تصریح کرد: برخی معتقدند اگر این رشته به صورت تخصص ارائه شود باید با برنامه ریزی بهتر و مدون‌تر باشد، عده‌ای دیگر معتقدند که طی دوره‌های پی اچ دی یا دکترای تخصصی پزشک عمومی به منظور مراقبت‌های سالمندی کافی است و برخی معتقدند که این تخصص یک دوره فلوشیپ است. 

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه هنوز دانش آموختگان این رشته در کشور دستاورد جدیدی ارائه نکرده‌اند، خاطرنشان کرد: هنوز از برکات این رشته نمونه خاصی در کشور دیده نشده و به دلیل تعداد اندک دانش آموخته‌های رشته طب سالمندی، هنوز جایگاه این رشته مشخص نیست. 

جهانپور در پاسخ به این پرسش که آیا دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برنامه‌ای برای اضافه کردن این رشته دارد، اظهار کرد: تا این لحظه مصوبه ای مبنی بر راه اندازی این رشته از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ارائه نشده است. 

وی ادامه داد: قاعدتا تاثیرات این طرح‌ها باید در ابتدا به صورت آزمایشی بررسی و مشخص شود که آیا این رشته در چارچوب اهداف نظام سلامت اثرگذار است یا خیر؟ سپس به دیگر دانشگاه‌های کشور تعمیم داده شود. 

به گزارش ایسنا، تاکنون تنها تعداد انگشت شماری نیروی متخصص طب سالمندی از دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و ایران فارغ التحصیل شده‌اند و ضرورت نیاز به ارائه این رشته در دیگر دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور احساس نشده است. اکنون نیز پذیرش دستیار تخصصی رشته طب سالمندی در سال جاری به طور موقتی متوقف شده و علت این امر، نیاز به اعمال برخی تغییرات ساختاری در سرفصل‌های درسی عنوان شده است. با توجه به نیاز روزافزون کشور به این رشته تخصصی به دلیل تغییر هرم جمعیتی، امید می‌رود، با استفاده از تجارب دیگر کشورها، تصمیم گیری در مورد فعالیت این رشته در کشور به شکل صحیح پیگیری شود. 

انتهای پیام

گزارش از: آیدا علی‌اکبری خبرنگار علمی ایسنا-منطقه اصفهان