به گزارش ایسنا، طنین نوای محرم در کوچه و بازار شهر سایه افکنده و روایت تکرارنشدنی مردانگی و شجاعت عاشورائیان، 10 روز است که مردم استان مرکزی را راهی تکیه ها، حسینیه ها و هیئت های عزاداری کرده تا در سوگ حسین(ع)و خاندان و یاران باوفایش بر سر و سینه می‌زنند، نخل ها را برپا کنند و نذرهای کوچک و بزرگ را تقدیم شهدا و اسرای کربلا کنند. 

مردم استان مرکزی در شهرها و روستاهای مختلف آیین‌های متنوعی را در بزرگداشت شهید عاشورا و خاندان بزرگوارش برپا می‌کنند. 

نخل گردانی به یاد نخل‌های بر زمین افتاده 

در خمین مراسم نخل‌گردانی از صبح روز عاشورا با بیرون آوردن نخل از جایگاه، شروع و تا ظهر عاشورا با گرداندن نخل در دو خیابان اصلی شهر و مکانی قدیمی که از طرف اهالی "چاله نخل" خوانده می‌شود، ادامه یافت. مراسم نخل‌گردانی تابع قراردادهای محلی بوده و حداقل از دوره زندیه تا بحال استمرار داشته است.

در نراق نیز که از شهرهای قدیمی استان مرکزی و در حد فاصل دو شهرستان دلیجان و کاشان است نیز در روز عاشورا مراسمی تحت عنوان نخل‌گردانی برگزار می‌شود. این مراسم که ریشه در فرهنگ و گذشته مردم این شهر دارد از صبح روز عاشورا با بیرون آوردن دو نخل قدیمی از جایگاه خود، شروع و با چرخاندن آن در خیابان امام خمینی(ره) و کوچه‌های بافت قدیم شهر همراه است. زنان به مانند مردان بدنبال نخل به راه افتاده و در پی آن مویه می‌کنند. 

علم گردانی هزاوه‌ای‌ها

مراسم علم گردانی هزاوه غروب آخرین روز ماه ذی الحجه که مقارن با شب اول محرم  است برگزار می شود. جمعی از سادات علم گردان هزاوه در این امامزاده حضور بهم می رسانند تا علم را برای گردش در ایام محرم آماده کنند. این علم یک قطعه چوب به ارتفاع 6متر و یک سرپنجه که نماد انسان است، دارد. سرپنجه دونوع است: نوع اول« سرپنجه نقره ایی» که تا روز نهم محرم بر روی تنه علم نصب می شود. نوع دوم «سرپنجه طلایی» است که در روز عاشورا سرپنجه نقره‌ای را برداشته و سر پنجه طلایی را نصب می‌کنند و به هنگام نماز ظهر (لحظه شهادت امام حسین(ع))سرپنجه را از تنه علم جدا می‌کنند. سادات هزاوه بعد از ظهر یا غروب، سه بار علم را دور امامزاده با نوحه‌های عاشورایی به گردش در می‌آورند سپس مسافت  600 متری را تا محلی که به نام تپه حاج مبارک مشهور است طی کرده و علم روی تپه برده می‌شود.

علم‌بران تفرشی‌ها به یاد علمدار کربلا 

تفرش نیز یکی از کانون‌های تشیع در مرکز ایران از صدر اسلام تاکنون بوده است. در این شهر مراسم عزاداری با خاصی برگزار شده و با انجام مراسم و آیین‌هایی خاص همراه است.

یکی از مراسم کهن در این شهر مراسم نخل‌گردانی است. این مراسم در روز عاشورا و با حضور مردم محله فم و ترخوران برگزار شده و تابع قراردادهای خاص و از پیش تعیین شده است. مراسم نخل‌گردانی از دوره صفویه تا به حال در شهر تفرش تداوم داشته است. مراسم علم‌بران در محله فم شهر تفرش و در محلات کوچک آن انجام می‌شود. در محله مذکور سه محله خلچان، ششناو و میان‌ده صاحب تکیه هستند.

در روز اول محرمt مردم محل با چند علم سیاه به در خانه‌های صاحب علم رفته و با انجام نوحه و چاوشی‌خوانی او را دعوت به بیرون آوردن علم می‌کنند. بدین ترتیب تمامی علم‌های یک تکیه از صبح تا حدود ظهر با حضور مردم محله جمع شده و در جایگاه پیش‌بینی شده خود در تکیه جای داده می‌شود. علم‌بران در تفرش دارای سبقه تاریخی بوده و حداقل از دوره قاجار برگزار می‌شود. 

تعزیه تفرش 

یکی از آیین‌های محرمی تفرش تعزیه است که ریشه در تاریخ کهن این خطه دارد. در این شهر و روستاهای پیرامون آن تکایایی ساخته شده که هر ساله و با فرا رسیدن ماه محرم در آنها تعزیه با استقبال و اشتیاق خاص از طرف عموم، برگزار می‌شود. در تمامی تکیه‌های محله فم از روز اول محرم تعزیه‌های مرسوم دهه برگزار شده و هر محله(شش ناو، خلچان و زاغرم) جداگانه به اجرای این مراسم آئینی می‌پردازند. مردم شهر و مسافرینی که از بلاد اطراف می‌آیند مخاطبین تعزیه بوده و مهمان تکایا هستند. تعزیه میراث ماندگار گذشتگان در تفرش بوده و از دوره صفویه در این شهر برگزار می‌شود. 

روستای وفس از روستاهای کهن استان مرکزی و شهرستان کمیجان است. این روستا به سبب بافت تاریخی زیبا و گویش تاتی مردم آبادی از روستاهای در خور مطالعه و توجه است.  مراسم تعزیه یکی از مراسمی است که هر ساله در این روستا و با حضور ساکنین روستا برگزار می شود. 

تعزیه‌خوانان وفسی قدمت شروع تعزیه را بیش از 220 سال می‌دانند و بعضی قدمت آن را به قبل‌تر از آن نیز برمی‌گردانند. وفس به علت برگزاری باشکوه مراسم تعزیه و همچنین سایر مراسم‌ها و آیین‌های مذهبی به دارالمومنین معروف بوده و هست. 

روستای گرکان یکی از روستاهای تابع شهرستان آشتیان است. در تکیه قدیمی این روستا هرساله و در ایام شهادت ائمه(ع) تعزیه برگزار می‌شود. در داخل تکیه یاد شده که به تکیه «سرپل» موسوم است حجره‌هایی برای نشستن مردم و میانگاهی برای برگزاری تعزیه پیش‌بینی شده است. نسخه‌های تعزیه در روستای یاد شده به گویش گرکانی و به خط خوشنویسان روستاست. برگزاری تعزیه دوطفلان مسلم، شام غریبان و فروختن پسر شیعه در کنار دیگر تعزیه‌ها، از جنبه‌های برجسته این مراسم است. 

انجدان در عزای حسین(ع) چغچغه‌ها را به صدا در می‌آورد 

انجدان یکی از روستاهای تاریخی استان مرکزی در 28 کیلومتری جنوب شرق شهر اراک است. در این روستای تاریخی در روزهای دهم و یازدهم محرم مراسمی بنام چغچغه‌زنی برگزار می‌شود.

چغچغه ابزاری چوبی و خراطی شده است که با به هم کوبیدن آنها آهنگ‌های موزون ایجاد می‌شود. انجدان از دو محله بالا و پایین تشکیل شده و مردم این دو محله با چغچغه‌زنی به عزاداری می‌پردازند. غالبا یک نفر آواها و نوحه‌های محلی سر داده و چغچغه‌زن‌ها با هماهنگی خاص با چغچغه، جواب می‌دهند. این مراسم ریشه در گذشته مردم انجدان داشته و حداقل از دوره قاجار برگزار می‌شود. 

اراک(سلطان آباد سابق) یکی از شهرهای دوره قاجار است. در این شهر هر ساله و در دهه محرم مراسم تعزیه‌خوانی برگزار می‌شده است. این آیین در شهر اراک و در بازار تاریخی آن صورت گرفته و بر خلاف دیگر نقاط استان بصورت سیار برگزار می‌شده است. تعزیه سیار توسط مردم دو محله قدیمی قلعه و حصار و طی دهه اول ماه محرم توسط چند گروه برگزار می‌شده است .

مخاطبین و مشاهدین ثابت و گروه‌های چندگانه با تمامی نقش‌های تعزیه در میانه راه بصورت سیار اجرای مراسم می‌کردند. مراسم تعزیه اراک یکی از دراماتیک‌ترین جنبه‌های نمایشی یک مراسم آیینی است که در کمتر جایی از گستره ایران می‌توان از آن سراغ گرفت. این مراسم که چندسالی است در این شهر احیاء شده امسال نیز در بازار اراک اجرا ‌شد. 

تعزیه سیار بازار اراک از قدیمی ترین آیین های عزاداری در اراک است که پس از سه دهه مجددا با همت پیشکسوتان و فعالان عرصه تعزیه شهر اراک، طبق رسوم گذشته برگزار می شود. ابتدا نقاره زنان و کاروان شتر وارد بازار می شوند، گروه سینه زنان و بعد از آن شبیه خوانان می آیند و طول بازار را از ابتدا تا انتها طی می کنند. دسته شبیه خوانان وارد می شوند، هر دسته به طور مجزا گوشه هایی از یک تعزیه را می خوانند. در گذشته اجرای تعزیه سیار به این صورت بود که هر روز از ایام محرم متعلق به یک تعزیه بود و تعزیه خوانان پس از تقسیم نسخه ها به گروه هایی تقسیم می شدند و هرکدام بخشی از تعزیه را در بازار که حسینیه اراک بود، می خواندند. تعزیه سیار اراک قدمتی طولانی دارد، در گذشته بازار اراک حسینیه اصلی مردم اراک بوده که از قدیم دو هییت بزرگ محله های قلعه و حصار در آن عزاداری می کردند.

به گزارش ایسنا، آیین های گفته شده تنها بخشی از مراسم هایی است که مردم استان مرکزی در شهرها و روستاها در سوگ سالار شهیدان برگزار می کنند. تاکنون 13   آیین و مراسم مذهبی ویژه ایام محرم و عاشورا در استان مرکزی ثبت ملی شده که بیشترین تعداد آیین‌های ثبت شده مربوط به شهرستان تفرش است. 

آئین علم گردانی روستای عزالدین، نخل بندان محله ترخوران، علم بران، نخل گردانی و  تعزیه در شهرستان تفرش، آئین علم گردانی روستای هزاوه، چغچغه زنی روستای انجدان و تعزیه سیار بازار در اراک، آئین نخل گردانی در نراق، نخل گردانی نیم ور، نخل گردانی خمین، تعزیه گرکان آشتیان و  مراسم تعزیه وفس کمیجان، سیزده آئین ثبت ملی شده استان هستند که هر یک به نوعی نشان از ارادت جوامع محلی به امام حسین (ع)  است.
انتهای پیام