منیژه هادیان دهکردی در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش که چطور می‌توان از بروز اتفاقات فاجعه آمیز در موزه‌های کشور مانند آتش‌سوزی موزه ملی برزیل یا مسجد جامع ساری جلوگیری کرد، می‌گوید: براساس تجربه، انجام اقدامات پیشگیرانه با مدیریت هوشمند می‌تواند جلوی بسیاری از اتفاقات فاجعه‌بار را بگیرد یا تحت‌کنترل درآورد، که  بخشی از این اقدامات و مدیریت، مربوط به زمان وقوع حادثه یا قرارگیری در شرایط بحران است که مهارت‌ها و توانایی خاص خود را می‌طلبد و بخش اصلی و زیر بنایی و بلند مدت آن به قبل از وقوع حادثه و به هنگام نجات‌بخشی و در شرایط عادی مربوط است که برای شناخت خطرات، روش‌های پیشگیری و کاهش خطرات و تهدیدهای آنها با انجام تحقیقات و مطالعات دقیق علمی به دست می‌آید.

او با اشاره به حادثه‌ی آتش‌سوزی موزه ملی برزیل که یک فاجعه‌ی دردناک نه تنها برای کشور برزیل که برای بشر محسوب می‌شود، بیان می‌کند: این اتفاق یک بار دیگر نشان داد که حادثه می‌تواند زمانی رخ دهد که هرگز فکر آن را نمی‌کنیم یا می‌تواند نزدیک‌تر از آنی باشد که فکر کنیم.  بنابراین هرگز نباید این تصور را داشت که «در مورد ما همه چیز به لحاظ ایمنی و امنیت در شرایط کاملا خوب و قابل اطمینان است».

دهکردی با تاکید بر این‌که کوچک‌ترین تغییر در شرایط یا یک لحظه بی‌توجهی و غفلت می‌تواند منجر به یک فاجعه شود، می‌افزاید: به همین دلیل باید از محیط و شرایطی که در آن قرار داریم همواره و کاملا آگاه بوده و برای هرگونه اتفاق و حادثه‌ای آمادگی لازم را داشته باشیم.

او با بیان این‌که امروزه ما بیش از هر زمانی در معرض خطرات و تهدیدهای مختلف از حوادث و بلایای طبیعی گرفته تا حوادثی که متاثر از عملکرد و رفتار روزمره انسان مانند جنگ، آتش سوزی، خرابکاری است، هستیم، توضیح می‌دهد: از یک سو کشور ما به دلیل موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی جزو ۱۰ کشور بلاخیز جهان است به طوری‌که از ۴۰ حادثه طبیعی شناخته شده ۳۰ مورد آن در ایران رخ داده است. همچنین گفته شده که تقریبا ۷۰% کشور ما در معرض خطر زلزله و ۵۰% آن در معرض سیل است. از سوی دیگر براساس تحقیقات صرف‌نظر از حوادث انسانی، حدودا در ۱۰۰ سال گذشته ایران شاهد ۲۰۰ حادثه‌ی طبیعی بوده که بیش از نیمی از آن را زلزله و تقریبا نیمه دیگر را سیل و تعداد معدودی طوفان و رانش زمین در برگرفته است.

این مدرس دانشگاه تغییرات اقلیمی، خشکسالی، افزایش ریزگردها و همچنین آلاینده‌های گازی ناشی از روند رو به رشد صنایع و خودروها و سوخت‌های فسیلی را از دیگر مواردی می‌داند که  در سال‌های اخیر نگرانی‌ها را در زمینه حفاظت از آثار تاریخی و طبیعی و فرهنگی دو چندان کرده است.

هادیان تاکید می‌کند: از سوی دیگر عمده‌ی موزه‌های کشور ما در بناهای تاریخی با قدمت‌های طولانی قرار گرفته‌اند و طبیعتا ساختار و تاسیسات آنها کم و بیش دچار فرسودگی شده است، از آنجا که این بناها از ابتدا کاربری موزه‌ای نداشته‌اند مشکلات و محدودیت‌هایی به لحاظ کنترل شرایط محیط داخلی و فراهم کردن امکانات لازم برای امنیت و ایمنی آثار در آنها نیز وجود دارد. با این حساب می‌توان تصور کرد که «آثار تاریخی و موزه‌ای کشور ما در چه حد در معرض خطر می‌توانند باشند»، آثاری که نه تنها متعلق به ما که تمام نسل‌های بعد از ما و کل بشریت هستند!

این عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی، با اشاره به وجود تجربیاتی از این دست که انجام برخی اقدامات پیشگیرانه و با مدیریت هوشمند و به جا می‌تواند جلوی بسیاری از رخدادهای فاجعه بار را گرفته یا تحت کنترل خود درآورد و آسیب‌های ناشی از آنها را به حداقل برساند، بخشی از این اقدامات و مدیریت را مربوط به زمان وقوع حادثه یا قرارگیری در شرایط بحران می‌داند که نیازمند مهارت‌ها و توانایی خاص خود است و بخش دیگر که عضو اصلی است را زیر بنایی و بلند مدت می‌داند که مربوط به قبل از وقوع حادثه و به هنگام نجات‌بخشی و در شرایط عادی است که برای شناخت خطرات، روش‌های پیشگیری و کاهش خطرات و تهدیدهای آنها با انجام تحقیقات و مطالعات دقیق علمی به دست می‌آید.

هادیان تاکید می‌کند: خوشبختانه در چند سال اخیر موضوع حفاظت پیشگیرانه در چارچوب پروژه ملی «موزه سبز» از سوی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری اداره کل موزه‌ها در معاونت میراث فرهنگی سازمان متبوع و کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) و همچنین حمایت موسسات بین‌المللی مانند «اکو» و «مرکز بین‌المللی مطالعه، حفاظت و مرمت گنجینه‌های فرهنگی (ایکروم)» به طور جدی‌تر دنبال می‌شود.

مدیر «پروژه موزه سبز» هدف از انجام این پروژه را، نهادینه کردن فرهنگ «پیشگیری بهتر از درمان» در جامعه، دستیابی به شیوه‌های حفاظتی مطلوب آثار در کشور از طریق ارزیابی شرایط نگهداری و مراقبت آنها و تاسیسات و تجهیزات الکتریکی و مکانیکی در موزه‌ها می‌داند و ادامه می‌دهد: در این زمینه برای افزایش آگاهی عمومی و ارتقای دانش تخصصی در همه‌ی سطوح مدیران، متخصصان و سایر کارکنان موزه‌ها علاوه بر تهیه و انتشار منابع راهنما، برنامه‌های آموزشی لازم نیز مانند نحوه‌ی سنجش و پایش محیط‌های داخلی، مدیریت خطر و مدیریت بحران آغاز شده و ادامه خواهد داشت. 

وی مهمترین نکته در این زمینه را تحت کنترل درآوردن خطرات تهدید کننده از این روش توسط برخی از کشورها می‌داند و می‌گوید: با این کار توانسته‌اند مانع از خسارات و آسیب‌های جبران ناپذیر به بناهای تاریخی و موزه‌ها شوند.

هادیان ادامه می‌دهد: بنابراین موفقیت ما نیز در این راه و دستیابی به نتایج مهم و حیاتی آن از همین روش است و آن مشروط به اعتماد، مسئولیت‌پذیری، حمایت و همکاری همه‌ی دست‌اندرکاران کشور خواهد بود.

انتهای پیام