به گزارش ایسنا، نشست ارائه و داوری طرح پژوهشی "حمایت از آثار سینمایی و الحاق به سازمان تجارت جهانی: بررسی تطبیقی تعهدات کشورهای عضو بر اساس تعهدات سازمان و دیگر اسناد بین المللی" با حضور امیر هوشنگ فتحی زاده استادیار موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، عصر شنبه ۹ تیرماه در خانه سینما برگزار شد.

در این نشست امیر هوشنگ فتحی زاده به بیان خلاصه‌ای از این پژوهش که از اواخر سال ۹۵ پروسه تحقیق آن در موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی آغاز شده است، پرداخت.

در سال ۹۵ یک‌ شورای راهبری حقوق مالکیت فکری سینمای ایران با همت سازمان سینمایی و خانه سینما پایه گذاری شد و پیش نویس آیین نامه، طراحی شد که در آن وظایفی برای این شورا تعیین شد که یکی از این وظایف نحوه‌ی الحاق و آشنایی با سازمان‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی است.

امیرهوشنگ‌ فتحی زاده با بیان اینکه "این یک پژوهش مفصل بوده و در این جلسه نتیجه عملیاتی آن را مطرح خواهیم‌کرد" گفت: موضوع اصلی ما الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی و بحث حمایت از مالکیت فکری و به طور خاص، آثار سینمای است. سوال تحقیق این بود که ما در مسیر الحاق به سازمان تجارت جهانی در حوزه سینما چه درگیری‌هایی خواهیم داشت، چه چالش‌هایی داریم، چه استراتژی صحیح و درستی باید داشته باشیم و یا کدام قوانین باید اصلاح شود و چه کم داریم؟! هر کشوری که بدون استراتژی به این سازمان ملحق شده است نتوانسته از منافع آن بهره ببرد. موفق‌ترین کشور چین است. او حدود ۱۵ سال در حال مذاکره برای الحاق به این‌ سازمان بود و حالا سوال پیش می‌آید در این ۱۵ سال چه کرده است و علت آن چه بوده؟! او درواقع در حال تهیه یک استراتژی است. در مقابل قرقیزستان زیر ۲ سال عضو این سازمان شده است که این زمان بسیار قابل تامل است. در این‌ میان ایران با توجه به برنامه‌هایی که در مسیر الحاق داشته یکی از کارهای مهم‌اش، انجام این مطالعه بوده است. ما باید بدانیم روبرویمان چه چیزی است و باید با آن چه کنیم. برای الحاق به WTO چه قدم‌هایی را باید برداریم. یکی از افراد مهم در این موسسه گفته است که سازمان تجارت جهانی مانند غول بی‌شاخ و دمی است که بنابر این باید حتما قبل از وارد شدن، آن را به خوبی شناخت.

او درباره اهمیت صنعت سینما در دنیای امروزه بیان کرد: از حدود ۱۱۰ سال گذشته تاکنون همه سینماگران برجسته امریکایی که می‌خواستند وارد این صنعت شوند هالیوود مرکز تجمع شان شد. تا به امروز چندین و چندین موسسه با پس‌وند "وود" در دنیا شکل گرفته‌ است. این نشان می‌دهد سینما یک صنعت مهم و پویا است. سینما مجموعه فن هنر و صنعت و فرهنگ است و آورده بسیار خوبی می‌تواند برای یک کشور داشته باشد. از نظر حجم تعداد فیلم‌ها امریکا در رده سوم و اول هند است، بعد نیجریه و سپس آمریکا است.

این استاد با تاکید بر اینکه "هر آنچه در صحنه بین المللی زیر نظر سازمان جهانی مالکیت فکری در حوزه کپی رایت وجود دارد در مطالعه ما آورده شده و از نگاه سینمایی به آن پرداخته‌ایم" اظهار کرد: ۹ سند بین المللی در WIPO وجود دارد. موافقت نامه تریپس اصلی‌ترین سند بین المللی حمایت از حقوق مالکیت فکری است که برای WTO است. شرط اول کپی رایت و حمایت از مالکیت فکری این است که حتما باید آن اثر وجود خارجی پیدا کند و در عالم خارج وجود داشته باشد که آثار سینمایی این ویژگی اصلی را دارد. ما یک نظام کپی رایت داریم و یک نظام حق مولف داریم. این دو؛ تفاوتی باهم دارند. کپی رایت منظور نظامی حقوقی است که برای حمایت از اثار است اما این‌ نظام سرمنشاش نظام حقوقی قانونی "کامِن لا" است که بیشتر توجه به حقوق مادی آن است. حق مولف برای نظام حقوقی رومی ژرمن است که قوانین آنها مدون است که به ارزشهای معنوی اثر توجه می‌شود. مالکیت ادبی و هنری نیز به دو دسته تقسیم می‌شود که به حق نسخه‌برداری و حقوق مرتبط تقسیم می‌شود و آثار سینمایی در این دسته‌ها جای می‌گیرد.

او اضافه کرد: موسسه WTO از سال ۹۵ میلادی تاسیس شد. موافقت‌نامه تریپس از زیر مجموعه‌های WTO است تا بتواند از ابعاد حقوقی این موسسه استفاده کند که به ظاهر ۷۳ ماده دارد. ما دو حقوق اقتصادی و اخلاقی یا معنوی داریم که تریپس حقوق اخلاقی را در نظر ندارد که فقط به ابعاد اقتصادی آن پرداخته‌ است بنابر این حقوق اقتصادی یعنی قراردادی بسته شود و بعد درامدی حاصل شود. حقوق معنوی یا اخلاقی هم یعنی مثلا نام فرد مولف روی اثر برای همیشه ماندگار شود. از اثار سینمایی در این سازمان مورد حمایت قرار گرفته است. این کنوانسیون سخاوتمندانه‌ترین رفتار را برای حمایت از این آثار در کنوانسیون برن وجود دارد. در این‌ میان باید مشخص شود که آثار سینمایی یک "اثر مشترک" است یا "اثر جمعی" و هر کدام انتخاب شود تبعات حقوقی و قانونی خاص خودش را دارد. برخی اقتضائات می‌گوید یک اثر سینمایی فقط برای یک نفر مثلا کارگردان یا تهیه کننده است یا نه برای همه کسانی است که در آن‌ کار فعالیت کرده‌اند و اما این خلا در نظام حقوقی ما وجود دارد و مشخص نیست یک اثر سینمایی چگونه است.

فتحی زاده ادامه داد: در این ۲۳ سال که از تاسیس WTO می‌گذرد، ۲۰ دعوا در زمینه مالکیت ادبی و هنری ثبت شده است. خواهان دعوا ایالات متحده امریکا بوده و چین بیشتر اوقات طرف مقابل یا خوانده بوده. چین یکی از کشورهایی است که بعد از عضو شدن در آن بسیار در حوزه کپی رایت حضور داشته است. نکته اینجاست که چین در دعواهایی هم که خوانده نبوده به عنوان شخص ثالث حضور داشته تا به این طریق پخته‌تر شوند و بتوانند موفقتر باشند و تعهدات بین المللی را بهتر اجرا کنند. طبق قانون ایران، اگر یک اثر بخواهد در این کشور از آن حمایت شود باید برای اولین بار در ایران منتشر شود یعنی اگر یک کارگردان ایرانی اثری را تولید کند ولی خارج از ایران برای اولین بار اکران عمومی کند این کشور هیچ حمایتی از آن نمی‌کند. اما در کنوانسیون "بِرن" گفته شده هر تولید کننده اثری سینمایی تبعه یکی از اعضای عضو "برن" باشد باید( که بیش از۱۶۰ عضو دارد) کنوانسیون از آن اثر حمایت کند اما اگر سازنده تبعه نباشد و فقط اقامت داشته باشد بازهم از آن حمایت می‌کند. درنهایت اگر سازنده اثر تبعه و مقیم هم نبود اگر کسی که کارهای مکانیکی و ساخت ان اثر  را انجام‌ داده تبعه یا مقیم باشد از ان‌ حمایت خواهد شد. بنابر این‌ گستره وسیعی را شامل می‌شود.

این عضو هیئت علمی درپایان گفت: تاکنون ۱۶۴ کشور در این موسسه تجارتی عضو هستند. ۱۱ کشور اصلا به سمت WTO نرفته اند. بیشتر کشورهای اطراف ایران عضو این سازمان هستند. اکنون بزرگترین اقتصاد خارج از این سازمان، ایران است که شاید آخرین عضو این موسسه هم باشد. این‌ مطالعات باید انجام شود تا بتوانیم و بدانیم چگونه باید با این برخورد کنیم. ما ظرفیت عضو شدن در آن را داریم. امیدواریم بتوانیم کتابی از این تحقیق چاپ شود و به دست سینماگران برسد.

در ادامه این نشست منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما در سخنانی بیان کرد: کلید اولیه تحقیق بر این‌ موضوع از همین بحث‌هایی که همین جا در خانه سینما و بین هنرمندان ایجاد می‌شد، آغاز شد. در واقع ما همیشه عادت داریم یک موضوع حادث شود و بعد راجع به آن حرف بزنیم و آن‌ زمان هم انقدر در گذشته می‌مانیم که آینده راه هم از دست می‌دهیم. یکی از وظایف اصلی خانه سینما این‌ است که بتواند چند موضوع کلیدی را راجع به کپی رایت پیگیری کند زیرا تاکنون پاسخ‌های متناقصی می‌شنیدیم و نیاز به یک بررسی جامع‌تر داشت.

او اضافه کرد: تصور می‌شود که مالکیت اثر را به هر کسی از هرجایی منتقل کنیم امکان‌حمایت‌های قانونی در هر کشوری وجود خواهد داشت.بنابر این افراد مالکیت اثر را به یک نفر خارج از ایران واگذار می‌کنند تا از آنها حمایت شود. حالا در این حالت اگر طرف فوت می کرد چه می شد یا می‌آمدند در ایران یک‌تعهدنامه محضری می نوشتند. در قواعد عرفی یا بین المللی، خالقین اثر تعریفی دارند که به ماهیت اثر برمی گردد الان فیلم‌هایی ساخته می‌شود که فیلمبردار یا صدابردار به معنای واقعی یا سنتی آن ندارند. بنابراین باید به فکر نسل بعدی داشته باشیم و یک‌ پایه حقوقی با ادبیات بسیار خوب باید تولید شود.

مدیر عامل خانه سینما ادامه داد: این‌تحقیق حدود ۱۵۴ صفحه است و چندین صفحه ضمائم و جدول دارد که بسیار کاربردی و مهم است و خوشبختانه به یک مجموعه قابل ارجاعی رسیده ایم که می‌توانیم از آن استفاده کنیم و باید از آن برای کارهای مختلف خروجی بگیریم و به دست هنرمندان برسانیم. بنا بود یک‌ شرکتی در اروپا تاسیس کنند که خانه سینما هم از آن جهت که یک موسسه غیر دولتی است بتواند شریک ان شرکت شود و بعد همه اثار سینمایی را در ان وارد کند اما هنوز این شرایط ایجاد نشده است، زیرا نیازمند زیرساخت ها و سرمایه ها و شرایط حقوقی خاصی است.

شاهسواری در پایان گفت: این تحقیق تجربه متفاوتی را به ما نشان داده است و آن چه در خانه سینما باید انجام شود این است که باید به منابع حقوقی مسلط شویم که بعد بتوانیم درباره آن حرف بزنیم و تفسیرش کنیم. عمده کسانی که باید از این موضوعات مطلع و بهره مند شوند در این جمع‌ها نیستند و متاسفانه مشارکت جمعی در آن کم است و باید درباره آن فکری کرد. این نقطه آغاز درستی است. ما مدتها است که پیگیر لایحه حقوق مولفین در مجلس هم هستیم که متاسفانه جدی گرفته نشده است. ما اکنون یک‌ متن در اختیار داریم که امکان آگاهی به ما می‌دهد و باید از آن به درستی استفاده کنیم.

از جمله افرادی که در این نشست حضور داشتند می‌توان به روانبخش صادقی، رمضانعلی حیدری خلیلی، حسین ترابی، نادره ترکمانی، محمود اربابی، جواد طوسی، منوچهر شاهسواری، علیرضا قاسم خان اشاره کرد.

انتهای پیام