قاسم‌آباد روستایی در نزدیکی همدان بوده که حالا با توجه به توسعه‌ی شهری، عملا به شهر متصل شده اما همچنان هویت فردی خود را حتا در تقسیمات اداری، حفظ کرده است. این روستا یک قنات قدیمی داشته که حدود ۴۰۰ هکتار از زمین‌های زراعی منطقه از طریق آن آب‌رسانی می‌شدند. این قنات نیز مانند صدها و هزاران قنات کشور، به مرور زمان و بویژه در چند دهه‌ی گذشته، با ساخت و سازها و امکان‌های جدید، مسیر زوال را در پیش گرفت، بسیاری از کانال‌های عمودی و افقی آن با نخاله‌های مصالح پر شدند و به حال خود رها شد.

اما قنات در جریان این مرگ تدریجی نیز حیات خود را ولو حداقلی، حفظ کرد و همچنان آب در باریکه راه‌های آن جریان داشت؛ تا این‌که گروهی از جوانان تحصیل‌کرده‌ی روستا که پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، در شغل‌های دیگر ازجمله در حوزه‌ی گردشگری اشتغال داشتند، دور هم جمع شدند، طرحی درانداختند و تصمیم گرفتند که با احیای قنات قدیمی روستای پدری‌شان، با یک تیر چند نشان بزنند؛ هم به حفظ و احیای میراث فرهنگی کمک کرده باشند، هم از آب و سیستم قنات دوباره بهره‌برداری تولیدی شود و هم این‌که با احداث یک قنات-موزه‌ی زنده برای نخستین‌بار در کشور، ارزش‌افزوده‌ای برای روستای خود فراهم آورند.

محمد پاکیزه در راس این گروه قرار گرفته که قبلا در حوزه‌ی گردشگری فعالیت داشته اما حالا با قرار گرفتن در کسوت دهیار روستا، با حقوق دهیاری امرار معاش می‌کند؛ تا خودش و چند نفر از دوستانش در بیش از دو سال گذشته، تا زمان به بهره‌برداری رسیدن، یک عملیات علمی – جهادی لایروبی را در این قنات به انجام برسانند.

گویا این قنات حدود سه کیلومتر طول داشته، در عمق ۱۳ متری از سطح زمین قرار دارد. کار لایروبی آن پس از سال‌ها تحریب، کاری دشوار و البته خطرناک است. محمد و دوستانش بی‌وقفه در حال کارند، طرحشان این است که در دیواره‌های قنات، تاقچه‌هایی برای قرار دادن اشیای موزه‌ای همراه با ایجاد مسیر قابل تردد گردشگری در نظر بگیرند، به وجه پژوهشی قنات‌ها در محوریت موجودیت قنات قاسم‌آباد بپردازند، در کنار این‌ها قنات روستای خود را با طی مراحل قانونی، در فهرست آثار ملی نیز به ثبت برسانند.

طبق برنامه‌ریزی آن‌ها، تا آب و نور، خیلی راه نیست؛ هرچند سخت است.

علیرضا بهرامی - ایسنا

عکس: امین لطفی شهپر

انتهای پیام