به گزارش ایسنا، ارگ علیشاه تبریز، عمارت مسعودیه، خانه ملکه توران، خانه رهنما، ویلای نمازی،صاحبقرانیه، استرداد آثار تاریخی ایران از کشورهای دیگر یا ثبت‌های جهانی آثار تاریخی و فرهنگی و طبیعی ایران در یونسکو هر کدام در طول یک سال گذشته قصه‌های مختلفی را پشت سر گذاشته‌اند؛ قصه‌هایی که پشت هر کدام‌شان یک دستور، مصوبه یا نامه از سوی مسئولان میراثی یا دیگر دستگاه‌های دولتی قرار است مهر تائید آن باشد؛ اما در برخی موارد این مهر هیچ تاثیری در حفاظت از آثار تاریخی ندارد.
این گزارش نگاهی به مهمترین حرف‌ها و قول و قرارهای مسئولان میراث فرهنگی در زمینه‌ی میراث فرهنگی کشور در طول ۳۶۵ روز سال ۹۵ دارد، اتفاقاتی که مهمترین آنها و البته قابل بررسی‌ترین‌شان نسبت به عملکرد روسای قدیم و جدید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از این ۳۶۵ روز بیرون کشیده و مطرح شدند.
فروردین
*** بنیانگذار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در نخستین روزهای سال گذشته سوم فروردین ماه؛ یک پیشنهاد مطرح کرد؛ «پیشنهادهای «حجت» برای تشویق مالکان بناهای تاریخی» جنبه‌های مختلفی را در برمی‌گرفت.
مهدی حجت گفت: باید حقوق مالکان بناها و بافت‌های دارای ارزش تضمین شود، دولت سهم واقعی خود را برای ابنیه‌ی تاریخی بپردازد و با تخصیص اعتبار و معافیت از پرداخت عوارض، شرط ترغیب مالکان در همراهی با طرح حفظ ابنیه اجرایی شود.
او در کنار این پیشنهادش به جنبه‌های مختلف دیگر در این حوزه نیز اشاره کرد؛ جنبه‌هایی که شاید مسئولان امروزی میراث فرهنگی نیز به آنها واقفند اما هنوزفرصت توجه به این موارد را ندارند! و می‌توان گفت تا امروز تقریبا به این موارد وقعی نهاده نشده است.
*** ششم فروردین ماه، یک عضو کمیته فنی بافت‌های واجد ارزش شورای عالی معماری و شهرسازی «یک درخواست از سازمان میراث فرهنگی» مطرح کرد؛ سازمان میراث فرهنگی فهرستی دقیق از آثار ملی و جهانی واجد ارزش و در خطر را در اختیار شورای‌عالی معماری و شهرسازی قرار دهد.
سیاوش صابری اظهار کرد: شورای‌عالی معماری و شهرسازی و کمیسیون ماده ۵ استان‌ها دو مرجعی هستند که میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برای اعمال وظایف خود در حفظ ابینه و بافت‌های تاریخی با آنها همکاری می‌کند، به همین دلیل نیز ضرورت دارد تا بخشی از نظارت‌هایی که باید برای آثار واجد ارزش اعمال شود، توسط مراجع تصمیم‌گیر به دقت صورت گیرد.
به گفته وی، سازمان میراث فرهنگی خود را موظف کند تا فهرست آثار ملی و ذی‌ربط نظیر فهرست آثار میراث جهانی، آثار واجد ارزش و آثار در خطر را تهیه کند و آن را در اختیار نهادها و مراجع تصمیم‌گیرنده بگذارد. مجموعه این فهرست‌ها می‌تواند به کسانی‌که طرح‌های توسعه‌شهری را طراحی می‌کنند و به اجرا می‌رسانند کمک کند تا در مسیر نظام‌مند و شیوه صحیح اقدام کنند.
حال می‌توان بررسی کرد که پس از گذشت یک سال این درخواست چه میزان برای مسئولان میراث فرهنگی کشور اهمیت داشت و چه قدربه آن توجه کردند؟
*** هفتم فروردین ماه؛ مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران اعلام کرد:؛ «۹۸ درصد تهرانی‌ها خواستار ایجاد موزه تهران شدند»
«رجبعلی خسروآبادی گفت: با انجام یک نظرسنجی اولیه از ۱۰۰ نفر از شهروندان که برای اولین بار به موزه ملی آمده بودند و از نمایشگاه «تهران،کهن شهر من» بازدید کردند، ۹۸ درصد خواستار ایجاد یک موزه تخصصی برای استان تهران شدند.
وی با بیان اینکه تقریبا هزینه تاسیس هر یک از موزه‌ها برای مجموعه مدیریت شهری به یک اندازه است، ادامه داد: اگر خواسته دوستداران میراث فرهنگی در ایجاد یک موزه تخصصی برای تهران را به یک خواسته منطقی تبدیل کنیم، آن وقت می‌توانیم به عنوان یک مطالبه عمومی طرح ایجاد یک موزه تخصصی برای پایتخت را به شورای شهر تهران ارائه کنیم. »
حالا با وجود گذشت بیش از یک سال ازاعلام نتایج این نظرسنجی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران تا امروز روند ایجاد این موزه را تا کجا جلو برده است؟ و در واقع می‌توان گفت تا امروز چقدر به درخواست تهرانی‌ها اهمیت داده شده است؟
*** محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی پس از جنجال‌های خبری دو سال گذشته و با ثبت جهانی چوگان با اسب قره‌داغی توسط توسط آذربایجان در ۱۴ فروردین اعلام کرد: «" چوگان ایرانی" به یونسکو رفت»
«پرونده نامزدی ثبت جهانی چوگان به یونسکو ارسال شد تا مرکز میراث جهانی یونسکو، تصمیم نهایی خود را در اجلاس سال ۲۰۱۷ نسبت به جهانی شدن این بازی اعلام کند.
به گزارش ایسنا، وی با اعلام این خبر گفت: پرونده نامزدی ثبت جهانی چوگان با حمایت مسئولان مرتبط با این ورزش و پس از بررسی و تکمیل نهایی از سوی مسئول تهیه پرونده این بازی روز پنجشنبه ۱۱ فروردین ماه (۳۰ می ۲۰۱۶) به دبیرخانه کمیته میراث ناملموس یونسکو ارسال شد تا پس از بررسی و ارزیابی در سال ۲۰۱۷ در کمیته میراث جهانی یونسکو مطرح شود.
این پرونده قراراست امسال در یونسکو بررسی و در صورت تائید به عنوان «چوگان ایرانی» در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شود.
*** ۱۶ فروردین سال گذشته بود که سید محمد بهشتی مطرح کرد «امید یک گشایش در میراث فرهنگی داشتیم.»
«او در آن زمان اظهار کرد؛ همه‌ی امیدمان این بود که در برنامه پنج‌ساله ششم یک گشایش جدی در حوزه میراث فرهنگی و به تبع آن در پژوهشگاه اتفاق بیفتد که به دلیل مشکلاتی که دولت با آن مواجه است، نشانه‌های متقاعد کننده‌ای در این موضوع مشاهده نشد. »
تا امروز چقدر از این امید گشایش در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به واقعیت تبدیل شده است؟
*** «نگرانی‌های معاون میراث فرهنگی در سال جدید» (۱۳۹۵)
۲۲ فروردین سال گذشته، محمدحسن طالبیان از نگرانی‌هایش در حوزه میراث فرهنگی گفت .
«او در آن زمان نگران بافت تاریخی شیراز بود که مبادا بافت قرار گرفته در اطراف شاهچراغ، به وضعیت بافت تاریخی قرار گرفته در اطراف حرم مطهر امام‌رضا (ع) دچار شود.
وی اظهار کرد: اتفاقات رخ داده در اطراف شاهچراغ و بحث‌هایی که از گذشته در اطراف حرم مطهر در مشهد مقدس داشتیم، سال گذشته و در ادامه امسال ما را دچار نگرانی‌هایی کرده است. نگرانی ما این است که شیراز دچار مشکلات مشهد نشود، سال گذشته تلاش کردیم با زبان‌های مختلف گفت‌وگو، جلسات و بحث‌های کارشناسی و حتی پادرمیانی وزارت راه قدمی مناسب در این زمینه برداشته شود.
طالبیان سال گذشته پس از بیان نگرانی‌هایش درباره‌ی میدان مشق و بی‌توجهی‌هایی که در ۱۵ سال به کاخ گلستان شده بود؛ تاکید کرد:در شهرهایی مانند یزد و تهران اقداماتی که توسط شهرداری انجام می‌شود، خوب است. معتقدم به اندازه کافی کار سخت‌افزاری در تهران انجام شده است. امسال تهران نیازمند مسائل فرهنگی است.
طالبیان نوروز سال گذشته به بیان اولویت‌هایی که برای سال ۹۵ در نظر داشت، نیز پرداخت؛ «امیدواریم در سال ۹۵ تابوی کشورها که معمولا مشکلات سیاسی را مطرح می‌کنند شکسته شده و به یک وفاق فرهنگی تبدیل شود تا بتوانیم در مواردی مانند جنگل هیرکانی با جمهوری آذربایجان به تفاهم برسیم. در حال حاضر نیز تقریبا شرایط ما در حال جا افتادن در این پرونده است که امیدواریم آنها امسال برطرف شوند.
گسترش جاده ابریشم یکی از مهمترین اولویت‌های معاونت میراث فرهنگی در سال ۹۵ است.
وی برگزاری کنگره تاریخ معماری و شهرسازی در سال ۹۵ انجام یکسری کار مشترک با کشورهای صاحب نام در حوزه مرمت مانند ایتالیا و یکسری همکاری در جنبه‌های آموزشی و نمایشگاهی با موزه لوور، ساماندهی زیرزمین موزه ملی و نزدیکتر کردن میدان مشق و ساختمان‌های وزارت خارجه به تبصره‌های مورد نظر در چند سال گذشته، روشن کردن لوکوموتیوِ ثبت و حریم، عملی کردن قول ساماندهی اموال منقول فرهنگی که سال ۹۳ توسط جهانگیری معاون اول رئیس جمهور ابلاغ شده بود و توجه میراث فرهنگی به میراث ورزشی را از مهمترین اولویت‌هایی برشمرده بود که میراث فرهنگی موظف است آنها را به سرانجام برساند.»
اما یک سوال؛ به جز آغاز طرح ساماندهی زیرزمین موزه ملی ایران و برپایی برخی از کنگره‌های معماری و شهرسازی در استان‌های کشور، کدامیک از این اولویت‌ها به خط پایان نزدیک شدند؟
*** ۲۳ فروردین سال گذشته، بازار اظهارنظرهای مسئولان میراث‌فرهنگی درباره ی موزه‌های تهران داغ بود. از نمونه‌های آن «سعدآباد و نیاوران را استانی می‌کنیم»
نخست خسروآبادی، مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران در واکنش به صحبت «محمدرضا کارگر»، مدیر اداره کل موزه‌ها که اعلام کرده بود «این اداره تلاش می‌کند تا مدیریت موزه‌های فرش، رضاعباسی و هنرهای ملی را که پیش از این از سطح ملی به استانی تنزل پیدا کرده بود را بار دیگر به ملی ارتقاء دهند؛ ترجیح داد اعلام کند که «سعدآباد و نیاوران را استانی می‌کنیم، قرار نیست در واگذاری‌ها گوشت را نگه داریم و استخوان را جای دیگری بگذاریم. »
از سوی دیگر در همین روز محمدرضا کارگر؛ مدیر اداره کل موزه‌ها نیز اظهارنظری درباره‌ی موزه ملی ایران داشت؛ «موزه ملی را آزاد می‌کنیم»
او صحبت خود را این‌طور ادامه داده بود: «افکار فرهنگی جامعه آنقدر به میراث فرهنگی فشار آوردند که مجبور شدیم موزه دوران اسلامی را در این شرایط باز کنیم، هرچند ویترین‌های آن از دوره‌ی «آندره گُدار» در ۹۰ سال پیش بدترند.»
او با بیان اینکه این موزه باید از چنین وضعیتی نجات پیدا می‌کرد تا به طور کامل ریکاوری شود. این یک نقطه بسیار سنگین در سازمان میراث فرهنگی بود. آزاد کردن موزه ملی ایران را در گرو انتقال آثار باستان‌شناسی شهرهای مختلف کشور به نقاط مبدا خود در صورت امکان دانست.
اردیبهشت
*** «درخواست از "سلطانی‌فر" برای راه‌اندازی موزه هدایای ریاست جمهوری»
مراسم رونمائی از آثار استاد محمود فرشچیان در ۲۵ اردیبهشت و در موزه‌ی سعدآباد، یکی از زمان‌هایی بود که باعث شد بار دیگر بحث راه‌اندازی موزه هدایای ریاست جمهوری در کاخ سعدآباد مطرح شود.
سیدبیوک موسوی مدیر مجموعه فرهنگی-تاریخی سعدآباد از رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درخواست کرد تکلیف موزه هدایای روسای جمهوری را روشن کند و گفت: اشیایی از دوران ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی در سعدآباد وجود دارد که تا امروز نتوانسته‌اند زمینه نمایش آن را فراهم کنند.
از این موزه نیز هنوز خبر جدیدی در دست نیست!
خرداد
*** دهم خردادماه و در نشست شورای حکام میراث ناملموس به تصویب رسید؛ «خواهرخواندگی اجتماعات محلی ایران با روستاهای دورافتاده دنیا.»
اتفاقی که پیش‌نویس آیین‌نامه و قوانین و مقررات خواهرخواندگی اجتماعات محلی در مرکز میراث فرهنگی ناملموس به تصویب رسید.
محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی در این زمینه با تاکید بر اینکه ایجاد خواهرخواندگی می‌تواند بین اجتماعات محل حتی بین یک روستای دورافتاده و یک جامعه محلی در کشوری دیگر که از میراث ناملموس مشترک برخوردارند، اتفاق بیفتد، اظهار کرد: به همین دلیل در سال ۲۰۱۶ دستورالعملی برای خواهرخواندگی یکی دیگر از مواریث فرهنگی ناملموس آماده کرده‌ایم تا یک اجتماع محلی به صورت آزمایشی تبدیل به پایلوت شود.
به گفته معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، در حال حاضر مشابه تجربه تدوین محتوای آموزشی در مدارس در کشور پاکستان وجود دارد و در این زمینه قرار است از تجربیات کشور پاکستان بهره گرفته شود.» آیا تا امروز قدمی در این زمینه برداشته شده است؟
تیر ماه
*** پنجم تیرماه جلسه‌ای با عنوان «اجرای سند باززنده‌سازی محدوده‌های تاریخی ـ فرهنگی» برای نخستین‌بار در پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد و محمد سعید ایزدی، معاون وزیر راه و شهرسازی از اجرای سند باز زنده‌سازی محدوده‌های تاریخی و فرهنگی برای نسختین‌بار خبر داد.
او با اشاره به تعیین محدوده ۱۶۸ شهر تاریخی کشور، اظهار کرد: در این طرح برای نخستین‌بار محدوده تاریخی شهرها در شورای معماری شهرسازی تصویب و مقرر شد سیاست‌های مواجه با آن تعیین و در نتیجه، کنترلی بر فرآیند ساخت و ساز و حفاظت در این محدوده‌ها صورت گیرد.
او حتی پیشنهاد کرد تا یک کمیته‌ی مشترک برای باز زنده‌سازی محدوده‌های شهری توسط پژوهشگاه و وزارت راه و شهرسازی، تنظیم و برای نخستین بار در این حوزه در ایران ملاک عمل قرار گیرد .
اما هنوز مشخص نیست این پیشنهاد تا امروز چه میزان به مرحله‌ی عمل رسیده است! و از سوی دیگر چرا وزارت راه در قدم نخست قوانین خود را اصلاح نمی‌کند تا دست‌کم استعلام از میراث‌فرهنگی در پروژه‌های ملی و استانی این وزارتخانه نهادینه شود؟
*** ۱۴ تیر ماه بالاخره پس از سال‌ها کش و قوس خبر رسید «محاصره‌ی بلندترین طاق طبیعی تاریخی جهان شکست»
حدود ۱۵ سال بود که فعالیت معادن در حریم غار – دژ تاریخی «اسپهبد خورشید» ادامه داشت، معادنی که درون حریم ۵۰۰ هکتاری این محوطه‌ی تاریخی، یعنی با حدود ۲۰۰ متر فاصله از این بنا فعالیت می‌کردند. در واقع لودرهای ۱۸ معدن در پائین دامنه‌ی غار اسپهبد خورشید فعالیت می‌کردند و باستان‌شناسان داخل غار و در بالای تپه ۱۴۲۰ پایی مطالعات باستان‌شناسی خود را انجام می‌دادند، تا اینکه بالاخره سازمان‌های مرتبط تصمیم گرفتند این محوطه‌ی تاریخی را نجات دهند.
و سرانجام خرداد ماه سال گذشته تعدادی از خبرنگاران با حضور در منطقه و انتشار گزارش‌هایی درباره‌ی‌ان‌چه که به چشم دیده بودند، کمانه احتمال هر نوع تخریب و ریزش بلندترین طاق طبیعی تاریخی دنیا را به سمت معادن فعال در این منطقه‌ی مازندران کشیدند. این کمانه به چله نشست اما هنوز گاهی اوقات خبر می‌رسد برخی معادن به فعالیت خود در این منطقه ادامه می‌دهند...
*** عمارت مسعودیه یکی از بناهای تاریخی در تهران بود که سال گذشته به دلیل استفاده‌های مختلف و در نهایت تعطیلی‌اش توسط صندوق احیا به یکی از پرخبرترین بناهای تاریخی تبدیل شد.
نخست در ۲۰ اردیبهشت خبر رسید «طراح صحنه‌ای که تاریخ ساخت» سیاه‌لشگر تیم عکاسیِ یک عکاس قصد به تصویر کشیدن «به توپ بستن مجلس» را داشتند، پروژه‌ای که مسئولان در دو بخش «صندوق احیا» و «شرکت سرمایه‌گذار عظام» را جدی‌تر از همیشه رو در روی هم قرار دادند و در نهایت رفتاریی متفاوت با گذشته‌ی بناهای تاریخی درباره ی این عمارت قاجاری پیش کشیده شد.
اتفاقی که در نهایت منجر به شکایت مسئولان صندوق احیا از شرکت بهره‌بردار ۵۹ ساله «عمارت مسعودیه» شد و در نهایت شرکت عظام از این بازی بیرون و صندوق احیا خود ادامه بازی را در این مجموعه در دست گرفت، این خبر ۲۰ تیر رسید «عمارت مسعودیه به میراث فرهنگی برگردانده شد.»
از این تاریخ رسما«عمارت تاریخی مسعودیه تهران توسط صندوق احیاء و یگان حفاظت میراث فرهنگی به دلیل انجام تخلفات مکرر و عدم انجام تعهدات از بهره‌بردار بازپس گرفته شد و قرارداد ۵۹ ساله عمارت مسعودیه با این شرکت خصوصی فسخ شد.» تا اینکه ۱۳ مهر نیز پوینده، مدیر عامل صندوق احیا بار دیگر مهرتائیدی بر این قضیه زد:« "مسعودیه" به مزایده نمی‌رود» و تاکید کرد: اراده‌ای برای به مزایده گذاشتن عمارت مسعودیه نداریم.
و حالا باید منتظر آینده‌ی نامعلومِ امروز این عمارت قاجاری و نفیس ماند.
*** رئیس ایکوم ایران در ۲۶ تیر خبر داد؛ «"لیست قرمزِ" ایران تهیه می‌شود»
این لیست که آثار موزه‌ای و تاریخی توسط ایران را شامل می‌شود هنوز توسط مسئولان میراث فرهنگی کشورتهیه نشده است و این یعنی ایران در طول سالهای گذشته هنوز هیچ اطلاعاتی از آثار تاریخی خود در مالکیت شخصی، دولتی و موزه‌ای بوده‌اند و از کشور سرقت شده‌اند در دست ندارد.
حتی محیط طباطبایی، یکی از فوریت‌های تهیه این لیست را تا قبل از برگزاری کمیته ایکوفوم در سال ۲۰۱۸ دانست و بیان کرد: «براساس قوانین ایکوم، مالکیت رفتار حقوقی، مالکیت اشیاء ایرانی و سرقت اشیای خصوصی، دولتی و گالری‌ها باید در این لیست قرار گیرند.»
*** «"قنات‌های ایران" ثبت جهانی یونسکو شدند» این اتفاق به عنوان یکی از مهمترین رخدادهای میراث فرهنگی در سال ۹۵؛ در ۲۵ تیر و در چهلمین نشست کمیته میراث جهانی رخ داد و ۱۱ قنات ایرانی»، به عنوان دومین پرونده‌ی زنجیره‌ای ایران در فهرست میراث تاریخی – فرهنگی یونسکو بررسی شد و به ثبت رسید.
۲۷ تیر ماه نیز «بیابان لوت» جهانی شد. این محوطه‌ی تاریخی، طبیعی و گسترده به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
البته ادامه برگزاری این اجلاس جهانی به دلیل وقوع کودتا در استانبول مکان برگزاری کمیته میراث فرهنگی یونسکو در سال ۲۰۱۶، معلق شد و آثار فرهنگی و منظر فرهنگی کشورهای عضو یونسکو از جمله ایران برای بررسی به زمانی دیگر و در مقر یونسکو در پاریس موکول شد.
در ادامه افتخاراتی که ایران در تیرماه سال گذشته و در حوزه‌ی میراث فرهنگی و گردشگری به دست آورده بود، ۲۹ تیر خبر رسید؛ «ایران صاحب یک کرسی جهانی در یونسکو شد»
دبیرکل سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونسکو) در نامه‌ای رسمی، یکی از کرسی‌های شورای عالی ژئوپارک‌های جهانی یونسکو را به «علیرضا امری کاظمی»، کارشناس باسابقه کشور در زمینه ژئوتوریسم و ژئوپارک اعطا کرد.
مرداد
***چهارم مرداد بعد از چند ماه پیگیری رسانه‌ها؛ یکی از تخریب‌های جنجالی سال گذشته رخ داد؛ «خانه ثبت‌ملیِ «همسر رضاشاه» شبانه تخریب شد»
بنای ارزشمند و ثبت ملی شده متعلق به «ملکه توران» (همسر سوم رضاشاه) در خیابان پسیان (منطقه زعفرانیه) شب سوم مرداد و در اقدامی ناگهانی با خاک یکسان شد. در واقع یکشنبه سوم مرداد مالک بنا با بستن درِ بزرگ آهنی محوطه‌ی خانه، همه‌ی این بنای ارزشمند را با لودر با خاک یکسان کرد.
مالک این بنا کمیته ی امداد امام خمینی (ره) بود؛ و مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی؛ ششم مرداد یعنی دو روز بعد از تخریب این خانه به این پرسش پاسخ داد: «شهرداری، کمیته امداد یا میراث؟ کوتاهیِ "تاریخی" از که بود؟»
حتی روابط عمومی کمیته امداد امام نیز در بیانیه‌ای تلاش کرد این اقدام را مطابق آن‌چه رخ داده توجیه کند؛در بخشی از بیانیه آنها آمده بود؛ «به دستور ریاست کمیته امداد، توجه به هویت تاریخی و فرهنگی املاک در اختیار این نهاد به عنوان یک خط قرمز در فعالیت‌ها مورد توجه بوده و شاهد مثال آن وجود چند پلاک ثبتی فرهنگی است که به دلیل ثبت در فهرست آثار میراث فرهنگی هیچگونه اقدامی در خصوص ساخت‌وساز یا اجرای عملیات عمرانی در آنها صورت نخواهد گرفت.»
نظری، مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی؛ اما به اختیار داشتن تعداد زیادی از بناهای تاریخی و ارزشمند توسط کمیته امداد اشاره می‌کند و می‌گوید: هنوز برخی از این آثار ثبت ملی نشده‌اند، بنابراین در حال حاضر آنها باید در فرایند ثبت قرار گیرند.
او همچنین با اشاره درباره‌ی جوابیه روابط عمومی کمیته امداد، توضیح داد: «اگر در زمان تخریب بخش نخستِ خانه اطلاع از ارزشمند بودن بنا نداشتند و نمی‌دانستند این بنا تاریخی است، حق با آنها بود؛ اما پس از آن باید اقدامی مسئولانه صورت بگیرد. چون پس از این اتفاق ما این بنا را به صورت اضطراری در فهرست آثار ملی ثبت و در همان زمان با رسانه‌های مختلف مصاحبه کردیم، این یعنی اعلان عمومی به همه‌ی نهادها حتی شهرداری و کمیته امداد. بنابراین پس از اعلان ثبت، نباید روند تخریب ادامه می‌یافت.»
اما آیا این اعلان عمومی برای همه‌ی بناهای تاریخی در اختیار دستگاه‌های دولتی کشور به یک معناست و آنها نیز خود را ملزم به استعلام و هماهنگ شدن با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می‌دانند؟
*** آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، پنج مرداد ماه در دیدار با رئیس و معاونان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گفت؛ «بعضی‌ها نمی‌پسندیدند میراث فرهنگی باقی بماند»
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بیان کرد: یکی از مشکلات پس از پیروزی انقلاب، چگونگی حفظ و نگهداری و حتی استفاده از مجموعه میراث‌های فرهنگی کشور بود.که بعضی‌ها نمی‌پسندیدند ابنیه های تاریخی مثل کاخ ها باقی بماند.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با بیان این مطلب که «در سالهای حضور در مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری، به همه‌ی شهرستان‌های ایران سفر کرده‌ام»، از آثار باستانی با ارزش و میراث ارزشمند فرهنگی و صنایع دستی کشور به نیکی یاد کرد و گفت: ایران جزو کشورهای نادر دنیاست که اگر به گنجینه‌های فرهنگی و تمدنی آن توجه و برای نشان دادن آن به جهانیان، برنامه‌ریزی شود، مردم اغلب کشورهای دنیا به این کشور خواهند آمد.
*** «خبرهای خوش از استرداد اشیاء تاریخی در راه است»؛ این خبر را مسعود سلطانی‌فر رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ۱۶ مرداد و در نشستی با مسئولان سازمان مطبوعش گفته بود.
او با اشاره به زمینه‌سازی برجام برای توسعه گردشگری کشور، اعلام کرد: خبرهای خوشی درباره‌ی بازگشت برخی اشیاء تاریخی در راه است.
معاون رییس‌جمهور همچنین گفت: در آینده‌ی نزدیک خبرهای خوبی در مورد بازگشت برخی اشیا تاریخی به کشور منتشر خواهد شد.
پس از این صحبت‌ها به جز آثاری که از یک مغازه‌دار عتیقه فروش در دو سال گذشته کشف و اواخر سال ۹۵ به ایران برگردانده شد، هیچ خبر دیگری در این زمینه منتشر نشد.
*** یکی دیگر از موضوعات مورد توجه برای دوستداران میراث فرهنگی و کمی قابل توجه برای مسئولان میراث فرهنگی دست‌کم تا ۲۴ مرداد سال گذشته؛ برگزاری کنسرت در بناهای تاریخی کشور بود، کنسرت‌هایی که عموما از ضوابط میراث‌فرهنگی هیچ اطلاعی نداشتند.
تا اینکه برای نخستین بار مدیر کل پایگاه‌های میراث جهانی ۲۴ مرداد در مصاحبه با ایسنا اعلام کرد؛ «اجرای کنسرت در بناهای تاریخی با یک "تفاهم"»
او اعلام کرد: «یک تفاهم‌نامه‌ی کلی برای برگزاری رویدادهای فرهنگی مانند کنسرت در بناهای تاریخی و جهانی تهیه شده و هرکس قصد انجام این‌کار در بناهای تاریخی را دارد، باید نخست این تفاهم‌نامه را امضا کند. یک تفاهم‌نامه کلی تهیه شده تا گروه‌هایی که قصد برگزاری چنین برنامه‌هایی را دارند، بتوانند از آن استفاده کنند.»
شهریور
*** سوم شهریور خبر رسید؛ «استاد «علی‌اصغر شعرباف» درگذشت»
«علی‌اصغر شعرباف»، مرمت‌کار تزئینات بناهای تاریخی و استادکار معمار پیشکسوت در سن ۸۵ سالگی درگذشت. او استاد برجسته هنرهای وابسته به معماری، در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در تهران متولد شد. او از سن ۱۰ سالگی به امر پدرش استاد حاج محمد شعرباف به کار تزیینات معماری که حرفه خانوادگی آنها بود پرداخت.
«علی‌اصغر شعرباف» در زمان جوانی از تجربه استادان ماهر و زبردستی چون استاد حسین لرزاده، استاد حاج محمد معمار کاشانی و نیز پدر خویش، کاشی تراش‌ها و کاشی‌کار ازجمله ابراهیم کاظم‌پور تجربه‌های بسیار کسب کرد و توانست در سنین جوانی به تنهایی انجام کارهای تزیینات معماری بویژه ترسیمات گره‌ها و کاربندی‌ها را بر عهده گیرد.
*** سرقت کاشی‌ها و عناصر بناهای تاریخی سراسر کشور به خصوص در تهران یکی از تهدیداتی است که نه تنها سال گذشته و سالهای قبل‌تر بلکه سالهای آینده نیز هویت کشور را تهدید می‌کند.
هفتم شهریور سال گذشته، اداره کل میراث فرهنگی استان تهران با رونمائی مجموعه‌ای حدود ۵۰۰ قطعه کاشی که اعلام کردند متعلق به سرقت‌های انجام شده از بناهای تاریخی است،خبرنگاران را در موزه رضا عباسی دور یکدیگر جمع کرد و یک بحث جدیدتر در این زمینه مطرح کرد؛ «تهران، بارانداز خرید و فروش آثار تاریخی.»
از جمله بناهای تاریخی که در این مدت به سرقت رفتند، کاشی‌های تاریخی خانه «صدیق اعلم»، «مسجدقنبرعلی خان»، «مسجد معمارباشی»، «خانه قیصری»، «حمام کشوری» و «تزئینات در ورودی مسجد سپه‌سالار» بودند.
مهر
*** با بروز شدیدتر تِرک در کاخ قاجاری صاحبقرانیه در نیاوران، این بنای تاریخی به روی گردشگران بسته شد و قرار شد تا نخست بررسی‌های مورد نیاز در این زمینه انجام شود.
نخست در ۳۱ شهریور اعلام شد که «نشست زمین، صاحبقرانیه را تهدید می‌کند»، پس از آن در ۱۶ مهر، رییس پژوهشکده ساختمان مرکز تحقیقات اعلام کرد: «علت آسیب‌دیدگی کاخ صاحبقرانیه هنوز مشخص نیست» و به نظر می‌رسد بررسی‌ها هنوز ادامه دارد.
*** برخلاف زمانی که موسسه مطالعات کلان شهر تهران برای روزی با نام «تهران» در یکم آبان ماه انتخاب کرده بود، شورای شهر تهران ۱۴ مهر را با این نام برگزید؛ اما در این روز می‌توان به جرات گفت هیچ کاری برای گرامی‌داشتن این روز انجام نداد.
و این نقطه ضعف ۱۴ مهر از سوی انجمن مفاخر معماری ایران مطرح شد؛ «بی‌توجهی به «روز تهران»، چرا؟»
«رئیس انجمن مفاخر معماری ایران نسبت به عملکرد رسانه‌ها و شهرداری در روز «تهران» اعتراض کرد و گفت:چرا هیچ نهادی، حتی شورای شهر به عنوان پیشنهاد دهنده‌ی «۱۴ مهر، روز تهران» نسبت به این روز هیچ اقدامی انجام نداد؟»
*** عروسک‌های ملل، که سه سال قبل به همت چند نفر از علاقه‌مندان به این حوزه در بخش خصوصی وارد موزه شده بودند، اوایل همان سال خانه‌ی اجاره‌ای خود را از دست دادند؛ اما ۱۷ مهر بالاخره با پیگیری انجمن‌های میراث فرهنگی و به خصوص اعضای موزه‌ی عروسک‌های ملل بالاخره در خانه حدودا ۵۰ سالهای که پشت موزه نفت در کوچه فیات، چهارراه دروازه دولت قرار دارد، مستقر شدند و «"عروسک‌های ملل" صاحب‌خانه شدند.»
آبان
*** پس از چند روز از بی‌رئیس ماندن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، بالاخره در ۱۵ آبان سال گذشته؛ دهمین رئیس این سازمان انتخاب شد و به جای همه‌ی رایزنی‌ها انجام شده برای انتخاب دهمین مرد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نام یک زن یعنی زهرا احمدی‌پور از گردونه‌ی انتخاب رئیس جمهور بیرون آمد. «سلطانی‌فر وزیر ورزش شد و سه روز بعد؛ زهرا احمدی‌پور رئیس جدید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.»
*** بعد از کشف اسکلت‌های مسافر هفت هزار ساله چشمه‌علی در خیابان مولوی تهران در سال ۹۴؛ این بار در ۲۱ آبان؛«کشف جمجمه ۳هزار ساله در خیابان بهارستان» خبر ساز شد.
البته در نخستین اطلاع‌رسانی‌ها، اعلام شد جمجمه اسکلت کشف شده متعلق به ۳۰۰۰ سال قبل است که در محدوده خیابان بهارستان تا ظهیرالاسلام کشف شده است .این در حالی است که سه روز بعد یعنی ۲۴ آبان «اظهارات متناقض درباره جمجمه کشف شده در تهران» مطرح شدند.
مرتضی ادیبی، باستان‌شناس اداره‌کل میراث فرهنگی استان تهران گفت: جمجمه کشف‌شده در مکان اصلیِ کشف دفن‌شده، اما باستان‌شناس پژوهشکده باستان‌شناسی معتقد است، قطعاتِ جمجمه مکشوفه و دیگر عناصر آن، در پژوهشکده باستان‌شناسی است.
در حالی که سیامک سرلک، کارشناس باستان‌شناس پژوهشکده باستان‌شناسی در این زمینه به ایسنا می‌گوید: هیچ شواهد و مدارک علمی مبنی بر تعلق قطعات جمجمه کشف‌شده در محدوده خیابان ظهیرالاسلام تهران به عصر آهن نداریم. قطعات خردشده جمجمه به دست آمده و تعدادی قطعات سفال در کنار این اثر تاریخی، همگی مربوط به دوره اسلامی هستند.
آذر
*** با برگزاری یازدهمین جلسه کمیته بین‌الدول حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس از ۸ تا ۱۲ آذر؛ در نخستین قدم و در روز ۹ اذر؛ «یونسکو از ایران تقدیر کرد.»
این تقدیر به واسطه‌ی انجام اقدامات پاسدارانه ایران برای «نقالی» و «لنج‌سازی» بود.
۱۰ آذر نیز «پرونده چندملیتی «نوروز» ثبت جهانی شد.» این پرونده با مشارکت ١٢ کشور و با مدیریت ایران جزو بزرگ‌ترین و کهن‌ترین مواریث ناملموس جهان است.
در همان روز «"فرهنگ پخت نان لواش" جهانی شد.» این پرونده نیز به عنوان دومین پرونده چندملیتی ایران و به طور مشترک بین کشورهای ایران، آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، و ترکیه ثبت شد.
*** زهرا احمدی‌پور در یکی از نخستین مصاحبه‌های مطبوعاتی‌اش درباره‌ی ان‌چه که باید در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مورد توجه قرار دهد، با ایسنا سخن گفت. «ترجیح می‌دهم در متن باشم، اهل حاشیه رفتن نیستم»
او که ۱۵ آبان به عنوان رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انتخاب شد؛ ۱۴ آذر به برخی نکات کلیدی در حوزه‌ی کاری‌اش اشاره کرد.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: ترجیح می‌دهم در متن باشم، اهل حاشیه رفتن نیستم. معتقدم باید بدون جستجوهای فرعی به سراغ اصل برویم.
وی ادامه داد: من اصل را روی شفافیت گذاشته‌ام و فکر می‌کنم خبرنگاران اگر کمک ما باشند، این شفافیت ادامه پیدا می‌کند؛ اما وقتی صداقت در میان نباشد، قدری نگران می‌شویم که نکند چیزهای دیگر اولویت ما باشد.
معاون رئیس جمهور از خبرنگاران این حوزه‌ی فرهنگی خواست تا نام خود را به «میراث‌بان» تغییر دهند و به عنوان یک «میراث‌بان» به سازمان میراث فرهنگی کمک کنند و افزود: دوستان در این حوزه باید چشم‌های سازمان میراث فرهنگی باشند، اگر خبرنگاران چشمِ سازمان باشند، مشکلات نیز بهتر دیده می‌شوند.
وی حتی درباره‌ی نگاهش به ابعاد سه‌گانه موجود در سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: نگاه باید کاملا حاکمیتی باشد. از نظر حاکمیت، صیانت و مراقبت را به صورت جدی پیگیری می‌کنیم. نگاه دولت نیز همین است. از سوی دیگر ممکن است اقدام برای بازپس‌گیریِ برخی بناهای تاریخی یا هزینه کردن برای آنها کار زیاد راحتی نباشد، اما اصل این است که یکسری دستورالعمل و قوانین باید باشد.
به نظر می‌رسد در طول چند ماه آینده می‌توان با بررسی عملکرد چند ماهه احمدی‌پور به همراه صحبت‌هایی که او تا امروزداشته است؛ به یک جمع‌بندی نهائی درباره‌ی نخستین رئیس زن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری رسید.
*** خبرنگار ایسنا نیز در همان روزها برای بررسی این اتفاق به فاروق رفت؛ «"گنج کوروش"، سناریویی دروغ در یک تونل تاریک!»
هر چند مصیب امیری، مدیرکل میراث فرهنگی وگردشگری استان فارس نیز که مانند دیگر مردم این فیلم و همه نقل‌های آن را دیده و شنیده، با دلایل علمی این مسئله را رد می‌کند، چون نسبت به همه یک وجه تمایز دارد؛ او سال‌هاست به عنوان باستان‌شناس، منطقه مرودشت را بررسی کرده است.
از سوی دیگر یگان حفاظت استان فارس اعلام کرد که دو مسبب نقل این شایعه را دستگیر کرده اما شایعه تا مدت‌ها ادامه پیدا کرد و خواب قاچاقچیان آثار تاریخی را به هم زد.
*** ۱۶ آذر احمد حکیمی‌پور؛ رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران از دو خانه‌ی تاریخی دیدن کرد.« گلایه حکیمی پور از رها شدن خانه «رهنما»/اتمام مرمت خانه جلال و سیمین؛ بزودی»
او بیان کرد:بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی پیمانکار مرمت خانه سیمین و جلال که به عنوان یک پاتوق فرهنگی برای نویسندگان بدل می‌شود، تا چند ماه آینده و در نیمه اول سال آتی به اتمام می‌رسد.
وی همچنین در آن زمان و ادامه این بازدید خود به خانه باغ «رهنما» که بنایی متعلق به زمان قاجار است رفت و با انتقاد از عدم رعایت حریم بناهای میراثی گفت: متاسفانه شاهد هستیم که برج عظیم الجثه‌ای دقیقا در کنار این خانه و بدون رعایت حریم این بنا ایجاد شده است.
وی با بیان اینکه به نظر می‌رسد سوداگری ساخت و ساز به حفظ حریم بناهای میراثی ارجحیت دارد گفت: این در حالیست که بناهای میراثی که در تهران هستند هویت، اصالت و تاریخ مردم شهر محسوب شده و باید حفظ شوند.
وی با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی استان تهران از عدم رعایت حریم این بنای تاریخی گلایه دارد و نسبت به این موضوع شکایت حقوقی کرده است گفت: متاسفانه علی رغم تعهدات برای مرمت و احیا خانه باغ رهنما این خانه میراثی همچنان در معرض تخریب قرار دارد و طی تذکر جدی از شهرداری و سازمان میراث فرهنگی می‌خواهم که در خصوص عدم حفظ حریم بناهای میراثی توضیح دهند.»
هر چند ساخت‌وساز در عرصه خانه تاریخی رهنما هنوز ادامه دارد و هیچ دستی توانایی نگه داشتنش را تا امروز نداشته است!
*** شاید بتوان گفت آذرماه سال گذشته یکی از ماه‌ای پر خبر، به خصوص خبرهای تقریبا ناامید کننده در این حوزه‌ی میراث فرهنگی بود. خبر ناامید کننده دیگر در این زمینه؛ خبر «"ویلای نمازی" از ثبت ملی خارج شد!» است که در روز ۲۱ آذر منتشر شد.
«ویلای نمازی»، تنها اثر معمار ایتالیایی در خاورمیانه که ۵۶ سال پیش در تهران ساخته شد، با حکم دیوان عدالت اداری، از ثبت ملی خارج شد تا اینگونه هم درختان این باغ به‌عنوان یکی از رگه‌های حیاتی شمال تهران قطع شوند و هم حریم منظریِ خانه تاریخی "رهنما" از بین برود!
به گزارش ایسنا، «ویلا نمازی» در ۲۲ آبان ۱۳۸۶ به شماره ۲۰۱۵۴ و با رضایت مالک بنا «حاج احمد ابریشمچی» در خیابان نیاوران، خیابان عمار در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید .این بنا در دوره پهلوی دوم، دقیقا در سال ۱۳۳۹ به سفارش «شفیع نمازی» - بازرگان ثروتمند و فرزند مهدی نمازی (نماینده وقت مجلس شورای ملی و مجلس سنا) - توسط "جوپونتی"، معمار مشهور ایتالیایی ساخته شد.
دی
*** هفتم دی ماه سید محمدبهشتی یک پرسش مطرح کرد؛ «طرح حمایت از مالکان آثار تاریخی چه شد؟»
محمد بهشتی گفت: برنامه پنج ساله چهارم طرحی را با عنوان «طرح حمایت از مالکان آثار تاریخی خصوصی» را دنبال می‌کرد. این طرح نخستین تصریح قانونی بود که نسبت سازمان میراث فرهنگی و دولت را با کسانی که شی تاریخی در اختیار داشتند روشن می‌کرد.
او افزود: براساس این طرح کسانی که شیء را در اختیار داشتند، اگر آن شیء از محل حفاری غیرمجاز به دست نیامده بود، دولت مکلف به حمایت از او برای حمایت و حفاظت از آن بود.
*** ۲۲ دی نیز خبر دیگری از الواح هخامنشی باقی مانده در دانشگاه شیکاگو رسید: «آخرین پرونده آثار تاریخی ایران در انتظار رای دادگاهِ آمریکا.»
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری توضیح داد: در حال حاضر پرونده‌ی الواح هخامنشی تنها پرونده از آثار تاریخی ایران است که برای بازگرداندن‌شان به ایران تلاش می‌کنیم.
طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به ایسنا گفت: در حال حاضر تنها پرونده‌ی در دست بررسی از سوی ایران «الواح هخامنشی» است که منتظر رای آخر آنها هستیم.
*** ۲۵ دی باز هم یک خبر تخریب رسید؛ «مهدیه «عابدزاده» به عنوان نخستین مهدیه کشور تخریب شد» درحالی در میان سکوت رسانه‌ها تخریب شد که از لحاظ قدمت هم‌سنگ مدرسه فیضیه قم و حسینیه ارشاد تهران است.
البته متعلقات این بنای تاریخی یعنی چند مدرسه‌ی کوچک دیگر هنوز در خیابان نواب صفوی مشهد هر چند در وضعیت نامناسب اما پابرجا هستند و نیاز به توجه به ان‌ها را نباید فراموش کرد.
*** سی‌ام دی ماه خبر رسید: «منظر باستان‌شناسی ساسانی» و «ارسباران» در مسیر یونسکو»
معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مستندات، فیلم‌ها گزارش‌های مربوط به دو پرونده منظر باستان‌شناسی ساسانی و ارسباران که برای ثبت‌جهانی سال ۲۰۱۸ به یونسکو ارسال می‌شود را در جلسه‌ای به رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ارائه کرد.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سال گذشته دو پرونده برای ثبت جهانی در حوزه میراث طبیعی و میراث فرهنگی جهت ارسال به یونسکو آماده کرده است. با توجه به اینکه شهر تاریخی یزد برای ثبت جهانی برای سال ۲۰۱۷ به یونسکو ارسال شد، معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اوایل هفته آینده این پرونده‌ها را به یونسکو برای ثبت جهانی سال ۲۰۱۸ ارسال می‌کنند.
*** ۳۰ دی یک فاجعه رخ داد؛ «پلاسکو فرو ریخت» و پس از آن صحبت‌های زیادی درباره‌ی واردشدن میراث فرهنگی به باقی مانده‌های فضای این ساختمان تجاری نیمه مخروبه مطرح شد. حرف‌هایی که از سر دلسوزی به موزه فکر کردند یا ایجاد بنایی یادمان مانند برای عبرت ایندگان به گونه‌ای که ۱۱ بهمن ماه «پیشنهاد میراث تهران برای ایجاد موزه آتش‌نشانی» در این مکان مطرح شد.
رجبعلی خسروآبادی مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران گفت: اداره کل میراث فرهنگی استان تهران آمادگی دارد تا حمایت‌های فنی و اداری را از تاسیس موزه آتش‌نشانی انجام دهد.
به گزارش ایسنا، رجبعلی خسروآبادی پیشنهاد داد: لباس‌ها و تجهیزات آتش‌نشانان ایثارگر، لوگوی فلزی ساختمان که تاریخ ساخت آن را نشان می‌داد و از قضا سالم از زیر آوار درآمد و حتی گاوصندوق‌های سوخته و بخشی از شبکه فلزی پنجره‌های این ساختمان ۵۴ ساله می‌تواند در محلی با عنوان موزه آتش‌نشانی نگهداری شوند.
بهمن
*** از مهمترین اتفاقات باستان‌شناسی در سال گذشته، تجاوز مسئولان ساخت یک پارکینگ در حریم «ترگ علیشاه تبریز» بود، اقدامی که هر چند میراث فرهنگی و دوستداران این حوزه نسبت به انجام آن هشدار دادند و حتی پیش‌بینی‌های زیادی درباره‌ی احتمال آسیب یا تخریب کامل این اثر ارزشمند مطرح کردند، و نخست یک هیات از کارشناسان میراث فرهنگی به این محوطه تاریخی رفته و آن را به طور کامل بررسی کردند و در نهایت نیز یک تیم باستان‌شناس برای بررسی محوطه در محدودهی ارگ علیشاه تبریز مستقر شد، اما سنگ‌اندازی‌های مسئولان ساخت این پارکینگ همچنان راه را برای حفاظت از این بنای تاریخی تنگ کرده است.
به اندازه‌ای که هر بار به بهانه‌های واهی کار بررسی و مطالعه هیات باستان‌شناس متوقف می‌شود و حتی کشف‌های مهم در این محوطه تاریخی نیز مانع از این اقدام از سوی مسئولان پارکینگ در دست ساخت در محدودهی ارگ علیشاه نشده است. و از آخرین اخبار مبنی بر کشف یک محوطه در این منطقه می‌توان به این خبر اشاره کرد؛ «کشف برج قلعه قدیم تبریز هنگام کاوش در ارگ علیشاه»
*** «یک تهدید جدید برای نقش رستم»؛ نقش رستم و تهدیداتی که در طول سال گذشته به نام این محوطه‌ی جهانی و تخت جمشید مطرح شد، این بار دل‌نگرانی‌ها را به سمت این محوطه‌ی جهانی کشاند.
۱۶ بهمن؛ افشین یزدانی؛ باستان‌شناس با هشدار نسبت به تبدیل شدن مرودشت به زمین بایر، از کوتاه‌سازی دومین کندوی سیلوی گندم در حریم محوطه میراث جهانی تخت جمشید و نقش رستم خبر داد.
سرپرست حریم کاوش محل پروژه عمرانی سیلوی گندم کارخانه آرد نقش رستم گفت: پس از تخریب نخستین کندوی سیلو در کارخانه آرد نقش‌رستم که برخلاف ضوابط و قوانین حریم تخت‌جمشید ساخته شده بود، دومین کندوی سیلو نیز کوتاه‌سازی و بخش بتنی و کلاهک فلزی روی آن تخریب شد.
*** یک کشف جدید در میدان حسن‌آباد تهران و زیر گوش پوست شهر، یکی از اتفاقات جالبی بود که در بهمن سال گذشته رخ داد. ۲۶ بهمن ماه؛ خبر رسید کشف «خانه ۷هزار متری اولین سپهبد ایرانی در حسن‌آباد.»
خانه سپهبد امیراحمدی، خانه نخستین سپهبد ایران (سپهبد امیراحمدی)، منزل احمد امیراحمدی، یا عمارت احمدآقاخان معروف به امیرحمدی قصاب لرستان، خانه سپهبد یکصد کنتور، خانه وزیر جنگ، وزیر کشور، خانه فرماندار نظامی تهران، خانه امیر احمدی که ۱۶ سال عضو مجلس سنا بود. خانه‌ای که از گذشته تا امروز جداره‌هایش با مغازه‌های پر از اجناس چوبی گره خورده، شاید به همین دلیل کسی نتوانسته تا امروز آن را کشف کند.
البته این خانه در حال حاضر توسط کمیته امداد امام خمینی (ره) فرم مزایده دارد و یک نگرانی: تبدیل شدن به وضعیت خانه‌ی «ملکه توران».
اسفند
*** داستان موزه‌ی استاد صنعتی یا همان «۱۳ آبان» در حال تبدیل شدن به یک تراژدی غمگین برای شاهکارهای علی‌اصغر صنعتی است. ۱۰ سال است که سه سازمان شهرداری، هلال احمر و میراث فرهنگی امکان هماهنگ شدن با یکدیگر برای ساماندهی این موزه ندارند.
دوم اسفند سال گذشته نیز بر این حرف مهر دیگر محکم‌تری خورد، برای نخستین بار مسئولان هلال احمر نظر خود را در این زمینه و در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کردند؛ «موزه صنعتی وقف هلال‌احمر است/ قول دادند خرداد مرمت تمام شود»
مسئولان شهرداری و هلال احمرهر کدام یک نظر دارند و در این مبیان هیچ کدام حاضر نیست نه به نفع دیگری، بلکه برای خوشحالی مجسمه‌های استاد صنعتی هم که شده قدری از موضع خود پائین بیاید و هر کدام درخواست خود را دارند.
*** هفتم اسفند ماه؛ طالبیان اعلام کرد: «راه‌اندازی دفتر ارتباط با دانشگاه‌ها در معاونت میراث فرهنگی»
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از راه‌اندازی دفتر ارتباط با دانشگاه‌های کشور به منظور ارتقاء سطح علمی و تبادل دانش میراث فرهنگی با جامعه دانشگاهی خبر داد و افزود: به زودی قرار است دفتر ارتباط با دانشگاه‌های کشور به منظور ارتباط مناسب‌تر با پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه‌های کشور فراهم شود.
*** انتشار خبر «قانون فروش آثار فرهنگی-هنری به تصویب رسید» در ۹ اسفند امسال می‌تواند این ذهنیت را به یاد آورد که ایران هم صاحب کریستی و ساتبی می‌شود . این خبر توسط مدیر اداره‌کل موزه‌ها اعلام شد: «قانون فروش آثار فرهنگی - هنری مجاز به تصویب رسید و تا یک ماه آینده دستورالعمل آن نیز تصویب می‌شود. این قانون راهی برای ایجاد حراجی‌هایی مشابه «ساتبی» و «کریستی» است. دستورالعمل فروش آثار فرهنگی - هنری مجاز تا یک ماه آینده توسط شورای عالی میراث فرهنگی به تصویب می‌رسد که این کمک می‌کند تا بخش خصوصی با مجوزهای لازم بتواند چنین حراجی‌هایی را در چارچوب قانون کاری و حمایت ارگان‌های رسمی برگزار کند.»
«می‌خواهند سایه قانون را از سر مسجد تاریخی بردارند!» دهم اسفند این خبر منتشر شد و به دنبال آن نامه‌ی دادخواست شهرداری مشهد برای خروج از ثبت «مسجد و آب‌انبار معجردار» به دادگاه تسلیم شد تا با برداشتن عنوان تاریخی از سر این بنای صفوی، پروژه‌ی شارستان در محدودهی خیابان نواب مشهد به پایان برسد!
*** ۱۴ اسفند؛ «"صف سلام" مهمان همیشگی "نگارستان" شد»
تابلوی فتحعلی‌شاهی «صف سلام» باقی مانده از دوره‌ی قاجار در سالن کمال‌الملک باغ موزه نگارستان نصب و برای همیشه ماندگار شد.
این تابلو که در حدود ۵۰ قطعه در انباری دپو شده بود، حدود دو سال گذشته در اختیار دانشگاه تهران قرار گرفت تا پس از مرمت و نصب در باغ موزه نگارستان، نصب و برای همیشه در معرض دید قرار گیرد.
*** ۱۴ اسفند اعلام شد؛ «شکایت متفاوت دادستانی از میراث‌فرهنگی.» این خبر متفاوت از خبرهایی بود که در طول سال گذشته منتشر شد.
در واقع دادستانی شهر ری به عنوان مدعی‌العموم از بی‌توجهی میراث فرهنگی نسبت به تپه تاریخی «میل» که در طول یک سال، دو بار طوفان‌زده شد و آسیب دید، شکایت کرد.
*** پانزدهمین همایش بین‌المللی باستان‌شناسی ایران در پانزدهمین روز از اسفند ماه سال گذشته آغاز به کار کرد و مسئولان سازمان میراث فرهنگی یکی از چالشی ترین موارد قابل تامل در این حوزه «رواج گنج‌یابی» بیان کردند.
«حمیده چوبک» رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی با تأکید بر ضرورت پیش بینی مجازات برای متعرضان به میراث فرهنگی، حفاظت از میراث باستان‌شناسی کشور در جریان این همایش، طرح‌های عمرانی و توسعه‌ای را چالش پیش روی پژوهش‌های باستان‌شناسی کشور دانست که با وجود تأکید قانون بر لزوم استعلام از سازمان میراث فرهنگ همچنان محوطه‌های باستانی را تهدید می‌کند.
بحث دفن شهدا در عرصه یا حریم آثار تاریخی نیز یکی از چالش‌های سازمان میراث فرهنگی در طول سالهای گذشته است که ۱۶ اسفند سال گذشته برای نخستین بار مسئولان میراث فرهنگی اقدام به واکنش و صحبت در این زمینه کردند.
*** محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی برای نخستین بار تاکید کرد: «هیچ مجوزی برای دفن شهدا در عرصه آثار تاریخی صادر نشده است»
او در آن زمان به ایسنا اظهار کرد:«انجام هر نوع احداثات و دخالت در عرصه محوطه‌ها و نقاطی که یک اثر ثبت جهانی یا حتی ملی وجود دارد، خلاف قانون است. به عنوان یک مقام رسمی اعلام می‌کنم تا امروز هیچ مجوزی از سوی ما به عنوان دفن در عرصه انجام نشده است.»
این صحبت طالبیان به دنبال نخستین اظهارنظرش در این زمینه در ۱۴ اسفند و به خاکسپاری چند شهید در حریم درجه دو پاسارگاد بود، که اعلام کرده بود؛ «خاکسپاری شهدا در حریم درجه دو پاسارگاد محدودیت قانونی ندارد و براساس ضوابط در این شرایط خطر برای (خارج شدن از) ثبت جهانی این محوطه وجود ندارد.»
طالبیان در ادامه از نامه‌نگاری‌های معاونت ریاست جمهوری برای احتمال به خاکسپاری شهدا در عرصه‌ها و محوطه‌های تاریخی در آینده نیز خبر داد و گفت: در حال مکاتبه با ستاد کل نیروهای مسلح هستیم که نخست باید برای این اتفاق برنامه‌ریزی داشته باشند و از سوی دیگر اگر طرحی نیز در آینده دارند، حتما سازمان میراث فرهنگی باید در آن دخالت داشته باشد و کنترل کند، اما هنوز جوابی نگرفته‌ایم، با این وجود حتما برای گرفتن جواب پیگیری می‌کنیم.
*** با پایان پانزدهمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران؛در بیانیه‌ای که از سوی شرکت‌کنندگان ایرانی و خارجی تائید و ۱۸ اسفند اعلام شد: «جلوگیری از حفاری‌های غیر قانونی و قاچاق میراث فرهنگی.»
در این بیانیه که حاضران شرکت کننده در این همایش آن را تائید کردند، آمده است: «شرکت‌کنندگان در این گردهمایی با تأکید بر بایستگی اعتلای هرچه نمایان‌تر باستان شناسی و میراث فرهنگی در ساختار جامعه علمی و فرهنگی ایران می‌خواهند تا از میراث فرهنگی و باستان‌شناختی کشور صیانت شود و از حفاری‌های مخرب غیر قانونی و قاچاق از طریق تحکیم همدلی و هماهنگی مسئولانه و دو جانبه میان پژوهشکده باستان‌شناسی و محاکم قضایی و مراجع قانون‌گذاری جلوگیری شود.»
*** بعد از سال‌ها بی‌توجهی به کتیبه شاپور یکم در تنگه براق شیراز؛ پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی اسفندماه اعلام کرد: «نابودی در چند قدمی "کتیبه شاپور یکم"»
کتیبه شاپور یکم در «تنگه براق» که به دو خط و زبان پهلوی و پارتی (اشکانی) به شرح تیراندازی شاپور در این تنگه می‌پردازد، در معرض نابودی قرار گرفته است..
فرهاد صولت، پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی پژوهشکده زبان‌شناسی، متون و کتیبه‌ها با بیان اینکه کتیبه «شاپور یکم» در «تنگ براق» در سال ۱۳۳۵ کشف شده است، گفت: این سنگ نبشته به دو خط و زبان پهلوی و پارتی (اشکانی) نوشته شده و محتوای آن شرح تیراندازی شاپور در این تنگه است که از نظر نگارش و مضمون بسیار شبیه کتیبه شاپور در حاجی آباد فارس است .
*** ۲۲اسفند برای میراث فرهنگی یکی از روزهای پر خبر بود؛ نخستین خبر درباره‌ی «چهارباغ عباسی راه آب سنگی‌اش را رو کرد» بود. سرپرست هیأت گمانه‌زنی، شناسایی و احیای کف‌فرش چهار باغ عباسی اصفهان، از کشف راه‌آب سنگی و بقایای مختصری از حوض نمای دورتا دور سنگی و حجاری شده در محدوده چهار باغ روبه روی کاخ خیمه‌گاه خبر داد.
سعید شهباز با اشاره به گمانه‌زنی روبروی شیخ‌بهایی برای حوض نما گفت: در این محل بقایایی از سنگ چین با قطعات بزرگ یافت شد که مستندات آن در سفرنامه‌ها و پی‌نوشته‌های کتاب‌ها و عکس‌های قدیم وجود دارد.
*** «آماری از تعداد خانه‌های تاریخی و میراث فرهنگی متعلق به امداد نداریم»
سیدپرویز فتاح،رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره) در نشست خبری که ۲۲ اسفند برگزار کرد، برای نخستین بار در باره‌ی املاک تاریخی در اختیار نهاد زیرمجموعه‌ی خود گفت: از املاکی که تحویل کمیته امداد شده مراقبت می‌کنیم و این املاک از طریق مصوبه معروف نخست وزیری و یا از سوی امام راحل و یا رهبری به عنوان پشتوانه ایتام و نیازمندان به امداد داده شده است که بعضا مسائل حقوقی خود را دارند که در حال پیگیری آنها هستیم.
فتاح ادامه داد: اگر از سوی شهرداری یا سازمان میراث فرهنگی نامه‌ای و یا حتی تذکری به ما داده شود طبق آن عمل خواهیم کرد اما باید بدانند ما علم غیب نداریم که هر خانه‌ای که ۶۰ یا ۵۰ سال قدمت دارد میراث فرهنگی و تاریخی است. تا کنون اگر هر ساخت و سازی در این املاک صورت گرفته حتما با اجازه شهرداری بوده است. هم اکنون هیچ آماری از تعداد خانه‌های تاریخی و میراث فرهنگی متعلق به امداد نداریم و در مورد هیچ یک از آنها هم خلاف قانون عمل نکردیم.
*** «امضای تفاهنامه میان موزه شانگهای و موزه ملی ایران»
۲۲ اسفند موزه ملی ایران و موزه شانگ های چین با هدف برگزاری نمایشگاه بزرگ جاده ابریشم تفاهم‌نامه‌ی همکاری امضا کردند.
به دنبال ملاقات سه ماه گذشته مسئولان موزه‌ی ملی ایران و موزه‌ی شانگهای چین، پرفسور «ژی گانگ»، مدیر موزه شانگهای و جبرییل نوکنده، مدیر موزه ملی ایران در ملاقات با یکدیگر درباره‌ی همکاری‌های دو جانبه در زمینه انتشارات مشترک، تبادل کارشناس، برگزاری دوره‌های آموزشی و برنامه‌ریزی درباره مشارکت در برگزاری نمایشگاه بزرگ جاده ابریشم با حضور موزه‌های ملی کشورهای مسیر راه باستانی ابریشم گفت‌وگو کردند.
موزه‌ی ملی ایران علاوه بر این تفاهم‌نامه در طول سال گذشته پیگیری‌های دیگری نیز برای امضای تفاهم‌نامه یا برگزاری نمایشگاه در دستور کار داشته است. مانند امضای تفاهم‌نامه موزه ملی ایران و کره‌جنوبی که هشتم اسفند ماه به امضا رسید؛ « تاریخ باستان کره‌جنوبی در راه موزه ملی ایران» یا «برگزاری نخستین نمایشگاه آثار تاریخی موزه‌ی لوور در موزه‌ی ملی ایران» برای یک سال دیگر.
*** «محوطه تاریخی دوره اتابکان در ایذه فروریخت»
۲۵ اسفند خبر رسید که «به دنبال بارش باران در چند روزگذشته در محوطه‌ی ایذه خوزستان، بخشی از محوطه تاریخی«طاق طویله» باقی مانده از دوره «اتابکان لر» باقی مانده از قرن هفتم هجری فرو ریخت.»
اما علی‌رغم تلاش‌های انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه، مدیر میراث فرهنگی و گردشگری ایذه و مسئول پایگاه آیاپیر و ارائه‌ی گزارش‌های متعدد از وضعیت بحرانی بنای فعلی و ارائه آن به متولیان اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان روز سه‌شنبه - ۲۴ اسفند- شاهد ریزش این بنای تاریخی در شهر ایذه بودیم.
نظرات