طبیعتاً یکی از مهمترین عواملی که باعث تغییر فضای جامعه می‌شود، رسانه‌ها و به ویژه صداوسیماست. به همین منظور خبرنگار ایسنا در گفت‌وگو با یک کارشناس رسانه در این زمینه به گفت‌وگو پرداخته و نظر او را جویا شده است.

سید محمدرضا خوشرو که معتقد است «جامعه ما امروز با توجه به اتفاقات اخیر در برهه زمانی خاصی قرار گرفته است»، گقت: تداوم برخی از رویدادهای ناخوشایند و غمگین اخیرا‍ً قابل توجه شده و فضای عمومی جامعه را حزن‌انگیز کرده است. از طرفی هم این استمرار رویدادهای ناخوشایند، باعث ایجاد روحیه شرطی‌سازی در جامعه شده و ذهن جامعه به نوعی منتظر یک اتفاق و خبر ناگوار دیگر است که این انتظار منجر می‌شود برخی رسانه‌ها از این روحیه مخاطبان که منتظر اتفاقات بد هستند، استفاده و خبرهای غم‌انگیز را بیشتر رصد کنند؛ این اتفاق از پیامدهای ناگوار استمرار رویدادهای ناخوشایند در جامعه است.»

او ادامه داد: این رویدادهای ناگورا نه تنها داخلی هستند، بلکه اخیراً با روی کار آمدن دولت ترامپ و رویکرد تهاجمی که دارد بُعد خارجی هم پیدا کرده‌ است. ترامپ با وجود همه همراهی‌هایی که دولت ایران در این چند سال اخیر با دولت‌های غربی داشته است، آن را در اولویت رویکرد تهاجی خود قرار داده است. به هر حال همزمانی اتفاقات ناگوار خارجی و داخلی فضای غم‌انگیز جامعه را تشدید کرده و این فضای غم‌انگیز در رسانه‌های ما نیز نمود پیدا کرده است. این روزهای فضای خبری اغلب رسانه‌های ما از فضای درگذشت آیت‌الله رفسنجانی، بهمن و برف، مرگ هنرمندان و تحریم‌های جدیدی که علیه ایران صادر شده، متاثرند. همه اینها باعث می‌شود تا شایعات در شبکه‌های اجتماعی هم بسیار افزایش پیدا کند و از آنجایی هم که مردم آمادگی ذهنی شنیدن این اخبار را دارد، بیشتر این شایعات را باور می‌کنند.

این استاد ارتباطات یادآور شد: اگر بخواهم در این شرایط حزن‌آلود جامعه، پیشنهادی به رسانه‌ها و به‌ویژه رسانه ملی برای تغییر این فضا بدهم این است که در وهله نخست باید در دروازه‌بانی خبر، از انتشار اخبار غم‌انگیز پرهیز کنند و شاید این نوع از قاب‌بندی می‌تواند شامل سانسور برخی از اخبار ناگوار هم بشود. رسانه‌ها می‌توانند اخبار ناگوار را کمتر کنند و تلویزیون هم می‌تواند اولویت پخش آنها را تغییر بدهد و اخبار نخست را به خبرهای مثبت و خوب اختصاص بدهد و بعد به سراغ اخبار دیگر برود. از طرفی دیگر هم باید میزان پخش برنامه‌های طنز و مفرح در تلویزیون افزایش پیدا کند؛رسانه‌های می‌توانند اخبار ناگور را کمتر کنند و تلویزیون هم می‌تواند اولویت پخش آنها را تغییر بدهد و اخبار نخست را به خبرهای مثبت و خوب اختصاص بدهد و بعد به سراغ اخبار دیگر برود. از طرفی دیگر هم باید میزان پخش برنامه‌های طنز و مفرح در تلویزیون افزایش پیدا کند. هرچند که ممکن است با افزایش برنامه‌های مفرح پارادوکسی به‌وجود بیاید و برخی انتقاد کنند که این فضای غم‌انگیز جامعه و شرایط روحی خانواده‌های داغدار نادیده گرفته شده است، اما تلویزیون باید این انتقادات را به جان بخرد و فضا را تغییر بدهد.

خوشرو در ادامه سخنانش با بیان اینکه «تجربه نشان داده که هرگاه برای ایرانی‌ها بحرانی پیش می‌آید، انسجام اجتماعی آنها بالاتر می‌رود و به هم نزدیک‌تر می‌شوند»، افزود: شاید به همین خاطر است که دشمنان ایران به سراغ گزینه نظامی نمی‌روند، چون می‌دانند که اگر به ایران هجومی جدی وارد شود، ایرانی‌ها با هر اعتقاد سیاسی و مذهبی و اجتماعی به هم پیوند می‌خورند و اتحاد آنها تحقق هدف مهاجمین را تضعیف می‌کند. امروز نیز ما در شرایط بحرانی قرار گرفته‌ایم و در این شرایط رسانه‌ها می‌توانند از فضای غم‌انگیز جامعه برای تقویت اتحاد و انسجام جامعه بهره بگیرند.

او با اشاره به مشکلات اقتصادی دولت و هجمه‌های سیاسی دولت ترامپ علیه ایران، یادآور شد: همان‌طور که می‌دانید در حال حاضر دولت از نظر اقتصادی بسیار تحت فشار است و از طرفی هم فشارهای خارجی زیادی وجود دارد و علاه‌ بر اینها انتخابات مهمی را در پیش داریم. انتحابات هم به معنای رقابت است که خود می‌تواند یک بحران داخلی محسوب شود؛ چون اختلاف‌نظرهای سیاسی برجسته می‌شوند و حتی این اختلاف‌نطرها در برخی از خانواده‌ها نیز نمود پیدا می‌کند. به همین دلیل ما نیارمند یک نگاه آینده‌پژوهانه هستیم. در این راستا ایجاد همبستگی یکی از مهمترین کارکردهای رسانه‌ها محسوب می‌شود که در بزنگاه‌ها از این کارکرد استفاده می‌شود.

خوشرو ادامه داد: فشارهایی که گروه استراتژیک آقای ترامپ می‌آورد، کاملا‍ً آگاهانه است و می‌خواهد امید در جامعه را به ناامیدی تبدیل کند. قطعا مسؤولان کشوری ما هم به این شرایط آگاه هستند و در تلاشند تا بهترین تصمیمات را اتخاذ کنند. از طرفی همه رسانه‌ها باید در این شرایط همراهی کنند تا فضای جامعه امیدوار شود. در همین راستا به نظرم بخش فضای مجازی رسانه ملی باید بیشتر فعال شود و به طور کلی ما باید نه تنها یک رسانه ملی، بلکه رسانه‌های ملی داشته باشیم؛ یعنی رسانه‌های متعددی که منافع ملی اولویت آنها باشد. اگر این موضوع هنجار و الگو شود، دیگر برخی از جریان‌های شبکه‌های اجتماعی منحرف که می‌خواهند از جریان همگرایی ملی فاصله بگیرند، توسط خود مردم پس زده می‌شوند.

به نظرم ما باید نه تنها یک رسانه ملی، بلکه باید رسانه‌های ملی داشته باشیم؛ یعنی رسانه‌های متعددی که منافع ملی اولویت آنها باشد. اگر این موضوع هنجار و الگو شود، دیگر برخی از جریان‌های شبکه‌های اجتماعی منحرف که می‌خواهند از جریان همگرایی ملی فاصله بگیرند، توسط خود مردم پس زده می‌شوند.این کارشناس رسانه با اشاره به حضور شبکه‌های اجتماعی در حوزه اطلاع‌رسانی و نقش رسانه‌ای آنها در جریان‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اخیر، بیان کرد: ایجاد همبستگی در جامعه توسط رسانه‌ها در سال‌های اخیر با مشکلی مواجه بوده است و آن هم رسانه‌های غیررسمی است که برخی از جریان‌ها در شبکه‌های مجازی به این موج دامن همگرایی و همبستگی نمی‌زنند. این در حالی است که اگر در ملت‌های دیگر اتفاق ناگواری رخ دهد که جنبه ملی داشته باشد، مثل اینکه یکی از شهروندان آنها توسط نیروهای اعضای داعش کشته شود، یک همبستگی عمومی توسط رسانه‌ها ایجاد می‌شد و همه مردم با هم متحد می‌شوند؛ اما در کشور ما با وجود تلاش رسانه‌های رسمی برای ایجاد این فضای همبستگی و همگرایی ملی، بعضاً شبکه‌های اجتماعی با توجه به نفوذی هم که اخیراً در جامعه ما پیدا کرده‌اند، این جریان همراهی نمی‌کنند.

خوشرو با بیان اینکه «در کشور ما همگرایی میان رسانه‌های رسمی و غیررسمی آن طور که باید بالا نیست»، گفت: به دلیل پایین بودن سطح سواد رسانه‌ای عمومی و سواد سیاسی و فرهنگی، بعضاً رسانه‌های رسمی و غیر رسمی ما با هم همسو نیستند. ما شاهد بودیم که اخیراً از بحران‌های ایجاد شده سوءاستفاده‌های سیاسی صورت می‌گرفت و این همبستگی اجتماعی را که می‌توانست برای ما فرصت باشد را به تهدید تبدیل می‌کردند و بعضاً آنقدر این جریان گسترش پیدا کرده بود که روی آنتن رسانه ملی هم نمود پیدا کرده بود.

او با اشاره به نقش صداوسیما در تغییر فضای غم‌انگیز  این روزهای جامعه، یادآور شد: به نظرم رسانه‌ ملی جدا از اینکه باید کارهای عمومی و معمولی خودش را انجام دهد، باید برای موضوع همبستگی اجتماعی در این شرایط سخت فعلی و پیشرو که سخت‌تر هم خواهد شد، تلاش کند؛ چراکه فضای عمومی رسانه‌ها به شدت روی فضای جامعه تاثیرگذارند. در شرایط امروز هم رسانه‌هاباید همراهی کنند تا از این پیچ بحران بگذریم. به هر حال الان در شرایطی هستیم که از نظر داخلی و خارجی با بحران‌هایی مواجه شده‌ایم و علی‌رغم تمام تلاش‌های صورت گرفته، دستآوردهای برجام  زیر سوال رفته است و کاری هم نمی‌توان کرد؛ اما با وجود همه این شرایط ناخوشآیند ما باید تلاش کنیم فضای جامعه را آرام کنیم و امیدوار نگه داریم؛ چراکه ناامیدی در هر کشور و هر جامعه بدترین است

این کارشناس رسانه خاطرنشان کرد: رقابت و کشمکش‌های سیاسی اتفاقی است که باید در چند ماه باقی مانده به انتخابات رخ دهد، ولی اگر از بالا به این اتفاقات نگاه کنیم، الان که وسط بحران هستیم، اگر کسی از این فرصت برای رقابت سیاسی استفاده کند، برخلاف جریان همگرایی ملی حرکت کرده است. قطعاً منافع سیاسی احزاب مهم است، اما باید در موقعیت و شرایط مناسب مطرح شود فعلاً در حال حاضر وقت این است که در برابر هجمه‌های خارجی و رویدادهای داخلی با هم متحد شویم. از طرفی هم یکی از مشکلات ما این است که مخاطب این موضوعات را درک نمی‌کند و گاهی این جریان‌ها را نیز همراهی می‌کند. این همراهی با کسانی که به ظاهر به منافع ملی اهمیت می‌دهند، ولی در باطن برخلاف جریان ملی حرکت می‌کنند، به سواد رسانه‌ای جامعه باز می‌گردد.

انتهای پیام