به گزارش ایسنا، بنا بر یافته‌های باستان‌شناسی نخستین دژ همدان به قوم کاسی نسبت داده شده و از آن به عنوان نخستین سکونتگاه همدان یاد شده است. در این محوطه تاریخی بیش از 30 لایه باستانی شناسایی شده و برای نخستین حفاری‌های انجام شده بر روی تپه توسط شارل دوفوسه در سال 1913میلادی صورت گرفته و بخشی از تپه شرقی گودبرداری شده است.

پس از وی دمورگان با کاوش در تپه به آثاری از نیمه هزاره سوم پس از میلاد دست می‌یابد که مربوط به دوره مادی- کاسی است. سپس کاوش‌هایی دیگر توسط قوسی و مهریار انجام می‌شود و در دهه 70 با انعقاد تفاهمنامه‌ای کاوش‌ها به دانشکده هنر و معماری دانشگاه بوعلی‌سینا واگذار می‌شود.

این تپه باستانی مورد کاوش باستان‌شناسانی مانند محمدرحیم رنجبران، محمدی‌فر و مترجم نیز قرار گرفته که منجر به شناسایی 30 لایه باستان‌شناسی شده است. بنا بر کاوش‌های باستانی که تا کنون بر این تپه انجام شده است، این تپه یکی از مهمترین یافته‌های بازمانده از دوره هخامنشی است و می‌توان آن را مرکز اصلی بقایای عصر مفرغ دانست.

منطقه وسیع تپه پیسا که پس از بررسی و پژوهش‌های باستان‌شناسی و باستان‌شناختی می‌تواند یکی از جاذبه‌های گردشگری استان همدان باشد، در تاریخ 30 خرداد 1377 و به شماره 2023 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و چند سالی است به علت نبود اعتبارات، گستردگی منطقه برای حفاظت از آن، انجام کاوش‌ها و بررسی‌های نیمه‌تمام توسط باستان‌شناسان و کارشناسان داخلی و خارجی، گسترش زمین‌های کشاورزی، حفاری‌های غیرمجاز توسط قاچاقچیان، ساخت‌وسازها توسط نهادهای شهری و خصوصی و ... به حال خود رها شده و گودال‌های تاریخی آن که تاریخی کهن را در دل خود جای داده‌، حالا مأمن و سرپناهی برای تعدادی افزون بر 400 نفر از معتادان، بی‌سرپناهان و بی‌سرپرستان در استان همدان شده است.

ضرورت ساماندهی وضعیت بحرانی پیش‌آمده درباره تعداد بالای معتادان مستقر در این تپه و خطرات حضور آنان در مجاورت با شهرک فرهنگیان، مسئولان و مدیران شهری را بر آن داشت تا در جلسه‌ای اضطراری به بررسی وضعیت معتادان و راهکارهای اجرایی ادارات و نهادهای متولی امور پیشگیری و اعتیاد استان پردازند. اکنون مدتی از آن جلسه گذشته و با وجود اقدامات مختلفی که به ویژه از سوی پلیس انتظامی استان انجام شده است، همچنان معتادان در تپه اسکان دارند و تغییر یا اصلاحی در وضعیت این تپه تاریخی دیده نمی‌شود.

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان با اشاره به اینکه مکانیزم حفاظت دائمی از محوطه‌های تاریخی در سطح استان مانند تپه پیسا از رسالت‌های میراث فرهنگی است، به خبرنگار ایسنا گفت: در حال پیگیری هستیم تا عرصه تعیین شده فعلی را حصارکشی کرده و نیروی یگان حفاظت سازمان در محل تپه مستقر شود.

بهرام توتونچی به مشکلات اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان درباره حفاظت و انجام پژوهش‌های باستان‌شناسی در محوطه تپه اشاره و تصریح کرد: برای انجام پژوهش‌های تخصصی نیاز به تعداد مشخصی کارشناس داریم تا در طول سال هر کدام 3 اثر تاریخی را بازدید و بررسی کنند هر چند با وجود اعتبارات کم و خارج بودن محوطه‌های تاریخی همچون تپه پیسا از محدوده شهر نمی‌توانیم اقدام لازم را انجام دهیم.

وی با بیان اینکه برای تحقق این امر به همکاری و همراهی تمامی ارگان‌ها و ادارات در استان نیاز است، افزود: به دنبال این هستیم با تأمین اعتبارات، اراضی تملک شده و عرصه تپه آزاد شود اما برای دستیابی بهتر و برنامه‌ریزی منسجم و انجام پژوهش‌ها و تأمین اعتبار لازم باید عزم ملی وجود داشته باشد.

معاون میراث فرهنگی استان همدان با استقبال از طرح پیشنهادی ایجاد فضای سبز در محوطه تپه پیسا اظهار کرد: با ایجاد فضای سبز مخالفتی نداریم اما باید به گونه‌ای باشد که عرصه تاریخی و حریم اصلی تپه پیسا حفظ شده و از فضای بلاتکلیف باقیمانده برای ایجاد فضای سبز استفاده شود.

فرماندار همدان نیز در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر اهمیت وضعیت تپه پیسا با وجود معتادان، اظهار کرد: متأسفانه در تپه پیسا فضایی ایجاد شده که  به جای پرداختن به علت، به معلول اهمیت داده می‌شود.

علی تعالی با بیان اینکه اعتیاد یکی از مسائل مهم در بحث آسیب‌های اجتماعی است، گفت: اعتیاد یک بحث ریشه‌ای است و با تدابیر نیروی انتظامی وضعیتی ایجاد شده تا در منظر عمومی و مراکز شهری که از نظر توریستی دارای اهمیت است، شاهد حضور افراد معتاد نباشیم.

وی ادامه داد: به علت اینکه معتادان دائم در حال تغییر هستند و فضای شهری برای آنان توسط نیروی انتظامی ناامن شده، سال‌هاست در تپه پیسا حضور دارند البته با انجام برنامه‌هایی آن منطقه نیز برای آنها ناامن شده اما در حال حاضر امن‌ترین منطقه را آنجا می‌دانند.

کامران گردان، سخنگوی شورای اسلامی شهر همدان نیز با تأکید بر وظیفه اصلی شهرداری در برخورد با معتادان مستقر در تپه پیسا گفت: برخورد با افراد معتاد بی‌خانمان و متجاهری که به علت ناامن کردن مکان‌ها قبلی و حذف مکان‌های استقرار قبلی در منطقه تپه پیسا جمع شده‌اند، به عهده شهرداری است و مسئولیت کلان بر عهده همه ارگان‌های استان به عنوان متولیان پیشگیری از اعتیاد است که با ارائه برنامه‌ها و راهکارهای فوری در این امر تصمیم‌گیری کنند.