به گزارش ایسنا، اینها دردهای همیشگی یک معلول است که در تعاریف خشک و رسمی معلولیتشان تنها آمده است :«معلولیت عبارت است از ناتوانی در انجام تمام یا قسمتی از ضروریات عادی زندگی فردی یا اجتماعی به علت وجود یک نقص مادرزادی یا عارض در قوای جسمانی و روانی و معلول یعنی هر شخص که در اثر نقص مادرزادی یا سایر ناهنجاری جسمی ،ذهنی و حسی از انجام یک یا چند فعالیت اساسی در زندگی روزمره ناتوان باشد.» اما در این تعاریف هیچ گاه درد ها و رنج های این افراد به تصویر کشیده نمی شود.
در حال حاضر بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی هر هشت دقیقه یک کودک معلول در جهان به دنیا میآید. حدود 500 میلیون معلول در جهان وجود دارند که 80 درصد آنها در کشورهای جهان سوم ساکن هستند. آمارهای جهانی نشان میدهد 15درصد از افراد هر جامعه معلول هستند که در ایران دو درصد از این افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید بوده که مراقبت و نگهداری از آنها هزینههای گزافی را بر خانواده و جامعه تحمیل مییکند، به همین دلیل لازم است که عوامل معلولیتساز مورد شناسایی قرار بگیرند تا بتوان پدیده معلولیت را تا حد امکان تحت کنترل درآورد، زیرا آنگونه که آمارها نشان میدهند روز به روز از سهم عوامل ژنتیکی در بروز معلولیت کاسته میشود و بر سهم حوادث در این زمینه افزوده میشود تا جایی که حدودا 30 درصد معلولیتها ژنتیکی و مادرزادی و حدود 70 درصد بر اثر سوانح و اکتسابی حادث میشوند.
در ادامه گزارشی می آید که روایتی است از رنج های جامعه معلولان ایران در جنبه های مختلف مدنی و دولتی که از زبان معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور و رییس انجمن حمایت از حقوق معلولان بیان شده است.
رییس انجمن حمایت از حقوق معلولان: روز جهانی معلولان برای جبران توجه به معلولان تعیین شده است
علی همت محمود نژاد، رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان معتقد است که وقتی روزی به نام روز جهانی معلولان برای یک اقلیت در جهان نامگذاری می شود یعنی در این روز تمام افراد جامعه باید به حقوق این افراد توجه کنند.
وی همچنین معتقد است: نامگذاری روز جهانی معلولین توسط سازمان ملل متحد رسما به این معناست که این سازمان پذیرفته است که در جوامع بشری نسبت به رعایت حقوق این افراد تضعیف حق صورت می گیرد. به همین دلیل چنین روزی برای جبران توجه افکار عمومی در جهت رعایت حقوق معلولان در تمام جوامع در نظر گرفته شده است.
رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان همچنین اظهار می کند: مسائل اصلی معلولان، مشکلات معیشتی، اشتغال، درمان، مسکن و مواردی از جمله حقوق مدنی آنهاست که باید مدنظر سیاستمداران و مسئولان کشوری قرار گیرد.
محمودنژاد در ادامه می گوید: به عنوان یک فعال در حوزه حقوق مدنی معلولان و به عنوان عضو هیات مدیره و نائب رئیس سازمان جهانی معلولان معتقدم که وزارت رفاه وکیل خوبی برای معلولان نیست.
پرداخت حقوق 53 هزار تومانی به جای مستمری 270 هزار تومانی
رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان در ادامه عنوان می کند: علی رغم گرانی وسایل توانبخشی می بینیم که همچنان مستمری معلولان 53 هزار تومان است این در حالیست که براساس قانون برنامه چهارم توسعه حداقل مستمری، مستمری بگیران باید 30 درصد حقوق پایه یعنی معادل حداقل 270 هزار تومان باشد، اما متاسفانه در کشوری زندگی میکنیم که مستمری پرداختی اش به معلولان 53 هزار تومان بوده در حالیکه کشوری همچون آلمان ماهیانه 750 یورو به افراد معلول پرداخت میکند.
محمودنژاد در ادامه ضمن بیان آنکه این مسائل نشان دهنده آن است که نیازهای افراد معلول به درستی در سطوح تصمیم گیری مطرح نمی شود، میگوید: از کسی که به عنوان نماینده معلولان در دولت است انتظار میرود که به طور شایسته از حقوق این افراد دفاع کند و وکالت معلولان را به نحو شایسته عهده دار باشد.
بهزیستی زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری شود
رییس انجمن حمایت از حقوق معلولان همچنین خطاب به محسنی بندپی، رئیس سازمان بهزیستی کشور اظهار می کند: در جلسات هیات دولت حاضر و بهزیستی را از معاونت وزارت رفاه به عنوان یک نهاد زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری تبدیل کنید، زیرا در این سازمان عریض و طویل 3 میلیون نفر با 3 میلیون ویژگی و نیاز خاص حضور دارند که وزارتخانه نمی تواند پاسخگوی نیاز آنها باشد.
ضرورت انتصاب مشاور رئیس جمهور در حوزه معلولان
رییس جمهور به قول خود عمل کند
وی همچنین به ضرورت حضور و انتصاب مشاور رئیس جمهور در حوزه معلولان نیز اشاره می کند و میگوید: در آستانه روز جهانی معلولین از رئیس جمهور می خواهم که این مشاور را منصوب کند. علاوه بر آن به قول خود که وعده داده بودند تا پایان نیمه اول سال 94 مشکلات توانبخشی معلولان کشور حل می شود نیز جامه عمل بپوشاند.
عدم استقبال مراکز درمانی از بیمه درمان معلولان
محمود نژاد درخصوص مشکلات درمانی جامعه معلولین ایران نیز اظهار می کند: متاسفانه بیمه سلامت درمان معلولان متمرکز نیست و هیچ گونه هزینه درمانی معلولان از جمله هزینه های توانبخشی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ... را پوشش نمی دهند.این در حالیست که با توجه به عمل های خاص معلولین که عمدتا در بیمارستان های خصوصی انجام میشوند به هیچ عنوان پوشش بیمهای معلولان مناسب نیست.
رییس انجمن حمایت از حقوق معلولان با تاکید بر لزوم حضور وزیر رفاه در جمع معلولان و فعالان مدنی معلولان برای برگزاری جلسات مشترک با آنان، میگوید: این در حالیست که در طول 8 سال دولت قبلی معلولان 9 بار رو در رو با رئیس جمهور دیدار داشته و مشکلات خود را با وی در میان گذاشتند.
محمودنژاد همچنین یادآور می شود: شخص وزیر رفاه خودش بارها اذعان کرده که از طبقه اجتماعی محروم آمده لذا باید اقدامات حداقلی را برای رفع محرومیت های معلولان و سایر گروه های هدف به انجام برساند با این وجود اعلام کند که در دوره وزارتش چه برنامه های نوینی را برای معلولان ارائه کرده است؟.
بهزیستی نتوانسته فشار کافی را بر شهرداری ها برای ارائه دسترسی های معلولین ایجاد کند
وی همچنین تاکید می کند: سازمان بهزیستی از لحاظ نرم افزاری و کیفیت ارائه خدمات هیچ مشکلی ندارد و به عنوان یک منتقد از کیفیت کار در بهزیستی راضی ام؛ اما کمیت آن به هیچ عنوان رضایت بخش نیست؛ برای مثال بهزیستی به عنوان ناظر بر مناسب سازی های معابر و اماکن شهری نقش خود را به درستی ایفا نکرده و نتوانسته فشار کافی را بر شهرداریها برای ارائه دسترسی های معلولان ایجاد کند.
ضرورت تشکیل شورای عالی معلولیت در کشور
وی همچنین درخصوص عدم پوشش بیمه ای وسائل توانبخشی نیز عنوان می کند: این مساله موضوع به شدت آزادهنده ای است که در صورت تشکیل شورای عالی معلولان در کشور می توانستیم این موضوع و بسیاری از نواقص دیگر را مطرح و پیگیری کنیم؛ حدود 10 سال پیش تشکیل این شورا را به دولت ارائه کردم و حتی تصویب هم شد ولی متاسفانه کوتاهی های وزارت رفاه در دوره های قبل باعث شد این شورا تشکیل نشود، با این وجود ضرورت تشکیل شورای عالی معلولیت در کشور به شدت احساس می شود.
وی درخصوص مسکن معلولان عنوان می کند: متاسفانه 20 مهر که روز اسکان معلولان نیازمند بود از صفحه تقویم ملی کشور حذف شد.همچنین مسکن معلولان با چالش های جدی روبروست؛ برای مثال معلولان که با سختی بسیار آورده ای برای تحویل مسکن مهر مهیا کردند هنوز هم پس از گذشت بیش از 10 سال بلاتکلیف بوده و خانه های خود را تحویل نگرفته اند به همین دلیل از دولت می خواهیم نسبت به تکمیل خانه های این افراد اهتمام ویژه ای داشته باشند.
رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان همچنین درخصوص زندانیان معلول نیز افزود: باید در بهزیستی نهادی برای پیگیری حقوق این افراد ایجاد شود؛ در حال حاضر نیز انجمن حمایت از حقوق معلولان موفق به شناسایی 470 معلول زندانی شده که نیازمند حمایت کمیته امداد، سازمان بهزیستی، اوقاف، اداره زکات کشور برای ارائه خدمات مددکاری در جهت آزادی شان هستند.
معاون بهزیستی کشور: یک میلیون و 300 هزار معلول تحت پوشش بهزیستی
به گزارش ایسنا، حسین نحوی نژاد، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور نیز در گفت و گوبا ایسنا، با بیان آنکه در حال حاضر حدود یک میلیون و 300 هزار معلول تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند و تمامی آنها دچار ناتوانی بوده و نیازمند دریافت خدمات توانبخشی هستند، میگوید: در تعاریف جهانی معلولیت ممکن است فردی که چشم خیلی ضعیفی هم دارد در دسته معلولان قرار گیرد اما در ایران به علت آنکه این افراد دچار مشکلات خاصی نیستند،تحت حمایت سازمانهای رفاهی همچون بهزیستی قرار نمیگیرند.
65 درصد معلولان مرد و 35 درصد آنان زن هستند
وی در ادامه اظهار می کند: حدود 2 درصد جامعه، معلولینی هستند که هم ناتوانایی شدید داشته و هم نیازمند هستند به این ترتیب حدود یک میلیون و 300 هزار نفر معلول دارای چنین شرایطی تحت پوشش بهزیستی قرار دارند که از این تعداد 65 درصد مرد و 35 درصد زن هستند؛ حدود 40 درصد آنها نیز درگروه سالمندی و 60 سال به بالا بوده و حدود 60 درصد هم زیر 60 سال هستند که از این تعداد حدود 15 درصد آنان در گروه کودکی قرار دارند.
معلولیت جسمی - حرکتی بیشترین سهم معلولیت در ایران را دارد
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور همچنین در ادامه با بیان آنکه طبقه بندی معلولیت ها در ایران براساس ICF بوده که مدرنترین نظام طبقه بندی معلولیت در جهان است، عنوان می کند: 40 درصد معلولیت ها در ایران جسمی – حرکتی، حدود 15 درصد شنوایی، حدود 11 درصد بینایی، 25 درصد ذهنی، 8.5 درصد روانی و سایر آنها نیز معلولیتهای ناشناخته هستند.
عدم همکاری وزارت بهداشت با بهزیستی در حوزه معلولان
چرایی شیوع و بروز معلولیت در کشور دقیقا مشخص نیست
نحوی نژاد در ادامه ضمن ابراز تاسف از عدم سیستم ارجاع معلولیت ها در کشور می گوید: متاسفانه در حال حاضر سیستم ارجاع به موقع و به هنگام در کشور وجود ندارد که به وسیله آن تحقیقاتی درخصوص علل معلولیتها در ایران صورت بگیرد؛ برای مثال بسیاری از معلولیتهای جسمی و ضایعه نخاعی بر اثر تصادفات و سوانح رانندگی اتفاق می افتند و معمولا خیلی دیر به بهزیستی ارجاع داده میشوند؛ بنابراین اینکه شیوع و بروز معلولیتها در کشور به چه شکل است هنوز به طور دقیق مشخص نیست.
وی در ادامه یادآور می شود: البته سازمان بهزیستی انجام طرحهایی همچون غربالگری اوتیسم و آلزایمر را در سال جاری در دستور کار خود قرار داده است اما این اقدامات مقطعی بوده و نمی تواند جایگزین بررسی دقیق بروز و شیوع معلولیت ها توسط وزارت بهداشت شود زیرا به علت آنکه معلولیتها به نوعی اختلال و بیماری محسوب میشوند، وزارت بهداشت باید در جهت بررسی میزان بروز و شیوع آنها ورود کند.
نظام مختل شناسایی معلولیتها در وزارت بهداشت
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در ادامه تاکید می کند: نظام شناسایی در وزارت بهداشت مختل است به طوریکه مشکلاتی از این ناحیه، برای بهزیستی درخصوص شناسایی به هنگام معلولیتها ایجاد شده است.
نحوی نژاد تصریح می کند: برای مثال میدانیم ضایعه نخاعی 50 درصد به علت تصادفات رانندگی رخ می دهد یا میدانیم بسیاری از ناشنواییها جنبه مادرزادی و علل ژنتیکی دارد؛ این اطلاعات را داریم اما اطلاعات مسنجم درخصوص علل و میزان شیوع معلولیتها در دسترس نیست زیرا رسیدن به این اطلاعات نیازمند همکاری تنگاتنگ و نزدیک وزارت بهداشت با بهزیستی بوده که متاسفانه در حال حاضر این همکاریها وجود ندارد.
وی اظهار میکند: این اقدامات از وظایف وزارت بهداشت بوده و به گفته مسئولان این وزارتخانه متولی سلامت در کشور هستند. بنابراین باید نظام اطلاع رسانی در کشور توسط وزارتخانه مذکور محقق شود. این وزارتخانه همانطور که می داند برای مثال علل و شیوع بیماریهای روماتیسمی در کشور چگونه است، پس قطعا در حوزه نابیناییها، ناشنواییها و سایر معلولیتها چون امکان سنجش بیشتری داشته و امکانات دارد، میتواند مداخله بیشتری داشته و به نظر میرسد بهتر بتواند در این حوزه عمل کند.
«بی پولی» علت اصلی کمیت نامناسب خدمات بهزیستی در حوزه معلولان
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در ادامه درباره کیفیت ارائه خدمات بهزیستی و «بی پولی» در ارائه خدمات تصریح میکند: حداقل یک دهم نیازهای واقعی بهزیستی که میتوان با آن پوشش حداقلی را برای جامعه هدف ایجاد کرد، در اختیار این سازمان قرار میگیرد؛ به طوریکه در حال حاضر بودجه کل حوزه توانبخشی برای پوشش یک میلیون و 300 هزار نفرمعلول، حدود 700 میلیارد تومان است در حالیکه نیاز واقعی ما حداقل 7 هزار میلیارد تومان بوده تا بتوان با این رقم به این جمعیت خدمات حداقلی را ارائه کنیم.
نحوی نژاد تصریح می کند: چنانچه این بودجه در اختیار بهزیستی قرار گیرد می تواند قیمت تمام شده واقعی یارانه مراکز را پرداخت ، پوشش در منزل را تقریبا به 100 درصد نزدیک، وسائل و تجهیزات و فناورهای روز کمک توانبخشی را در اختیار معلولان قرار داده، وضعیت اشتغال آنان را سامان دهی کند و همچنین مسکن خانوادههای بیش از 2 معلول را نیز تامین کند.
ضرورت استقرار نظام بیمه ای مناسب در حوزه معلولیتها
وی در ادامه تاکید می کند: مشکلات بهزیستی و جامعه معلولان فقط با افزایش بودجه حل نمیشود بلکه بیشتر نیاز نظام بیمهای کشور در حوزه معلولان باید بهبود یابد برای مثال در کشورهای غربی تمامی مسائل معلولان از طریق بیمه قابل انجام است به طوریکه وسایل و تجهیزات توانبخشی را بیمه در اختیار آنها میگذارد و خدمات توان پزشکی را نیز بیمه پوشش میدهد.
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در ادامه تاکید می کند: چنانچه نظام بیمهای در کشور مستقر شود اصلا نیازی نیست که دولت به سازمانهای حمایتی و رفاهی پول و بودجه زیادی دهد بلکه در آن شرایط سازمانهای حمایتی فقط نقش نظارتی خواهند داشت؛ زیرا سازمانهای بیمهای فعالیت های اجرایی را انجام میدهند اما تا زمانی که این نظام بیمهای در کشور مستقر نباشد حداقل باید اعتبارات کافی برای انجام طرحها را در اختیار داشته باشیم.
9000 معلول تحت پوشش طرح «مراقبت در منزل»
نحوی نژاد تصریح می کند: برای مثال در حال حاضر 9000 معلول را در خانه تحت پوشش طرح «مراقبت در منزل» داریم؛ درحالی که حداقل نیاز این طرح آنست که بتوانیم 500 هزار معلول و سالمند را تحت پوشش دهیم، به این ترتیب اگر اعتبارات کافی باشد و بتوانیم این طرح را گسترش دهیم، دیگر خانواده ها افراد معلول و سالمند را در مراکز نمیگذارند زیرا منازل آنها مناسب سازی خواهد شد، یک فرد متخصص به آنها کمک خواهد کرد و آموزشهای لازم نیز به آنها ارائه میشود.
وی ادامه می دهد: اکنون در طرح مراقبت در منزل ماهیانه حدود 300 هزار تومان برای هر فرد و مراقب وی پرداخت میشود.
حداقل یک میلیون معلول پشت نوبت دریافت خدمات بهزیستی
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در خصوص معلولان پشت نوبت دریافت خدمات سازمان بهزیستی نیز می گوید: پشت نوبتیهای بهزیستی در ردههای مختلف هستند، به طوریکه حدود 70 هزار نفر پشت نوبت دریافت مستمری، حدود 80 هزار نفر پشت نوبت پذیرش در مراکز به ویژه شبانه روزی و ...هستند و در مجموع حداقل یک میلیون نفر معلول پشت نوبت دریافت خدمات بهزیستی در حوزههای تجهیزات توانبخشی، اشتغال و ... داریم که این تعداد تنها بخشی از معلولان هستند زیرا آنقدر مردم سرخورده شدهاند که وقتی می بینند دربهزیستی به نیازهایشان پاسخ داده نمیشود، اصلا پشت نوبت قرار نمیگیرند زیرا میدانند جوابی به آنها داده نمیشود.
پرداخت مستمری ناچیز به معلولان
نحوی نژاد در ادامه به مستمری ناچیز معلولان نیز اشاره می کند و می گوید: برآورد ما این است که معلولان شدیدی که غالبا بیکار بوده و نیاز شدید به دریافت مستمری دارند ، حدود 500 هزار نفر باشند؛ این درحالیست که در حال حاضر بهزیستی تنها به 340 هزار نفر آنان مستمری 70 – 60 هزار تومانی پرداخت می کند که این رقم اصلا کفاف زندگی آنان را نمی دهد در صورتیکه چنانچه رقم این مستمریها در کشور واقعی شود نیاز این افراد تامین خواهد شد.
تورمی که در ارائه خدمات توسط مسئولان در نظر گرفته نمیشود
پشت نوبتی های دریافت دست و پای مصنوعی
وی ادامه می دهد: در حال حاضر در بهزیستی تخصص وجود دارد، استانداردها تعریف شده، نیروها تربیت شدهاند و توانایی نظارت هم داریم اما امکان آنکه بتوانیم برای افراد هزینه کنیم را نداریم؛ برای مثال برای ساخت دست و پای مصنوعی در دستورالعمل بهزیستی رقم یک میلیون و 400 هزار تومان اختصاص داده شده و تا چند سال پیش نیز این رقم پاسخگو بود اما الان برای ساخت آنها کمتر از 15 میلیون تومان نمیتوان هزینه کرد؛ به این ترتیب تورم در ارائه خدمات و تجهیزات بهزیستی توسط مسئولان در نظر گرفته نمیشود تاجایی که هم اکنون تعداد زیادی از معلولان پشت نوبت دریافت دست و پای مصنوعی هستند.
حق انتخاب و قدرت تصمیم گیری را از افراد معلول سلب کرده ایم
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در ادامه در خصوص ویلچرها نیز می گوید: ویلچرهای عادی دیگر پاسخگوی نیاز فرد معلول نیست، به همین دلیل حتما باید ویلچر برقی با قابلیت انعطاف و دارای چرخ مناسب برای معلول تهیه شود، در حالیکه بسیاری از ویلچرهایی که الان به معلولان ارائه میشود باعث زخم دست آنها میشود زیرا در بهزیستی پول نداریم و ویلچرهای ضعیف و با حداقل امکانات را برای افراد تهیه می کنیم؛ این درحالیست که چنانچه نظام بیمهای به خدمات توانبخشی و ... وارد شود، وسیله دلخواه فرد تامین میشود اما متاسفانه به علت عدم وجود نظام بیمهای مناسب حق انتخاب و قدرت تصمیم گیری را از افراد معلول سلب کرده ایم.
احتمال تصویب لایحه اصلاحی قانون حمایت از حقوق معلولان تا پیش از سال 96
نحوی نژاد همچنین به تصویب لایحه اصلاحی قانون حمایت از حقوق معلولین نیز اشاره می کند و می گوید: راه حل اصلی رفع مشکلات معلولین علاوه بر استقرار نظام بیمهای، تصویب لایحه اصلاحی قانون حمایت از حقوق معلولان است؛ زیرا به طور کلی تا زمانی که این لایحه اصلاحی به تصویب مجلس نرسد نمیتوان انتظار بهبود اوضاع را داشت وگرنه هرسال این مشکلات بازگو خواهند شد و هیچ اتفاقی هم نخواهد افتاد با این حال گمان میکنم این لایحه تا پیش از سال 96 در صحن علنی مجلس تصویب شود.
انتقاد از عملکرد صداو سیما در مقابل بهزیستی
صدا و سیما عوام فریبی میکند
وی در ادامه ضمن انتقاد به عملکرد صدا و سیما نیز می گوید: ما یک سفر خارج از کشور به منظور انعقاد تفاهنامه برای کمک به حوزه توانبخشی، واردات آمبولانس، امکانات و ...رفتیم و دیدیم در برنامه 20:30 هنوز به کشور نرسیده پخش میکنند که مسئولان بهزیستی به تفریح میروند و معلولان بیچاره هستند؛ آیا این اقدامات عوام فریبی نیست؟ یا از ما میپرسند چرا معابر شهری مناسب سازی نشده؟ یعنی صدا و سیما نمیداند که بهزیستی متولی مناسب سازی نیست و شهرداری در این حوزه وظیفه دارد.
ورود بهزیستی برای مناسب سازی مسکن و خودرو معلولان
معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور ادامه می دهد: در حال حاضر بهزیستی بر بحث مناسب سازی منازل و خودرو معلولان به منظور پیشگیری از بروز سوانح برای این افراد ورود کرده است؛ زیرا حداقل 70 درصد سوانح برای سالمندان و معلولان در منازلشان اتفاق میافتد، البته موانع زیادی برای انجام این طرح وجود دارد زیرا بسیاری از سازمانها از آن حمایت نمیکنند با این حال امیدوارم سال آینده بتوانیم با در اختیار داشتن بودجه به مناسب سازی منازل معلولان برای اولین بار ورود کنیم.
بهزیستی در مقابل معلولان پولدار هم وظیفه دارد
اولویت با محرومان است
وی در پایان یادآور شد: از سال گذشته کمیتههای توانبخشی را در کشور فعال کردیم تا وقتی فرد از کمیسیون پزشکی رأی معلولیت می گیرد، چه پولدار و چه فقیر باشد به کمیته توانبخشی ارجاع داده شود و در آن مددکار نیازسنجی کرده و در صورت توانایی تامین نیازها، نیاز فرد توسط خودش تأمین خواهد شد اما با این حال بهزیستی در مقابل معلولان ثروتمند و غنی نیز در زمینه های ارائه خدمات توان پزشکی، پیشگیری، خدمات مشاوره، آگاه سازی مناسب مسئولیت دارد؛ البته اولویت ارائه خدمات توانبخشی با افراد محروم است.
انتهای پیام
نظرات