همزمان با جشن هفتادسالگی کمیته جهانی موزه‌ها، دفتر ایکوم شیراز برای پوشش موزه‌های جنوب کشور در محل مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس افتتاح شد.
به گزارش بخش میراث فرهنگی ایسنا، در آئین افتتاح دفتر ایکوم شیراز، پروفسور دکتر هانس مارتین هینز، رییس شورای جهانی موزه‌ها (ایکوم) و سیداحمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) حضور داشتند.
کوروش کمالی سروستانی، عضو هیأت اجرایی ایکوم و رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان فارس در آئین افتتاح دفتر ایکوم در شیراز گفت: هفتادسالگی ایکوم در ایران همزمان است با جشن یکصدسالگی تأسیس موزه در ایران که پیشینۀ آن به سال ۱۲۹۵ می‌رسد که به ابتکار صنیع‌الدوله یکی از اتاق‌های بزرگ عمارت قدیم وزارت معارف، در ضلع شمالی مدرسه دارالفنون به موزه تبدیل شد.
وی به پیشینه ایجاد موزه در شیراز اشاره کرد و گفت: تاریخ فرهنگی فارس نشان از آن دارد که در سال ۱۳۱۶ موزه پارس در باغ نظر و نیز موزه تخت‌جمشید و با پی‌گیری علی‌اصغرخان حکمت به عنوان نخستین موزه‌های این دیار بنیان گذاشته شد.
این عضو اجرایی ایکوم در ایران اقدام علی‌اصغرخان حکمت در ایجاد موزه را ستود و یادآور شد:حکمت با عشق به میراث و فرهنگ ایرانی و اسلامی همچنین بنیانگذار موزه ایران باستان به عنوان نخستین موزۀ استاندارد ایران در سال ۱۳۱۶ بود. علاوه بر این تأسیس موزه‌های آستان قدس رضوی، آستان حضرت معصومه در قم و موزه اصفهان، تبریز و مشهد از کارهای ماندگار حکمت است.
کمالی سروستانی با بیان اینکه علی‌اصغرخان حکمت اولین رئیس ایکوم در ایران نیز بوده است، گفت: «یونسکو» به عنوان سازمان فرهنگی تربیتی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۵ میلادی به منظور حمایت از آزادی بشر و توسعه فرهنگی در جهان تشکیل شد و دولت ایران در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۲۵ هجری شمسی عضویت در یونسکو را پذیرفت و حکمت از سال ۱۳۲۵ تا ۱۳۴۲ رئیس کمیسیون ملی یونسکو در ایران بود و شورای جهانی موزه‌ها «ایکوم» در آن روزگار زیرمجموعه آن بود.
پیشینه تشکیل ایکوم ایران
عضو هیأت اجرایی ایکوم اظهار کرد: پیشینه تشکیل ایکوم ایران به سال ۱۳۲۸ بازمی‌گردد. اگرچه در آن زمان به عنوان زیرمجموعه کمیته ملی یونسکو عمل می‌کرد،اما در سال ۱۳۵۰ فعالیت‌های مستقل ایکوم در ایران رسمی شد و از سال ۱۳۵۶ به مدت 20 سال به دلیل عدم پرداخت حق عضویت و هماهنگی لازم ایکوم نیز عملاً تعطیل بود تا اینکه در سال ۱۳۷۶ با تلاش کمیته ملی یونسکو و سازمان میراث فرهنگی کشور بار دیگر شرایط عضویت ایران در ایکوم فراهم شد.
وی اضافه کرد: در سال ۱۳۷۷ نخستین هیئت اجرایی کمیته ملی موزه‌های ایران پس از انقلاب اسلامی انتخاب شدند. این اتفاق را مدیون خانم فراهانی معاون فرهنگی یونسکو و استاد محیط طباطبایی معاون معرفی و آموزش سازمان میراث فرهنگی در آن روزگار هستیم.
جای مو زه‌ای با استانداردهای بین‌المللی در شیراز خالی است
مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس افزود: شیراز در سال ۱۳۸۸ میزبان برگزاری مجتمع موزه‌داران آسیا و اقیانوسیه بود و امروز نیز دفتر ایکوم شیراز جهت پوشش موزه‌های جنوب کشور گشایش می‌یابد. علاوه بر این سالهای گذشته نخستین موزه هنرهای تجسمی خصوصی به همّت حسن مشکین‌فام و نخستین موزه مطبوعات به همّت آقای واحدی‌پور بنیان گذاشته شد و اگرچه هم‌اکنون شیراز دارای ۱۲ موزه و فارس دارای ۲۳ موزه است، اما هنوز جای موزه‌ای درخور و با استاندارد بین‌المللی در شهر شیراز و استان فارس خالی است. امید است با توجه مدیران سازمان میراث فرهنگی، شورای شهر شهرداری شیراز و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی شیراز و فارس در سالهای آینده پروژه‌های باغ موزه مشاهیر فارس، موزه پاسارگاد، موزه منطقه‌ای و موزه تاریخ شیراز به سامان برسد.
کمالی سروستانی در پایان گفت: توجه به موزه، توجه به هویت ملی ماست. موزه‌ها خانه‌های فرهنگ و تمدن انسانی و نیز رازگشای گذشته‌اند.
صدور پیام روز جهانی موزه از ایران و شیراز
در ادامه سیداحمد محیط طباطبایی، رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) نیز در سخنانی با ابراز خوشحالی از اینکه پیام روز جهانی موزه امسال از ایران و شهر شیراز صادر می‌شود، اظهار کرد: شهر شیراز در همه دوره‌ها یکی از قطب‌های فرهنگی در کشور و یکی از شهرهای موثر فرهنگی در جهان بوده و نقطه به نقطه شیراز یک موزه است.
وی با بیان اینکه تعداد موزه‌های دولتی در کشور مناسب است اما وضعیت موزه‌های خصوصی و بخش غیردولتی مناسب نیست، گفت: در زمینه ایجاد موزه‌های خصوصی با وضعیت مطلوب فاصله داریم که این خلاء باید در کشور پر شود.
او افزود: این در حالی است که در دو دهه اخیر موج تاسیس و راه‌اندازی موزه‌ها در ایران سیر صعودی طی کرده و در حال حاضر ۵۰۰ موزه در کشور وجود دارد.
محیط طباطبایی با بیان اینکه کشور ایران یک موزه بزرگ است اظهارکرد: مردم ما بزرگترین میراث‌دار موزه و آثار تاریخی هستند زیرا دو دهم آثار تاریخی و فرهنگی توسط مردم و یک‌دهم در موزه‌های کشور نگه‌داری می‌شود.
عضو هیات اجرائی ایکوم با بیان اینکه عمر موزه‌ها در کشور ما طولانی نیست، تاکید کرد: ما خواهان تعمیق و گسترش موزه‌های خصوصی در ایران هستیم.
او به تبیین نقش موزه‌ها در دنیای امروز پرداخت و گفت: امروز موزه‌ها به عنوان یک نهاد فرهنگی، فضای آزاد شناخت و درک فرهنگ و تاریخ ملت‌ها را برای مردم فراهم می‌کند.
وی ادامه داد: موزه‌ها ابزاری برای حفظ ارزش و هویت مردم هستند که امروز در روش‌های نوین موزه‌داری تنها مزیت تاریخی اشیاء مورد نظر نیست، بلکه تمام ابعاد آثار تاریخی از جمله بعد تاریخی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آثار مورد توجه قرار می‌گیرد.
رئیس ایکوم ایران با اشاره به تغییر و تحول موزه‌ها از دهه ۷۰ میلادی گفت: در دو دهه اخیر توجه ایکوم بر موزه‌داری اجتماعی و تعامل با بطن جامعه، ایجاد شناخت متقابل و ایجاد همزیستی و وفاق و صلح بین مردم بوده است.
موزه ها مهمترین مراکز توسعه صلح
محیط طباطبایی گفت: بر این اعتقادیم موزه‌ها مهمترین مراکز توسعه صلح و همگرایی میان انسانها و گروه‌ها و عامل مهم در توسعه پایدار و مکانی برای وفاق و همدلی بین مردم هستند.
رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران امسال را سال موزه و چشم‌اندازهای فرهنگی عنوان کرد و گفت: موزه دریچه‌ای برای رسیدن به ارزش‌ها و درک هویت تاریخی ملت‌هاست.
راه‌اندازی نمایشگاه مشترک میراث فرهنگی ایران و ارمنستان در تخت جمشید
محیط طباطبایی با اشاره به حضور رئیس شورای بین المللی موزه‌ها (ایکوم) و فعالان موزه‌ای کشور ارمنستان در ایران و شیراز بیان کرد: موزه عامل همگرایی ملت‌هاست؛ لذا نمایشگاه مشترک میراث فرهنگی ایران و ارمنستان در تخت جمشید راه‌اندازی می‌شود که میراث مشترک زمینهای برای تعامل دو ملت است.
لزوم تعریف سهمِ موزه‌ها در توسعه آینده خودش
به گزارش ایسنا، در ادامه این مراسم رییس شورای جهانی موزه‌ها (ایکوم)، پروفسور هانس-مارتین هینز نیز با تمجید از سابقه فرهنگی و تمدنی شیراز گفت: این شهر و تمامی استان فارس تاریخ و فرهنگی غنی را به تصویر می‌کشند که مدتها پارس نامیده می‌شد و هم‌اکنون ایران نام دارد و اینجا یکی از مناطق اصلی بشریت است.
رئیس ایکوم جهانی با بیان اینکه امسال، یعنی ۱۳۹۵، ایکوم جهانی هفتادمین سالگرد تأسیسش را در خلال کنفرانس عمومی ایکوم که در اواسط تیرماه در شهر میلان در ایتالیا است، جشن خواهد گرفت، گفت: این سالگرد فرصت مناسبی است برای آنکه موقعیت فعلی خود و سهمِ موزه‌ها در توسعه آینده خودشان و نقش آنها در تشریح، حفاظت و توسعه طبیعت و فرهنگ برای جهانی صلح‌آمیزتر را تعریف کنیم.
مارتین هینز تاکید کرد: نقش موزه‌ها در خدمت به اجتماع باید به‌طور پیوسته در میان اصحاب موزه‌ها، سیاستمداران و موزه‌داران مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا نه تنها موزه‌ها را در تبادل اطلاعات و تشویق برای گفت‌وگو در خصوص تاریخ، فرهنگ و طبیعت پیشگام کند، بلکه باعث ترویج رویه‌های پایدار و آموزش‌های مدام از طریق استفاده از منابع‌شان شود.
وی همچنین گفت: مردم یعنی یازدیدکنندگان و جوامع باید ارزش‌ها را از منابع و نمایشگاه‌های موزه‌ای کسب کنند که باعث رشد ذهنی پرسشگر برای درکِ گذشته و حال باشد.
ستایش از ایده گفتوگوی تمدن‌ها
مارتین هینز با ستایش از ایده گفتوگوی تمدن‌ها گفت:من به عنوان رئیس شورای جهانی موزه‌ها (ایکوم) قویاً از گفتوگوی بین‌المللیِ جامعه جهانی موزه‌ها پیشتیبانی می‌کنم یعنی همان کاری که بسیاری از کمیته‌های ملی و جهانی، ائتلاف‌های منطقه‌ای و سازمان‌های وابسته سال به سال دنبال می‌کنند. این موضوع تأثیری قوی در تفکر راهبردی، رفتار اخلاقی و برنامه‌های ما دارد و می‌تواند کیفیت و تنوع کار روزانه را برای همه انواع موزه‌ها ارتقا بخشد.
او با اشاره به روند شکل گیری ایکوم گفت:ایکوم در آبان‌ماه ۱۳۲۵ در مقیاس متوسط شروع به‌کار کرد. این آغاز بزرگترین سازمان فرهنگی بین‌المللی دنیا از لحاظ تعداد اعضا بود، یعنی همکاران موزه‌ای از ۱۴۰ کشور. امروز ایکوم بیش از ۳۵ هزار نفر عضو دارد که شامل موزه‌ها و افراد حرفه‌ای مستقل می‌شود.
هینز با تمجید ار تعریف و کارکرد موزه‌ها گفت: موزه‌ها دارای دانش تخصصی، منابع فرهنگی و استانداردهای بالای ارزش‌های اخلاقی هستند که همه با هم می‌توانند موجب ترویج شناخت بهتری از تاریخ به‌هم مرتبط بشری شود.علاوه بر این به موزه‌ها مراجعه می‌شود تا برای حفاظت از میراث جهانی مشترک اقدام کنند.
به اعتقاد رییس شورای جهانی موزه‌ها (ایکوم)، ارتقای استانداردهای بالا در موزه‌ها از جمله ارزش‌های والا برای تلاش‌های جمعی و خدمات همگانی از آرمان‌های بنیادین بنیانگذاران ایکوم به‌عنوان یک سازمان موزه‌ای جهانی بوده و خواهد بود.
وی به مشکلات پیش روی موزه‌ها اشاره کرد و گفت: موزه‌ها در سراسر دنیا با چالشی دوگانه روبه‌رو بوده‌اند: نخست توضیح اینکه از کجا آمده‌ایم و این که ما چه جایگاهی را در دنیای طبیعت اشغال می‌کنیم؛ و دوم آنکه کشف کنیم که هستیم و چگونه می‌توانیم آینده مشترکی را رقم بزنیم. این تلاش مثبت موزه‌ها از طریق همکاری بین‌المللی به هدف توامندسازی بازدیدکنندگان برای شناخت گذشته و پیشبرد جامعه از لحاظ توسعه پایدار صورت می‌پذیرد- این اقدام با مشارکت بالایی انجام می‌شود که احترام کامل به آرزش‌های انسانی را که بین همگان مشترک است، می‌طلبد.
زمینه مشترک کار ایکوم؛ هدف اخلاقی
رئیس شورای جهانی موزه‌ها (ایکوم) یادآور شد: زمینه مشترک کار ایکوم هدف اخلاقی قوی‌ای است که همکاری مثبتی را در میان مردمان و ملت‌های گوناگون رقم می‌زند، کاری که همه جا معتبر است و میان جوامع منفرد و نمایندگان سیاسی آنها از جمله مجالس و حکومت‌ها کاملاً به رسمیت شناخته شده است.
وی ادامه داد:مهمترین ابزار برای پیشبرد و حفاظت از اهداف مشترک کد اخلاقی ایکوم برای موزه‌هاست که بیانگر مجموعه‌ای از استانداردهای بنیادین برای تعاقب ارزش‌ها و نگرش‌هایمان است. این کد به‌خوبی مسؤولیت‌هایی را که ما برای حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی اعم از ملموس و ناملموس داریم روشن کرده است. این استانداردها شامل اصولی برای مدیریت و اداره موزه‌ها و حفاظت از مجموعه‌های آنهاست. آنها چارچوب‌هایی را برای میانجگری منازعات در خصوص نفسیر و مالکیت اموال فرهنگی فراهم می آورند. افزون بر این، این استانداردها شامل اصولی است در خصوص رفتار اخلاقی مستخدمان و دستورالعمل‌هایی برای طرز برخورد افرادی است که در و یا برای موزه‌ها کار می‌کنند.
رئیس شورای جهانی موزه‌ها (ایکوم) در ادامه سخنان خود گفت: من مایلم کمی در مورد برنامه فهرست قرمز که مربوط به میراث فرهنگی در خطر است صحبت کنم. این برنامه جهانی به شناسایی اشیایی که به صورت غیرقانونی صادر شده‌اند کمک کرده است تا به کشور مبداء خود بازگردند. این اقدام مهم، باعث شد تا ایکوم شریکِ بین‌المللیِ به رسمیت شناخته‌شده‌ای برای یونسکو قلمداد شود. در سال ۲۰۱۵، مجمع عمومی یونسکو توصیه‌نامه‌ای را برای حفاظت از موزه‌ها و مجموعه‌ها تصویب کرد که پیش‌نویس آن را ایکوم تهیه کرده بود. این نخستین سند موزه-محورِ یونسکو پس از ۵۵ سال است.
وی بر ایجاد ارتباط موزه‌ها با مخاطبان گوناگون تاکید کرد و گفت: در دنیایی که به‌سرعت دگرگون می‌شود، چالش‌هایی که موزه‌ها با محیط‌های ارتباطی دیجیتالی-محور امروز مواجه‌اند آنها را به شیوه‌هایی در کار سوق داده است که بتوانند با مخاطبان گوناگون سر و کار داشته باشند. هم‌اکنون موزه‌ها با نیروهای رسانه‌ای متعددی رقابت می‌کنند و همچنان درصدد هستند که هم محتوای وسیعی را در بربگیرند و هم گروه‌های هدف مختلفی را، و این به معنای تداوم حفاظت از ارزش‌های همگانی فرهنگ در میان اقلیت‌ها و فرای نیروهای صرفاً بازار-محور در میدان تبادلات تجاری است.
چالش‌های جدید موزه‌ها در سراسر دنیا
مارتین هینز با طرح این سئوال که امروز چه تلقی‌ای از موزه‌ها وجود دارد و آنها فردا چگونه خواهند بود و چه چیزی موزه‌ها را برای بازدیدکنندگان و مخاطبان آنلاین از هم‌اکنون تا سالهای سال جذاب می‌کند، گفت: در خلال دهه‌های گذشته، اصحاب موزه مهارت‌ها و تجارب مثبت بی‌شماری را از طریق سیاست‌های موزه‌ایِ بازدیدکننده-محور در نمایشگاه‌ها و نمایش‌ها کسب کرده‌اند. موزه‌ها نقش مشارکتی بیشتری پیدا کرده‌اند و مؤسسات جامع‌تری شده‌اند که بازنمودهای چندوجهی‌ای از طبیعت، تاریخ و فرهنگ را خلق می‌کنند.
رئیس شورای جهانی موزه‌ها افزود: ارزش‌های اخلاقی همچنان انگیزه اصلیِ توسعه آینده کارمان خواهد بود و یا مسؤولیت‌های اخلاقی‌ای که ما در کارمان برای میراث طبیعی و فرهنگی همگان بر دوش داریم.
او با اشاره به موضوعِ شعار امسال روز جهانی موزه؛ «موزه‌ها و چشم‌اندازهای فرهنگی» گفت:چشم‌اندازها برای انسانها عنصری اساسی در محیط زیست‌شان است. تلفیق طبیعت با تاریخ، چشم‌انداز یا منظر فرهنگی سرزمینی است که با تغییرات دائم همراه است و محصول هویت جغرافیایی و تغییراتی است که توسط مردمان در طول زمان صورت می‌پذیرد.
پروفسور هانس تاکید کرد: موزه‌ها با در دست داشتن میراث ملموس و ناملموس در نمایشگاه‌هایشان، در جایگاه تشریح چشم‌اندازها یا منظرهای فرهنگی هستند اما موزه‌ها باید مسؤول چشم‌اندازهای اطراف خودشان هم باشند. مسؤولیت آنها نه تنها گردآوری اشیاء برای نمایشگاه‌ها و عرضه آنها در موزه‌هاست بلکه شامل نقش فعال آنها در تحصیل و توسعه دانش سرزمین و ارائه دیدگاه‌های مختلف راجع به آن است.
او در ادامه با بیان اینکه موزه‌ها مراکز سرزمینی هستند و مسؤولیتی بیشتر از داشتن نقشی فعال در حفاظت از منظرِ فرهنگی بر دوش آنهاست، گفت: موزه‌ها می‌توانند شریکی مقبول در مدیریت استفاده از زمینهای همگانی به حساب آیند، شریکی که بهتر از همه می‌داند که چه چیزی باید برای نسل‌های آینده از گزندِ تغییرات یا زوال در امان بماند.
رئیس شورای جهانی موزه‌ها در پایان گفت: موزه‌ها در سراسر دنیا با چالش‌های جدیدی روبه‌رو هستند و حفاظت از چشم‌اندازها یا منظرهای فرهنگی چیزی است که ما نباید دست کم تلقی کنیم چرا که هویتِ همه ما بسته به سرزمینی است که درون آنیم به همراه ارزش‌های جغرافیایی و تاریخی.
انتهای پیام
نظرات