پادشاهی سعودی با آن که می‌داند با توقف کمک مالی به ارتش لبنان فشار روانی شدیدی به افکار عمومی این کشور وارد میکند اما آگاه است تغییر موازنه‌های سیاسی و نظامی در این کشور تاثیر مستقیمی در تحولات خاورمیانه دارد لذا نه امروز و نه فردا هرگز لبنان را رها نخواهد کرد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) از بیروت، سعودی هر چه درباره لبنان و نقش آن در تحولات سوریه در سر دارد می‌داند که باید جای پای محکمی در لبنان داشته باشد لذا تصور این که قطع کمک مالی به ارتش لبنان به منظور دست کشیدن از این کشور است هرگز قابل قبول نیست بلکه قابل قبول آن است که بگوییم پس از این مرحله، سعودی تلاش دارد تا پرقدرت تر از قبل در لبنان و از دروازه‌ای دیگر حاضر شود البته اگر باز هم همچون سوریه، یمن و عراق، سیاست‌هایش اشتباه از کار در نیاید. بازگشت سعد حریری به لبنان را در قالب همین سیاستهای سعودی بخوانید.
پیشتر نیز در دو گزارش جداگانه تحت عنوان "بازگشت حریری به بیروت؛ تلاش نافرجام" و "سعد حریری سفیر سعودی در بیروت" به علل بازگشت حریری به بیروت پرداختیم. آنچه سعودی درخصوص توقف کمکهای مالی انجام داد با مواضع پنج روزه اخیر سعد حریری در لبنان کاملا انطباق و هماهنگی داشته است و اعلام سعودی در این باره نشان داد که قرائت درستی از بازگشت حریری در راستای سیاستهای سعودی به لبنان ارائه شده است.
از همین رو حالا با اطمینان می‌توان گفت که سعد حریری قبل از ترک ریاض و هنگام رسیدن به فرودگاه بیروت در جریان کامل سناریوی سعودی بوده است و با هماهنگی کاملی با آنها به لبنان بازگشته است.
پادشاهی سعودی در چه زمانی دست به این اقدام زده است؟
1- لبنان براساس آمارهای رسمی پذیرای یک و نیم میلیون پناهنده و آواره سوری است که خود می‌تواند به یک پرونده پیچیده امنیتی تبدیل شود. آمار غیر رسمی تعداد بیشتری را نشان می‌دهد.
2- ارتش لبنان در شمال و به شکل خاص در طرابلس و شرق لبنان و به خصوص عرسال با پنجه های فولادی امنیت این مناطق را حفظ کرده و اکنون در مرزهای شرقی در جنگی رو در رو با مجموعه‌های تروریستی داعش و النصره است.
3- لبنان حدود بیست و یک ماه است که به دلیل عدم توافق سیاسی فاقد رییس جمهور است و از یک فراغ قانونی و حقوقی بزرگ رنج می‌برد.
4- بیش از دو سال و نیم است که به بهانه عدم امنیت، انتخابات پارلمانی لبنان برگزار نشده و نمایندگان دوره قبل، دوره خود و صلاحیتهای قانونی خویش را خودخوانده تمدید کرده‌اند با این همه پس از بحران انتخاب رییس جمهور جدید، تاکنون حتی برای یک بار هم نتوانسته‌اند جلسه ای با حد نصاب قانونی برگزار کنند.
5- برگزاری هیئت دولت لبنان نیز در سایه اختلافات سیاسی در چند ماهه اخیر با دشواری‌های زیادی روبرو بوده است و به دلیل مشکلات قانونی و عدم توافق‌های سیاسی عادی‌ترین مشکلات همچون جمع آوری زباله از سطح شهر پایتخت لبنان "بیروت" عروس سابق خاورمیانه هم امکان پذیر نبوده است.
6- هزاران زندانی از مجموعه‌های سلفی افراطی و نیز اعضای جبهه النصره و داعش در زندان های لبنان وجود دارند که به دلیل فشارهای خارج از حوزه دستگاه قضایی و گرایشات طایفی، هنوز به پرونده آنان رسیدگی نشده است. جالب است که در بین این زندانیان دهها نفر در انفجارها و بمب گذاری‌ها و ترورها نقش مستقیم داشته و همه شهروندان لبنانی از آن مطلع هستند اما جالب است که دستگاه قضایی به دلیل حساسیت موضوعات امنیتی و امکان بهره برداری‌های طایفی و مذهبی حتی امکان ورود به آن را نداشته‌اند و بر فرض هم که بتوانند ورود کنند سالهای سال طول می‌کشد تا به این پرونده‌ها رسیدگی کنند.
7- گروه‌های سلفی و تکفیری منتظر غفلت ارتش لبنان هستند تا جبهه شمالی لبنان را به نفع تکفیری‌های سوریه باز کنند. بسیاری از گروه‌های تروریستی – تکفیری در لبنان و سوریه از اردوگاه‌های فلسطینی به شکل ابزاری برای عملیات خویش استفاده می‌کنند از همین رو ارتش لبنان بار سنگین حفظ امنیت لبنان را بیش از هر زمان دیگری احساس میکند.
8- لبنان با دشواری‌های کمر شکن اقتصادی مواجه است. خروج سرمایه از کشور، عدم سرمایه گذاری در کشور، ضربه خوردن توریسم در لبنان در سایه تحولات منطقه و موج بزرگ پناهندگان سوری می‌تواند عوامل کافی برای فروپاشی یک اقتصاد داخلی باشد، اقتصادی که نه نفت دارد و نه گاز.
بنابراین به رغم آن که این اقدام سعودی نشانه نوعی عصبانیت شدید است اما در عین حال اقدامی کاملا حساب شده است، گرچه ممکن است محاسباتی غلط باشد و نمی‌تواند فقط درنتیجه موضع وزیر خارجه لبنان در اجلاس وزرای خارجه اتحادیه عرب و یا مشکلات مالی این پادشاهی باشد بلکه این امر دلایلی پنهان تر و اهداف بسیار مهم تری از یک اقدام تنبیهی دارد.
شرایط منطقه‌ای و اقدام سعودی علیه دولت لبنان
سوریه اکنون شرایط بسیار حساسی را طی میکند. پادشاهی سعودی از احتمال اعزام نیروی زمینی به این کشور برای مبارزه با داعش سخن می‌گوید. این کشور هواپیماهای جنگی خود را به ترکیه اعزام کرده و مانورهای مشترک هوایی با نیروی هوایی ترکیه برگزار میکند. ارتش سعودی همچنین به همراهی برخی دیگر از کشورهای عربی در داخل مانور نظامی برگزار میکند تا نشان دهد برای اعزام نیرو به سوریه جدی است البته اگر نخواهد این نیروها را به جایی دیگر مثل یمن بفرستد.
قرار است با هماهنگی‌های موجود بین آمریکا و روسیه، زمانبندی آتش بس در سوریه مشخص شود و دولت سوریه برقراری آتش بس را تحت شروط خاصی پذیرفته است و انتقال کمکهای انسانی به مناطق مختلف سوریه آغاز شده است.
هیئت مخالفان نظام سوریه که تحت تاثیر سیاستهای ترکیه و سعودی قرار دارند در شرایطی ناخواسته پذیرفته اند تا روند مذاکرات را در آینده‌ای نزدیک و شاید طی چند روزهای آینده از سر گیرند.
ترکیه به رغم درخواست شورای امنیت همچنان مواضع کردهای سوریه را زیر آتش گرفته و هزاران سرباز خود را به سوی مرزهای سوریه گسیل داشته است. هم زمان با این اقدام هزاران نفر از مخالفان مسلح نظام سوریه از مرزهای ترکیه عبور و با سلاح‌های سبک از برابر ارتش ترکیه عازم مناطق شمالی حلب شده‌اند.
مجموعه‌های تروریستی در منطقه ادلب و جسر الشغور فراخوانی به منظور بسیج نیروها به سوی حلب داده و از همین مناطق صدها نفر به سوی حومه شمالی حلب حرکت کرده‌اند تا مانع از سقوط پایگاه‌های مجموعه‌های مسلح ضد نظام سوریه شوند.
روند انتخاب رییس جمهور لبنان در پارلمان تعطیل می‌شود
موضع بهانه گیرانه سعودی علیه جبران باسیل در حقیقت موضعی هجومی علیه میشل عون کاندیدای ریاست جمهوری لبنان است که از جناح 8 مارس و هم پیمان حزب‌الله است. حریری در دیدار با رهبر مسیحیان مارونی لبنان بار دیگر تاکید کرد که از کاندیداتوری سلیمان فرنجیه حمایت میکند. حریری اکنون سمیر جعجع را دعوت میکند تا از حمایت از میشل عون دست بردارد.
اما حکایت حمایت سعد حریری از سلیمان فرنجیه نیز مثل معمایی است که تحلیل گران لبنانی تلاش دارند تا آن را حل کنند. فرنجیه "هم پیمان حزب‌الله" و دوست نزدیک و هم بازی دوران جوانی بشار اسد، رییس جمهور سوریه، همان کسی است که سید حسن نصرالله در باره او گفته است: "فرنجیه نور چشمان من است"، فرنجیه همان کسی است که در حق سید حسن نصرالله گفته است: "سید حسن آقای همه است" و فرنجیه همان کسی است که در طول چهار سال اخیر هیچگاه دیدارهای ثابتش از دمشق و دیدار با بشار اسد را ترک نکرده، او این دیدارها را کتمان نمی‌کند و نکرده و به رفاقت، دوستی و هم پیمانی با بشار اسد افتخار میکند.
اکنون سعد حریری چرا از چنین فردی با چنین شخصیتی برای کاندیداتوری ریاست جمهوری لبنان حمایت میکند؟ آیا حریری از سر مصلحت لبنان چنین موضعی را اختیار کرده است یا از سر تعلیمات سعودی؟
همه می‌دانند که سعد حریری سیاستمدار جوانی است که برای یادگیری "اقدامات پیچیده سیاسی" سالهای سال باید صبر کند تا از این نوع "مدرسه پیچیده بازی" فارغ التحصیل شود لذا هیچ کس در لبنان شک و شبهه ای ندارد که تصمیم حمایت از کاندیداتوری سلیمان فرنجیه، یک تصمیم و اراده سعودی برای به هم ریختن معادلات در لبنان بوده است. جالب است حریری هم مدعی است که با کاندیداتوری فرنجیه توانسته معادلات را به هم بزند و به این کار خود هم می‌بالد.
حالا این چند رویداد را کنار هم بگذاریم:
- حدود سه ماه پیش سعد حریری با فرنجیه در پاریس مذاکراه و موضوع حمایت از وی در رقابت با میشل عون را اعلام میکند.
- سعودی بازی جدیدی را در خاورمیانه با اعلام احتمال اعزام نیروی زمینی به سوریه آغاز میکند.
- سعد حریری به بیروت باز می‌گردد و جنگ روانی تازه‌ای علیه حزب الله آغاز و در بدو ورود به بیروت با نمایی جدید، خود را تحت رهبری معنوی سعودی اعلام میکند و تاکید میکند که لبنان هیچگاه ایالتی از ایالت‌های ایران نخواهد شد.
- پنج روز بعد از ورود حریری، پادشاهی عربی سعودی توقف کمک مالی به دولت لبنان به منظور خریدهای نظامی از فرانسه را اعلام میکند.
- سعد حریری و یارانش، حزب‌الله و جبران باسیل وزیر خارجه لبنان (داماد میشل عون و رییس جریان آزاد ملی لبنان) را مسئول اقدام جدید سعودی معرفی میکند.
- سعد حریری از سمیر جعجع می‌خواهد تا از حمایت از میشل عون دست بردارد و از فرنجیه حمایت کند در حالی که می‌داند جعجع تحت هیچ شرایطی با فرنجیه کنار نمی‌آید.
حالا در چنین شرایطی آیا پارلمان لبنان درتاریخ 12 اسفند می‌تواند برای انتخاب رییس جمهور جدید تشکیل جلسه دهد؟ و آیا پیش از برگزاری جلسه پارلمان توافقی سیاسی برای رسیدن به رییس جمهور جدید صورت می‌گیرد؟ آیا اصولا فضایی برای توافق وجود دارد؟
بازاریابی سعودی برای حریری
برخی بر این اعتقادند که سعودی با توجه به عقد قرارداد رسمی با شرکت‌های اسلحه سازی فرانسوی چاره‌ای جز ادامه راه برای کمک به ارتش لبنان ندارد زیرا گریز از این قراردادها با توجه به تعهدات سعودی، هزینه‌های سنگینی را بر آنها تحمیل میکند. برهمین اساس این گروه معتقدند که پس از موضع سعودی، حریری در مقام یک واسطه در صدد برخواهد آمد تا نظر پادشاهی سعودی را تغییر داده و خودش را منجی طرح برای افکار عمومی لبنان مطرح کند و از آن بهره برداری سیاسی کرده و از آن برای رسیدن به پست نخست وزیری در آینده استفاده کند.
بازی امنیتی جدید سعودی در لبنان
سعد حریری در راستای اجرای سیاستهای سعودی در لبنان از سه ماه قبل هم زمان با طرح حمایت از کاندیداتوری فرنجیه، رایزنی‌هایی را آغاز کرده بود که بر جذب حمایت ولید جنبلاط و نبیه بری استوار بوده است. ولید جنبلاط چندی پیش به سعودی سفر کرد و به منظور اعلام حمایت از فرنجیه اعلام آمادگی کرد.
هم زمان دعوت مشابه‌ای به نبیه بری، رییس پارلمان و سازمان امل از سوی سفیر سعودی به وی ارائه شد که وی با درایت سیاسی، هیچ زمانی را برای آن اعلام نکرد. همه پس از اجرای حکم اعدام در حق شیخ باقر نمر فهمیدند که بری دیگر عازم سعودی نخواهد شد اما سعد حریری زیر چشمی نگاهی به اختلافات بین بری و میشل عون داشت و تلاش داشت تا از این امر برای کسب موافقت نبیه بری استفاده کند. اکنون در لبنان از ائتلافی تحت عنوان ائتلاف چهارگانه حریری – فرنجیه – بری و جنبلاط سخن می‌گویند.
اما این پایان ماجرا نیست بلکه ادامه راهی است که سعودی سالهای سال است برای آن دام پهن کرده تا بتواند زمینه‌های جدایی سازمان امل و حزب‌الله و یا به بیانی دیگر بین سید حسن نصرالله با نبیه بری ایجاد کند. رسانه‌های وابسته به سعودی نیز مدتی است با تکیه بر برخی اسرائیلیات تلاش می‌کنند تا شعله اختلافات را بین حزب‌الله و سازمان امل ایجاد کنند.
شکل اولیه سناریو برای سعد حریری آسان نمایان میکند زیرا جنبلاط 11 رای و بری 13 رای در پارلمان دارند و رسیدن فرنجیه به ریاست جمهوری به معنای نخست وزیری وی هست. حریری با همه احتمالات موجود و بررسی برد و باختها تصور میکند که اگر در پایان این بازی به نخست وزیری برسد کار بزرگی انجام داده است ولی باز هم داستان به این ماجرا ختم نمی‌شود زیرا هنوز گره به حد نصاب رسیدن جلسات پارلمان حل نشده است.
هم زمان با این سناریوها اخباری از بیروت به گوش رسید که برخی از نیروهای حزب المستقبل در یکی از حومه‌های بیروت با نیروهای حزب‌الله درگیری مسلحانه پیدا کرده‌اند که با دخالت ارتش لبنان در سایه بایکوت خبری هوشمندانه پایان یافته است.
در طرابلس نیز خبرهایی به گوش می‌رسد که جناح های افراطی المستقبل با تکیه بر مواضع اشرف ریفی، وزیر دادگستری فعلی لبنان و مدیرکل سابق اطلاعات لبنان، ممکن است استقرار و امنیت این شهر را دستخوش بازی قرار دهند.
حریری به مثابه فرستاده ویژه سعودی اکنون از همه جا سر درمی آرود از مجلس شام سمیر جعجع تا ناهار نبیه بری، از جلسه در طرابلس تا نشست صمیمی با نیروهای جوان حزب المستقبل.
پر واضح است که بازگشت حریری به بیروت هم زمان با سیاستهای جدید سعودی براساس بازی با چاله‌هایی است که از قبل برای طرف‌های سیاسی فرض کرده‌اند و می‌خواهند از آن به عنوان نقاط خلافی و به نفع خود سود ببرند و در این راه شیطنت آمیز از ورود به حوزه خطرناک "بازی با امنیت لبنان" نیز هراسی به خود راه نخواهند داد.
حزب‌الله در بیانیه‌ای اتهامات و بهانه های سعودی را برای توقف طرح کمک به ارتش لبنان را به شدت رد کرده است. این در حالی است که برخی منابع مطلع تاکید داشتند که یکی از شروط کمک مالی سعودی به ارتش لبنان مقابله و رویارویی ارتش با حزب‌الله بوده که از سوی ارتش رد شده است و همین امر خشم سعودی را برانگیخته بود و منتظر فرصتی بود تا به بهانه‌ای موضوع کمکها را منتفی اعلام کند.
داشتن محاسبات قبلی برای ورود به بازار سیاسی و نظامی لبنان به معنای آن نیست که سعودی به اهداف خویش می‌رسد. اگر سعودی فکر میکند که می‌تواند با ایجاد بحران در لبنان می‌تواند افکار خویش را بر این کشور دیکته به شدت در اشتباه است، این را تجربه یمن و سوریه نشان می‌دهد.
اما یک بخش استحکام محاسبات سعودی به مواضع و اقدامات دفاعی سیاسی حزب الله برمی‌گردد و به رغم صدور اطلاعیه حزب‌الله اما مردم لبنان منتظر سخنرانی سید حسن نصرالله هستند تا او نیز معادلات و پیش فرض‌های حریری و سعودی را بر هم زند. درست همان جاهایی که سعد حریری بر روی آنها به عنوان مرکز آغاز مانور و تغییر معادله استفاده کرده است از قضا نقطه قوت حزب‌الله است، یعنی نبیه بری و سلیمان فرنجیه و کافی است تا این دو ضلع ائتلاف چهارگانه را از آن خود کند و این البته برای دبیرکل حزب‌الله لبنان کار آسانی است زیرا در همین حالت نیز این دو با حزب‌الله هستند.
گزارش از خبرنگار ایسنا: علی منتظری
انتهای پیام
نظرات