دبیر نهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران گفت: فرم تعزیه با موسیقی ردیفی گره خورده، به نحوی که تمام موسیقی ردیفی ایران تحت تأثیر تعزیه شکل گرفت و باقی ماند. روضه و نوحه ما حافظ این ساختارند و نمی‌توان بدون توجه به موسیقی عاشورایی به موسیقی ملی توجه کرد.

به گزارش ایسنا، ایرج نعیمایی - رییس سابق انجمن موسیقی ایران و عضو هیئت داوران سومین جایزه ادب و هنر محتشم - ادامه داد: موسیقی ملی ایران را با حذف موسیقی عاشورایی نمی‌توان بررسی کرد. در مناطق مختلف کشور در سوگ ائمه (ع) انواع موسیقی‌ها و سازها را داریم، مانند کرنا در مازندران که صدای دوربرد و حزینی داشته و کارکردش در مراسم عاشوراست.

او درباره تأثیر متقابل سوگ عاشورایی و موسیقی ایران، اظهار کرد: در حوزه موسیقی آیینی و مذهبی، چه موسیقی ردیفی و در چه در بخش مقامی که مبنای وحدت اندیشه‌های فکری در مناطق مختلف کشور است، عموما موسیقی در سایه‌سار سوگ مذهبی، بویژه عاشورا حفظ شده و روضه، مرثیه و نوحه تأثیر مهمی در حفظ آن داشته‌اند.

وی بیان کرد: تمام کسانی که در موسیقی مذهبی بعد از دوره صفویه فعالیت کرده‌اند، مانند نوحه‌خوان‌ها، موسیقی‌شان بر پایه ردیف شکل می‌گرفت و اشعارخوانی‌ها بر پایه گوشه‌های موسیقی طراحی شده بود و این‌گونه نبوده که شعرخوانی صرفا بر اساس بیان مطلب بوده باشد.

این عضو وابسته فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: تمام جزییات موسیقی دستگاهی و ردیفی را در فرم‌های تعزیه داریم و در واقع به لطف تعزیه است که توانستیم موسیقی ردیفی و دستگاهی را حفظ کنیم. این مسأله نشان می‌دهد موسیقی ردیفی به‌جز اشعار عرفانی، بیشتر کارکرد مذهبی داشته است. موسیقی ردیفی ما در قالب غزل وقتی در محرم اجرا می‌شود، تصنیف‌های خوبی در نوحه‌ها به ظهور می‌رساند. به‌طور نمونه قطعاتی که مرحوم علی‌اکبر شیدا در دوران صفویه برای تعزیه ساخته بود، بعد از وی کپی شده و تصنیف‌هایی براساس آن ساخته شد.

وی همچنین با تأکید بر این‌که باید در حوزه فرهنگ عاشورا به آثار بزرگانی مانند محتشم که در موضوع عاشورا و سوگ ائمه تأثیرگذار بودند، پرداخته شود و در غیر این صورت به نوعی در تحلیل و نقد موسیقی آیینی دچار مشکل می‌شویم، گفت: آثار محتشم در بخش مربوط به عاشورا از سطح عمیق‌تری نسبت به اشعار دیگر بزرگان در طول دوران گذشته و نه‌تنها معاصر برخوردار است.

نعیمایی با تأکید بر این‌که محتشم در فرهنگ و هنر عاشورایی بسیار اثرگذار است، اظهار کرد: باید زمینه خلاقیت و نوآوری در این حوزه ایجاد شود و چه کسی بهتر از محتشم می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد. جشنواره‌هایی مانند جایزه ادب و هنر محتشم می‌تواند در تقویت زمینه‌های تولید آثار ارزشمند در حوزه موسیقی مذهبی و عاشورایی اثر جدی داشته باشد و باید در آینده به‌شکل گسترده‌تری ادامه پیدا کند.

این پژوهشگر موسیقی با اشاره به انتقاد فعالان فرهنگی درباره آفت اشاعه برخی اشعار و موسیقی‌های سخیف در مراسم عزاداری‌، گفت: در فرهنگ عاشورایی شاهد نوعی از فعالیت‌های موسیقیایی هستیم که نه‌تنها اصالت و هویت ندارد، بلکه با موضوع سوگواری امام حسین علیه‌السلام نیز متناسب نیست. این اشعار محاوره و سخیف که با ادبیات و شعر فاخر ما هیچ ارتباطی ندارد، توهین به باورهای مردم است.

به گفته او، اشاعه موسیقی و اشعار سخیف یکی از ویژگی‌های اصلی عدول و خروج جریان عاشورایی از اصالت‌های خود است، اصالت‌هایی که به باورها، آداب و سنن و ملیت ما برمی‌گردد. در سال‌های اخیر تحت تأثیر فضاهای ارتباطی و رسانه‌های مجازی، نوحه‌گری و مراسم عاشورایی تحت تأثیر جریان انحرافی قرار گرفته که این انحراف تنها در اشعار نیست.

وی با تأکید بر این‌که باید در دو حوزه نفی و اثبات با این جریان برخورد کرد، افزود: در حوزه نفی باید مراقب بود این آثار در معرض شنیده شدن قرار نگیرد. در مبحث اثبات نیز باید الگوهای مناسبی را که از گذشته در فرهنگ خود داریم، با استفاده از امکانات به روز موسیقی مانند تنظیم، بازیافت و معاصر کنیم، به نحوی که نیاز جامعه در این زمینه برآورده شود. باید جوانان فعال در این حوزه با قابلیت‌ها و اشعاری که شاعران و بزرگان ما در حوزه سوگ مذهبی داشته‌اند، آشنا شوند، چراکه این بزرگان به بخش عرفانی و معرفتی آموزه‌ای امام حسین علیه‌السلام توجه می‌کردند. امام حسین (ع) برای رهبری و الگویی است نه صرفا عزاداری و سوگواری برای ائمه باید همراه با معرفت و کمال انسان باشد که در این صورت بسیاری از انحراف‌ها در این مسیر رخ نخواهد داد.

انتهای پیام