در حالی که موضوع حضور روسیه در سوریه و آمادگی‌اش برای انجام مانور دریایی در آب‌های سوریه و گمانه‌زنی‌ها از مقاصد مسکو در سوریه در سایه حمایت‌هایش از نظام بشار اسد بحث روز و داغ محافل سیاسی جهان بدل شده است در این گزارش نگاهی خواهیم داشت به تاریخچه همکاری نظامی روسیه و سوریه که از حدود شش دهه قبل آغاز شد و این همکاری‌ها گسترش یافت و صادرات سلاح و مهمات به ارتش سوریه از سر گرفته شد و همچنین در پی آن توافق‌هایی برای آموزش و آماده کردن نظامیان سوری امضا شد و تمامی بخش‌های ارتش سوریه به سلاح و تجهیزات نظامی مجهز شدند.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، شبکه العربیه در گزارشی با عنوان «روسیه، شریان حیاتی نظام سوریه» در این باره نوشته است: در سال 1963، مرکز حمایت مالی و فنی ناوگان دریایی شوروی در بندر طرطوس ایجاد شد اما در دهه‌ 90 در دو دوره گورباچف و بوریس یلتسین و سقوط شوروی متوقف شد و فعالیت آن در دوره ولادیمیر پوتین از سر گرفته شد که این مرکز حمایت فنی را تبدیل به پایگاه نیروی دریایی روسیه در بندر طرطوس کرد.

همکاری نظامی میان دمشق و مسکو شاهد سه مرحله بوده است. مرحله نخست در دوره شوروی بود که صادرات مقادیر زیادی سلاح و دیگر تجهیزات نظامی به سوریه را شاهد بود و حجم تجارت سلاح میان دمشق و مسکو در دوره زمانی 1950- 1990 به حدود 34 میلیارد دلار رسید که این امر باعث افزایش بدهی‌های سوریه شد به گونه‌ای که بدهی‌های این کشور در سال 1992 به بیش از 13 میلیارد دلار رسید. مسکو بر این امر تاکید داشت که مذاکراتی برای حل و فصل مساله بدهی‌ها در سال 2005 صورت بگیرد و توافق شد که 73 درصد از بدهی‌های سوریه بخشوده شود تا مبلغ باقی‌مانده که به مقدار آن به 2.5 میلیارد دلار می‌رسید، برای اجرای قراردادهای روسی به کار گرفته شود اما طرف سوری خواهان این شد که مبلغ باقی مانده بر اساس ارز‌های جهانی و نه با نرخ‌های تشویقی حساب کشو و این امر بدان معنا بود که طرف روسی که از بیش از هشت میلیارد دلار از بدهی‌های سوریه صرف‌نظر کرده بود حدود یک میلیارد و 700 میلیون دلار دیگر را نیز از دست می‌داد. این مساله به بروز اختلافاتی میان دو کشور و ناکامی در امضای این توافق انجامید. سپس طرف روسی به خواسته سوری‌ها پاسخ مثبت داد و این توافق در سال 2008 امضا شد.

در دهه‌ 90 در دو دوره گورباچف و یلتسین و سقوط شوروی، همکاری نظامی با سوریه متوقف شد و مسکو انعقاد قراردادهای موشک‌های میان‌برد و تانک‌ یا حتی امضای قراردادهایی برای به روز کردن سلاح‌ها و تجهیزات نظامی روسی را در سایه بهبود روابط مسکو با تل‌آویو، نپذیرفت.

دولت سوریه در دوره یلتسین تلاش کرد تا به توافق‌هایی برای به روز کردن تجهیزات و تانک‌های روسی و همچنین خرید جنگنده‌های میگ 29 و جنگنده‌های سوخوی 27 و همچنین سامانه‌های دفاع موشکی دست یابد که این توافق که ارزش آن به سه میلیارد دلار می‌رسید در اواخر دهه‌ 90 مورد بررسی قرار گرفت اما نهایی نشد.

پس از اینکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه شد در رویکردهای سیاست خارجه روسیه تغییرات عمیقی رخ داد و در سوریه نیز واردات صادرات سلاح به میزان پنج برابر از سال‌های 2007 تا 2012 افزایش داشت که طبق برآوردهای موسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم 78 درصد از این بازار به روسیه رسیده بود.

اطلاعات کارشناسان حاکی از آن است که حدود 78 درصد از تجهیز ارتش سوریه در دوره زمانی از سال 2006 تا 2011 با سلاح‌ها و تجهیزات روسی بوده است. به گفته کارشناسان روس، تمامی این سامانه‌ها تهدیدی برای جنگنده‌های جدید کشورهای ناتو به وجود نمی‌آوردند.

مسکو نیروهای سوری را به موشک‌های استریلتس مجهز کرد و همچنین مذاکرات میان مسکو و دمشق در سال 2011 برای خرید سامانه دفاعی S300 انجام گرفت و سوریه بخشی از مبلغ این قرارداد را پرداخت کرد اما اعتراض‌های واشنگتن و تل‌آویو، روسیه را واداشت از این قرارداد صرف‌نظر کند چراکه روسیه در صادرات سلاح و تجهیزات نظامی به کشورهای خاورمیانه این اصل را در نظر می‌گیرد که توازن نظامی میان اسرائیل و همسایگانش را دچار اختلال نکند.

از اواخر دهه‌های 70 قرن گذشته نیروی هوایی سوریه با بیش از 900 سامانه دفاع هوایی موشکی و حدود 4000 توپ ضدهوایی با کالیبر 23تا100 میلی‌متر مجهز شد.

بخش دفاع هوایی سوریه همچنین 300 موشک سام از انواع و نسل‌های مختلف را به دست آورد اما از سال‌های گذشته سوریه سامانه موشکی "پانتسیر" را به دست آورده است که برد آن به کمتر از 50 کیلومتر می‌رسد.

ارتش سوریه ظرف سال‌های اخیر حدود 350 دستگاه تانک از نوع T72 و ده‌ها خودروی زرهی و موشک‌اندازهاbm- 20 و توپ‌ ضدهوایی از نوع "شیلکا" برخوردار شده است.

نیروهای سوری همچنین 4500 دستگاه تانک از انواع مختلف در اختیار دارند که 1000 دستگاه آن در انبار هستند و از انواع قدیمی و غیرقابل استفاده به شمار می‌آیند.

دولت سوریه در دوره یتلسین تلاش کرد تا به توافق‌های به روز کردن تجهیزات و تانک‌های نیروهای زمینی خود دست یابد و توافقی مورد بررسی قرار گرفت که ارزش آن به بیش از دو میلیارد دلار در اواخر دهه‌ 90 می‌رسید اما این توافق امضا نشد. کامیون‌های نفربر روسی بیشترین استفاده را برای نیروهای زمینی سوری دارند و نیروهای سوری بیش از 2400 کامیون از این نوع و همچنین 1000 نفربر زرهی ساخت روسیه دارند.

ظرف سال‌های اخیر ارتش سوریه از روسیه مسلسل‌های از نوع AKC-74 و موشک‌اندازهای ضدتانک خریداری کرده است.

طبق قراردادی که ارزش آن به 550 میلیون دلار می‌رسد، مسکو 36 جنگنده از نوع یاک 130 و تعدادی بالگرد می-25 به سوریه فرستاد و همچنین نیروهای دفاع هوایی سوریه به سامانه‌های دفاع موشکی اسکندر و موشک‌های یاخونت مجهز شدند.

منابع روسی نیز اعلام کرده‌اند که مسکو در دوره زمانی 2011 تا 2012 سلاح‌ها و تجهیزات نظامی‌ای را به ارتش سوریه داد که ارزش آن به حدود یک‌و نیم میلیارد دلار می‌رسد و 14 کشتی روسی این محموله‌ها را به بندر طرطوس فرستادند.

رسانه‌های روسی نیز اعلام کرده‌اند که یوری بالووسکی، رئیس ستاد مشترک ارتش روسیه در جریان سفر خود به دمشق در سال 2006 مذاکراتی با علی حبیب، همتای سوری خود داشت که این مذاکرات به امضای قراردادی جهت به روز کردن 1000 دستگاه تانک T72 و سامانه‌هایی حفاظتی در برابر آتش‌سوزی‌ها و حملات موشکی انجامید.

همچنین این توافقات شامل صادرات جنگنده‌های سوخوی 30 و میگ 29 می‌شد و 24 جنگنده از نوع میگ 29 در سال 2012 به سوریه صادر شده است.

مسکو از زمان درگیری‌ها در سوریه اعلام کرده که صادرات سلاح‌ها و تجهیزات نظامی‌اش به ارتش سوریه بیشتر برای حفاظت از سوریه در مقابل خطرات خارجی است و شامل سلاح‌هایی نمی‌شود که بتوان از آنها علیه تظاهرکنندگان استفاده کرد.

منابع نزدیک به محافل دیپلماسی روسی نیز می‌گویند که مسکو در حال به روز کردن فرودگاه لاذقیه و گسترش آن است تا به هسته یک پایگاه هوایی تبدیل شود و هواپیماهای آنتونوف که تانک‌ و نیروهای نظامی حمل می‌کنند توانایی فرود در این فرودگاه را داشته باشند که این اقدامات در راستای آمادگی روسیه برای عملیات ائتلاف منطقه‌ای و بین‌المللی صورت می‌گیرد که مسکو خواهان تشکیل آن برای مبارزه با تروریسم است.

در همین حال گروهی از ناظران بر این باورند که حضور نظامی روسیه در سوریه می‌تواند عاملی تعیین‌کننده در حمایت از نظام سوریه و نجات آن از سقوط باشد. اما حتی اگر به گفته این تحلیلگران نظام سوریه سقوط کند حضور نظامی روسیه ضمانتی خواهد بود تا مسکو آخرین پایگاه نفوذ خود در خاورمیانه و در سواحل دریای مدیترانه را از دست ندهد.

انتهای پیام