با مرور برخی از مهم‌ترین رویدادهای حوزه ادبیات و کتاب در سال 93 می‌توان به شمایی کلی از مسائل اهل ادبیات در طول یک سال گذشته رسید.

به گزارش خبرنگار ادبیات و نشر ایسنا، در یک سال گذشته اتفاقاتی در حوزه ادبیات و کتاب ایران رخ داد که از جمله آن‌ها می‌توان به بهبود نسبی روند ارائه مجوز نشر به کتاب‌های اهل قلم اشاره کرد. این اتفاق در راستای شعارهای رییس‌جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم بود و به طور کلی باعث شد حجم زیادی از کتاب‌ها که در طول دوره گذشته به خاطر تنگناها و محدودیت‌هایی که در این مدت به وجود آمده بود در محاق مانده بودند مجوز انتشار بگیرند و منتشر شوند.

***

بخش اعظم فعالیت اداره کتاب در سال 93 در حالی اتفاق افتاد که علی شجاعی صائین به‌عنوان مدیر اداره کتاب ارشاد منصوب شده بود؛ مدیری که در دولت دهم مدیرعامل خانه کتاب بود و اتفاقا به همین خاطر با انتخاب او به سمت جدید، بسیاری از نویسندگان و فعالان حوزه نشر تصور می‌کردند انتخاب او به عنوان مدیر اداره کتاب با سیاست‌ها و شعارهای دولت یازدهم همخوانی ندارد، اما سیدعباس صالحی – معاون فرهنگی وزارت ارشاد - این نظر را رد کرد. در طول مدیریت یک‌ساله شجاعی صائین بر این اداره گرچه بسیاری از کتاب‌ها مجوز نشر گرفتند اما همچنان بسیاری از کتاب‌ها نتواستد مجوز انتشار بگیرند، که از مهم‌ترین این کتاب‌ها هم می‌توان به رمان «کلنل» محمود دولت‌آبادی اشاره کرد. در عین حال برخی از کتاب‌های نویسندگانی چون رضا براهنی، احمد شاملو، غلامحسین ساعدی، جواد مجابی و... اجازه انتشار گرفتند.

البته در زمینه ممیزی کتاب هنوز هم اظهارنظرها ادامه دارد و نمونه آن سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی در مراسم پایانی جایزه کتاب سال است که گفت: «من نمی‌گویم ممیزی باشد یا نه، بلکه می‌گویم نمی‌شود صد اصل برای ممیزی درست کنیم. دو، سه یا چهار اصل قرار دهیم. اخلاق، مقدسات، امنیت ملی و یک اصل دیگر هم شما اضافه کنید اما این‌ها نباید صد اصل شوند. به جای ایجاد صد اصل برای ممیزی، سه چهار اصل برای آن قرار دهیم.

او همچنین اظهار کرد: «ناشران، نویسندگان و اساتید برجسته بیایند نظارت کنند. اگر کتابی چاپ و خوانده شد دوباره برای چاپ دوم باید از هفت ‌خان عبور کند؟»

***

سال گذشته هیات خرید کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شد که کار خرید کتاب از ناشران را بر عهده دارد؛ هیاتی که لیست خرید کتاب‌ها از ناشران و تعداد کتاب‌های خریداری‌شده را با نام ناشر و نویسنده اعلام می‌کند.

***

از دیگر اتفاق‌های سال 93 در حوزه کتاب، تغییر سریع محمدحسین ملک‌احمدی از دبیرکلی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بود؛ مدیری که پس از طرح شعارهایی مبنی بر قطع خرید یک‌سری از کتاب‌ها و نشریات و همچنین فعالیت‌هایی که در زمان مدیریت منصور واعظی – دبیرکل پیشین - آغاز شده بود، پس از سه ماه و نیم تغییر کرد تا یکی از کوتاه‌ترین دوره‌های مدیریت در دولت یازدهم رقم بخورد؛ موضوعی که حتی علی جنتی – وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - هم ترجیح داد درباره آن سکوت کند.

این اتفاق در حالی رخ داد که شهریورماه سال گذشته سیدعباس صالحی که مدیری در زیرمجموعه وزارت ارشاد است درباره این‌که در دوره مدیریتش تا چه اندازه توانسته به وعده‌ای که درباره کم کردن فشار فضای امنیتی بر فضای فرهنگ و همچنین محدود کردن فعالیت بولتن‌سازان داده، عمل کند، گفته بود: «فعالیت‌های ما در 10 ماه گذشته بر همین اساس بوده و اگر به گذشته مراجعه کنیم می‌بینیم که در این دوره دخالت حوزه امنیتی در حوزه معاونت فرهنگی کم بوده است. ما تلاش کرده‌ایم این را نشان بدهیم که حوزه رسمی امنیت کشور حوزه مستقلی دارد و سرک کشید‌ن‌ها و دخالت‌ها در حوزه فرهنگ بی‌احترامی به حوزه فرهنگ است.

او همچنین گفته بود تسلیم فشارها نمی‌شود.

***

در سال 93 از سوی سیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزارت ارشاد اعلام شد توافق‌نامه‌هایی به مبلغ دو میلیارد و ۶۸۵ میلیون تومان بین معاونت فرهنگی وزیر ارشاد و نهادهای مختلف با هدف تهیه کتاب‌های حوزه دین امضا شده است. همچنین ۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان کتاب در ۴۴ موضوع زیرشاخه‌ دین خریداری شده است. در حوزه دفاع مقدس نیز توافق‌نامه‌هایی به ارزش ۴۶۵ میلیون تومان امضا شده و اعتباری معادل ۷۷ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان برای خرید کتاب‌های حوزه دفاع مقدس اختصاص یافته است. همچنین مبلغ ۴ میلیارد تومان در توافق‌نامه‌ای با کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد هزینه شده که طی آن بخش قابل توجهی از کتاب‌های مساجد از سوی معاونت فرهنگی تامین شده است. ۲۹ توافق‌نامه هم در حوزه مفاخر استانی به ارزش ۴۷۵ میلیون تومان وجود داشته است.

***

از دیگر رخدادهای حوزه کتاب و نشر در سال 93 تعطیلی جایزه ادبی گلشیری بود؛ جایزه‌ای که 13 دوره برگزار شده بود. بنیاد گلشیری در این‌باره اعلام کرد: «به این نتیجه رسیده‌ایم که بهتر است در وضع کنونی آن نیرو و منابع اندکی را که برای بنیاد گلشیری باقی مانده وقف بخشی دیگر از هدف‌های مندرج در اساسنامه بنیاد کنیم که به دلیل مشغله نفس‌گیر جایزه تا حدی مغفول مانده است.» در پی این موضوع، بیش از 100 داستان‌نویس در نامه‌ای به مدیر بنیاد گلشیری خواستار ادامه‌ کار این جایزه شدند، اما این نامه حاصلی دربر نداشت.

در سال 93 هشتمین دوره جایزه کتاب سال شعر خبرنگاران با تجلیل از یدالله رویایی برگزار شد و در نهمین دوره از هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه) تجلیل کرد. جایزه مهرگان ادب، جایزه شهید حبیب غنی‌پور و جایزه هفت اقلیم از دیگر جایزه‌های برگزارشده در این سال بودند.

برگزاری هفتمین دوره جایزه جلال آل احمد از سوی بنیاد شعر و ادبیات داستانی از دیگر اتفاق‌های یک سال گذشته بود؛ جایزه‌ای 110 سکه‌یی که ابتدا در خبری اعلام شد جایزه‌اش به نصف تقلیل پیدا کرده است اما در ادامه اعلام شد با حمایت شهرداری تهران میزان سکه‌های جایزه به همان تعداد 110 سکه برای برگزیده‌ها برگشته است. معرفی برگزیدگان این دوره از جایزه با انتقادهایی از سوی طیفی از نویسندگان همراه بود که می‌گفتند جایزه بخش رمان و نقد ادبی درحالی به ابوتراب خسروی و حسین پاینده اختصاص پیدا کرده است که یکی از این دو داور و دیگری جزو هیات علمی جایزه بوده است.

***

از دیگر رویدادهای سال 93 برگزاری جشنواره انتخاب 10 روستای دوستدار کتاب و انتخاب شهر اهواز به عنوان پایتخت کتاب ایران بود.

***

در سال 93 نهمین دوره جشنواره شعر فجر تقریبا به دور از هیاهو برگزار شد؛ جشنواره‌ای که برخلاف سال‌های گذشته تنها به معرفی اثر برتر در حوزه کتاب اکتفا کرد. ضمن آن‌که قبل از برگزاری اختتامیه، دو شاعر نامزد جایزه از جمله شمس لنگرودی از حضور در این رقابت کناره‌گیری کردند.

***

در سال 93 چهره‌هایی در حوزه شعر و داستان و ترجمه و پژوهش از دنیا رفتند؛ از جمله دو غزل‌سرای معروف سیمین بهبهانی و مشفق کاشانی.

انتهای پیام