در جلسه رونمایی از مجموعه غزل «خانه زاد خورشید» سروده محمدمحسن سوری، تعدادی از شاعران به اظهارنظر درباره غزل امروز پرداختند.

به گزارش ایسنا، بر اساس گزارش رسیده، در این جلسه که 24 آذرماه با اجرای امیر مرزبان در موسسه بهاران برگزار شد، جواد مجابی و حافظ موسوی به ایراد سخنرانی پرداختند و شمس لنگرودی و اردشیر رستمی دقایقی برای حاضران شعرخوانی کردند.

در ابتدای این جلسه محمدمحسن سوری چندین غزل از مجموعه «خانه‌زاد خورشید» را خواند و پس از پایان قسمت نخست شعرخوانی شاعر، مجری مراسم از دکتر جواد مجابی دعوت کرد که دقایقی درباره ادبیات و این کتاب سخن بگوید.

محمدمحسن سوری

مهمترین کار شاعر نگاه کردن است

مجابی در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه آنچه شعر شاعران دهه 50 و بعد از انقلاب را با شاعران قبل از انقلاب متمایز می‌کند وجود نوعی نگاه تردید طنزآمیز است، گفت: این ویژگی در شعر شاعران جوان به فور یافت می‌شود و اگرچه هنوز به پختگی و بلوغ نرسیده، ولی بسیار امیدوارکننده است.

این شاعر و منتقد با بیان اینکه نگاه کردن مهمترین کار شاعر و نویسنده است، گفت: شاعر و نویسنده با نگاه کردن به واقعیت‌های زندگی نتیجه نگریستن خود را به دیگران به صورت بینشی جدید عرضه می‌کنند.

او تصریح کرد: شاعر و نویسنده با دیدن و انتقال دادن بینش جدید خود به افراد، نه تنها به نگاه خود تحرک می‌بخشد که بینش دیگران را نیز برای تغییر، تحریک و تقویت می‌کند.

مجابی با بیان اینکه شاعر و هنرمند در مسیر زندگی به شکل‌های زندگی از قبیل مرگ، عشق و تمامی مسائل روزمره توجه می‌کند و تفاوت او با مردم عادی تنها در توجه به «زندگی شکل‌ها» است، تصریح کرد: هنرمند و شاعر به زندگی شکل‌ها نگاه و توجه ویژه دارد و تلاش می‌کند آن را دقیق‌تر و موشکافانه‌تر برای مردم بیان کند.

او ادامه داد: بنده در ابتدا این نوع نگاه را در نقاشی تجربه کردم ولی بعدها و به تدریج نگاه به زندگی شکل ها را در تمامی جنبه های هنر حتی در شعر و داستان نیز مشاهده کردم و به نظرم در طول تاریخ زندگی شکل ها هنرمندان را به خود مشغول کرده است.

مجابی

ادای احترام به شاعری خلوت‌گزیده

او در معرفی و نقد مجموعه غزل «خانه‌زاد خورشید» نیز گفت: این مجموعه غزل دارای نگاه اجتماعی است که در تمامی شعرای دهه 50 مشاهده می شود، با این حال تاکید شاعر برای بیان این نوع نگاه سبب شده است که قالب آزاد نیز برای بیان بخش دیگری از تجربه ها و یا همان زندگی شکل ها به‌کار گرفته شود.

این منتقد ادبی ادامه داد: غزل به دلیل ماهیت و شکل ساختاری خود دارای نوعی انضباط است که شاعر را برای بیان برخی از تجربه ها محدود می کند و از همین‌روست که شاعر در این مجموعه قالب آزاد را نیز به صورت موازی برای بیان برخی از تجربه ها به کار گرفته و این از جمله ویژگی های این مجموعه شعر است که به صورت توامان دو قالب غزل و آزاد برای توصیف موضوعات اجتماعی استفاده شده است.

او با بیان اینکه امروز در این نشست جمع شده ایم تا به شاعری ادای احترام کنیم که چند دهه آرام و و بی سروصدا و خلوت‌گزیده، شعر گفته است، تاکید کرد: اگرچه برخی از این اشعار متعلق به سالهای گذشته است ولی این آثار به دلیل جوشیدنش از درون انسانی حساس به جامعه پیرامونی خود، همچنان تازگی خود را حفظ کرده است.

مجابی ادامه داد: در اشعار شاعران بعد از انقلاب نوعی تردید طنزآمیز به چشم می خورد که این نوع نگاه، ما را به نوعی تردید فلسفی و اندیشمندانه سوق می دهد و این نگاه در میان جوانان شاعر به وفور یافت می شود و اگر چه هنوز در ابتدای راه است و به پختگی لازم نرسیده ولی بسیار امیدوارکننده است.

وقتی نقد ادبی در روزنامه‌ها نباشد بی‌بندوباری ادبی حاکم می‌شود

این نویسنده که سابقه روزنامه‌نگاری دارد با تاکید بر ضعف مطبوعات در نقد ادبی و بی‌توجهی به این موضوع اظهار کرد: متاسفانه در مطبوعات کشور به نقد ادبی توجه کافی نمی شود و حتی در تجربه سالهای گذشته دیده ایم که انجمن های ادبی نیز به فراموشی سپرده شده اند. انجمن های ادبی که در آن شاعران برای یکدیگر اشعار خود را می خواندند و پیشکسوتان با متانت ایرادها و نواقص را بازگو می کردند و در سایه آن صنعت و حرفه ای ایجاد می شد.

مجابی ادامه داد: وقتی نقد ادبی در کشور و روزنامه ها نباشد بی بندوباری ادبی در کشور حاکم می‌شود که این بی بندوباری لزوما و تنها به دلیل کم سوادی نیست بلکه بخشی از آن ناشی از جاه طلبی های شخصی نیز هست موضوعی که متاسفانه به احساس شاعرانگی در کشور آسیب خواهد زد.

این منتقد ادبی در پایان تاکید کرد: با این حال شعر و شاعرانگی کار خود را در این سرزمین خواهد کرد آنچنان که در تمامی این سالها شاهد آن بوده ایم ولی مایه تاسف است که در مطبوعات ما نقد شعر برای ارزیابی و پیشنهاد به شاعران وجود ندارد.

دکتر مجابی در پایان سخنرانی خود، چندین قطعه از آثار جدید خود را برای حاضران خواند.

موسوی

ترجمانی انتقادی از آرزوها، سمبول‌ها و رویاهای نسل ما

سخنران بعدی مراسم حافظ موسوی بود. این شاعر و منتقد در ابتدای سخنان خود با تاکید بر اینکه قالب غزل به عنوانی قالبی سنتی، امروزه مفاهیم اجتماعی مدرن را در خود جای داده است، درباره مجموعه غزل «خانه‌زاد خورشید» گفت: این مجموعه شعر ترجمانی انتقادی از آرزوها، سمبول‌ها و رویاهای نسل ماست که روزگاری با قالب غزل مخالف بودیم.

او با تاکید بر رویکرد سالهای جوانی خود به قالب غزل و مخالفت با این نوع شعر گفت: در سال‌های ابتدایی انقلاب و کمی بعد از آن به شدت با فرم غزل مخالف بودم زیرا در آن دوران این فرم آمیختگی زیادی با سیاست پیدا کرده بود.

در گذشته با غزل مخالف بودم اما امروز موافقم

موسوی افزود: در سالهای بعد از انقلاب نیز معتقد بودم احیای مجدد غزل، سنتی است که در فرم سیاست بازگشته است و در آن سالها شعر بیشتر جوانان غزل بود و نسل ما که تحت تاثیر اشخاصی نظر شاملو، فروغ و نیما و حتی سپهری بودیم با آن مخالف می کردیم.

موسوی با بیان اینکه به تدریج غزل به عنوان فرم سنتی در شعر فارسی درون‌مایه بیان مفاهیم بسیار جدید و مدرنی قرار گرفت، گفت: به تدریج در سالهای بعد از انقلاب مشاهده کردم که جوانان با غزل به عنوان ابزار و فرم سنتی موضوعاتی را بیان کردند که نظر من و بسیاری از افرادی را که مانند من با قالب غزل مخالفت و دشمنی داشتند تغییر داد.

شعر سیمین بهبهانی نمونه برجسته رویکرد روایی در غزل

او ادامه داد: شاید رویکرد روایی در غزل اهم فعالیت شاعران در آن دوران بود که نمونه والای آن را در شعر سیمین بهبهانی دیدیم آنچنان که دکتر حق شناس در زمینه شعر سیمین معتقد است روح دنیای مدرن روح روایی است و غزل سیمین به دلیل داشتن این روح، غزل مدرن محسوب می شود.

موسوی با تشریح نگاه ایرانیان در زمینه شعر و علاقه آنها به فرم غزل تصریح کرد: اقبال لاهوری نیز معتقد است ایرانیان به دلیل توجه ویژه به جزییات و بی توجهی به کلیات علاقه زیادی به غزل داشتند، آنچنان که نیما نیز معتقد بود شعر کلاسیک یا غزل فاقد ساختار و انسجام است و با برداشتن سطری از آن شعر انسجام خود را از دست نمی دهد.

این شاعر اظهار کرد: در تجربه شعر فارسی در نیمه دهه 60 تلاش زیادی از سوی شخصیت هایی مانند براهنی برای نزدیکی شعر با رمان شد تا از این منظر شعر مدرن جای خود را پیدا کند و نتیجه آن تقویت رویکرد روایی در شعر فارسی شد.

غزل ابزاری برای بیان موضوعات اجتماعی شده است

حافظ موسوی در ادامه با بیان اینکه در تاریخ ادبیات ایران و بسیاری از کشورها حماسه تقدم زمانی بر غزل داشته است تاکید کرد: این که ایرانی ها در سالهای دور به سمت فرم غزل حرکت کردند شاید به این دلیل بوده است که خیلی زودتر از اقوام دیگر مانند اعراب به فردیت رسیدند، در غزل، انسان ایرانی برای نخستین بار خودش را موضوع می کند واز حالات و احساسات خود سخن می گوید.

او در ادامه اظهار کرد: نکته جالب توجه در این فرم این است که در سالهای اخیر این فرم سنتی ابزاری برای بیان موضوعات اجتماعی و بسیار مدرن شده است و ایرانیان غزل را که زمانی برای امور غنایی به کار می رفته امروز برای موضوعات اجتماعی به کار می گیرند.

این شاعر و منتقد ادبی در ادامه با اشاره به کتاب «خانه‌زاد خورشید» نیز گفت: این مجموعه شعر دقیقا ترجمان عواطف، احساسات، آرزوها و رویاهای نسل ماست، نسلی که در تمامی این موضوعات نقاط اشتراک بسیاری دارد.

او ادامه داد: آنچه می توان به عنوان ویژگی این کتاب به آن اشاره کرد این است که محمدمحسن سوری در برخی از اشعارش در این مجموعه شعر، تیشه را به سمت خود گرفته و از آرزوها و رویاهای خود با نگاهی انتقادی سخن می گوید؛ نگاهی که ویژگی خاصی به این مجموعه داده است.

شمس لنگرودی

شعر فارسی در یک دهه گذشته رشد قابل قبولی داشته است

شعرخوانی حافظ موسوی برای حاضران، مقدمه‌ای بود تا شمس لنگرودی به روی سن بیاید و شعرهایی از خود را برای حاضران بخواند.

این شاعر و پژوهشگر در پاسخ به سوال مجری مراسم در خصوص جریان غزل معاصر در کشور گفت: شعر فارسی در یک دهه گذشته رشد بسیار خوبی داشته است و غزل نیز از این مورد مستثنی نبوده و باید منتظر معرفی چهره متشخص غزل فارسی باشیم.

شمس لنگرودی با تاکید بر این که در دهه 70 موج اعتراضی علیه زیباشناسی در شعر فارسی ایجاد شد، گفت: این موج آثار و نتایج بسیاری به همراه خود داشت ولی به نظر من مهمترین تاثیر آن در حوزه غزل فارسی به وقوع پیوست.

او افزود: هیچ توجه و علاقه ای به نام بردن از انواع غزلیات رایج مانند غزل پست مدرن، غزل نیمایی، غزل نو و دیگر انواع آن ندارم ولی باید به این موضوع توجه داشته باشیم که روزگاری در غزل، سخن گفتن از برخی مفاهیم غیرقابل قبول بود ولی امروز این قالب سنتی و کهن شعر فارسی برای جدیدترین و مدرن ترین پدیده ها به کار گرفته می شود.

تا سه سال پیش با غزل مخالف بودم

شمس با بیان اینکه من نیز تا سه سال پیش با فرم غزل مخالف بودم، تصریح کرد: امروز غزل هایی را می خوانم و می شنوم که با کنار گذاشتن بسیاری از مفاهیم به خوبی رشد کرده و تعالی یافته است آنچنان که در دهه گذشته شعر فارسی رشد خوب و چشمگیری داشته و غزل نیز از این حرکت رو به جلو مستثنی نبوده است.

او در ادامه تاکید کرد: طنز و عدم قطعیت در غزلیات امروز که به صورت دیالکتیکی بیان می شود یکی از ویژگی های مثبت رشد غزل در سالهای اخیر است ولی باید به این نکته توجه کنیم که این حرکت زمانی نتیجه بخش خواهد بود که چره متشخص خود یعنی شاخص ترین چهره خود را در این راه و حرکت به جامعه معرفی کند و مردم این چهره شاخص را بشناسند.

روح اعتراضی «خانه‌زاد خورشید» به دلم نشست

او در پایان با اشاره به مجموعه شعر «خانه‌زاد خورشید» گفت: با خواندن مختصری از این مجموعه، روح اعتراضی نهفته در اشعار به دلم نشست و همین روح اعتراضی سبب شد در مراسم رونمایی آن حضور یابم.

میهمان بعدی مراسم، اردشیر رستمی، طراح و کاریکاتوریست، بود. رستمی با ابراز خوشحالی از حضور در این مراسم و شنیدن آثار ارائه‌شده، قطعاتی از شعرهای شاعران بزرگ جهان نظیر ریتسوس را اجرا کرد که شعرخوانی او با استقبال همراه شد.

پایان‌بخش مراسم، قسمت دوم شعرخوانی محمدمحسن سوری بود. این شاعر با تقدیر از میهمانان و سخنرانان جلسه، نکاتی را درباره صبغه شاعری خود مطرح کرد و چندین قطعه از شعرهای سپید خود را برای حاضران خواند.

در این مراسم محمود دولت‌آبادی و نوذر آزادی نیز حضور داشتند.

رونمایی از «خانه‌زاد خورشید»

انتهای پیام