افزایش استفاده از بازی‌های رایانه‌ای به عنوان سرگرمی و استفاده روزمره از آن آسیب‌هایی را برای کودکان در پی دارد که نیازمند توجه ویژه است.

یک کارشناس ارشد روانشناسی و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه کردستان، در رابطه با تاثیرات بازی‌های رایانه‌ای بر روان کودکان اظهار کرد: در دنیای رایانه، آن چه بیشتر کودکان را شیفته خود می‌کند همان چیزی است که به آن «بازی‌های رایانه‌ای» می‌گویند.

وی افزود: امروزه به دلیل استفاده زیاد کودکان از بازی‌های کامپیوتری و تبدیل آن به مهمترین سرگرمی آنها نوع و چگونگی استفاده از بازی‌های کامپیوتری مهم است و توجه ویژه‌ای را می‌طلبد.

علی سلیمانی عنوان کرد: رایانه‌ها که امروز تقریبا در بیشتر شئون زندگی انسان‌ها راه یافته‌اند، هم‌چون دیگر ساخته‌های دست بشر، دو روی سکه دارند که یک سوی آن بهره‌گیری درست و مفید برای سرعت‌بخشی دقت در کارها و کمک به پیشرفت امور است و روی دیگر آن استفاده‌های نادرست و نابه‌جاست که گاه، آسیب‌های فراوان را در پی دارد.

وی با اشاره به اینکه این بازی‌ها دنیایی از هیجان را به کودکان ارزانی می‌دارد، تصریح کرد: این بازی‌ها با بهره‌گیری از تصاویر پرتحرک و صداهای مهیج، دنیایی از هیجان را به این انسان‌های تشنه‌ی جنب و جوش ارزانی می‌کند و همین جذبه و کشش زیاد است که روح و جسم آنان را برده وار، مطیع خود می سازد و به دنیایی از تخیلات می برد که خود را محور و قهرمان اصلی ماجرا می‌پندارند.

وی عنوان کرد: فن‌آوری و پیشرفت کیفی این بازی‌ها به فاصله کوتاهی، در ایران رواج گسترده‌ای یافته است.

استفاده از بازی‌های کامپیوتری معایب و مزایایی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود.

این روانشناس در رابطه با آثار بازی‌های رایانه‌ای بر روان کودکان اظهار کرد: این بازی‌ها با ترفند‌های گوناگون چنان تأثیری بر فکر و اعصاب فرد می‌گذارند که در واقع خود او نیز جزئی از مجموعه ماشینی می‌شود.

وی محاسن بازی‌های رایانه‌ای را چنین عنوان کرد: فرآیند یادگیری را آسان و توجه نوجوانان را جلب می‌کند، با رایانه فراگیر، هرچندبار که بخواهد، می‌تواند موضوعی را ببیند، بخواند و مرور کند، برخی از برنامه‌های آموزشی، به کودکان کمک می‌کند تا بسیاری از مهارت‌های زندگی را با خود تمرین کنند، بیش‌تر برنامه‌های رایانه‌ای در وقت و هزینه صرفه‌جویی‌های بسیاری به همراه دارند.

سلیمانی ادامه داد: به نظر برخی از پزشکان، بازی‌های رایانه‌ای به کودکان می‌آموزد که زودتر سلامت خود را بازیابند و به داروهای مسکن، کم‌تر نیاز پیدا می‌کنند، بازی‌های رایانه‌ای هم‌چنین به کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری‌هایی چون « فلج مغزی» یا « نارسایی در تشخیص واژه‌ها» کمک می‌کند، بازی‌های رایانه‌ای، به برخی هماهنگی‌ها میان چشم و دست و پرورش عضله‌ها کمک می‌کند.

وی همچنین افزود: بازی رایانه‌ای، ابزاری است کمک آموزشی برای معلولان و پر کردن اوقات فراغت آنان، مفاهیم و مبانی ریاضیات را با کمک شکل‌های کودکانه به کودک آموزش می‌دهد، بازی‌های رایانه‌ای بچه‌ها را وارد دنیایی می‌کند که کنترلش در دست آنهاست و به همین دلیل آنها از این بازی لذت می‌برند.

علی سلیمانی معایب بازی‌های رایانه‌ای را شامل آسیب‌های جسمانی و آسیب‌های روانی-تربیتی عنوان کرد و در رابطه با آسیب‌های جسمانی افزود: چشمان فرد به دلیل خیره شدن مداوم به صفحه نمایش رایانه به شدت تحت فشار نور قرار می‌گیرد و دچار عوارض می‌شود.

وی ذکر کرد: مشاهدات نشان داده است که نوجوانان چنان غرق بازی می‌شوند که توجه نمی‌کنند تا چه حد از لحاظ بینایی و ذهنی برخود فشار می‌آورند.

این روانشناس اظهار کرد: به دلیل این که کودک در یک وضعیت ثابت تا ساعت‌ها می‌نشیند، ستون فقرات و استخوان‌بندی او دچارمشکل می‌شود. همچنین احساس سوزش و سفت شدن گردن، کتف‌ها و مچ دست از دیگر عوارض کار نسبتاً ثابت و طولانی مدت با رایانه است.

وی در ادامه استفاده بیش از حد از بازی‌های رایانه‌ای را موجب ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها عنوان و اظهار کرد: پوست فرد در معرض مداوم اشعه‌هایی قرار می‌گیرد که از صفحه رایانه پخش می‌شوند، ایجاد تهوع و سرگیجه خصوصاً در کودکان و نوجوانانی که زمینه صرع دارند، از دیگر عوارض بازی‌های رایانه‌ای است.

وی هیجان همیشگی هنگام بازی را خطرآفرین دانست و تصریح کرد: هیجان همیشگی بر روی ارگانیسم فرد تأثیر گذاشته و پیامدهای منفی بر دستگاه گردش خون و گوارش می‌گذارد، همچنین این هیجان‌های دروغین، سلامت روانی کودک را به خطر می‌اندازد.

این روانشناس همچنین اظهار کرد: به نظر برخی از متخصصان اعصاب و روان، بازی‌های پرهیجان رایانه‌ای که طی آن صفحه نمایشگر رایانه، از فلاش‌ها و شعاع‌های خیره کننده نوری پوشیده می‌شوند، سبب بروز هیجای‌های شدید عصبی در نوجوانی می‌شود که از نظر عصبی ضعیف هستند و برای ابتلا به صرع آمادگی دارند.

سلیمانی افزود: به گفته پزشکان، دلیل عمده ناراحتی صرع، مربوط به کسانی می‌شود که نسبت به نور حساسیت دارند و تحمل چشمک‌های پی در پی نور در بازی‌های رایانه‌ای برای آنان دشوار است.

وی در ادامه آسیب‌های روانی- تربیتی بازی‌های رایانه‌ای را نیز چنین عنوان کرد: مهم‌ترین ویژگی بازی‌های رایانه‌ای، حالت جنگی بیش‌تر آن‌هاست و این که فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی بازی، با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد. استمرار بازی، کودک را پرخاشگر و ستیزه جو می‌سازد و تلاش می‌کند خواست‌هایش را با زور و تهاجم به دست آورد.

وی انزوا طلبی را یکی دیگر از آسیب‌های این بازی ها عنوان و اظهار کرد: کودکانی که همیشه با بازی‌های رایانه‌ای درگیرند، به انزوا و درون‌گرایی متمایل شده و در برقراری ارتباط اجتماعی پویا با دیگران ناتوان خواهند بود. این روحیه انزواطلبی باعث می‌شود که کودک از گروه همسالان جدا شود که این خود زمینه‌ساز ناهنجاری‌های دیگر است.

این روانشناس ادامه داد: در این بازی‌ها، به دلیل این که بیش‌تر، کودک و نوجوان با ساخته‌ها و برنامه‌های دیگران رو‌به‌روست وکم‌تر قدرت دخالت و تصرف در آن‌ها را می‌یابد، حالت انفعال گرفته و اعتماد به نفس او در برابر ساخته‌ها و پیشرفت دیگران متزلزل و موجب تنبل شدن ذهن او می‌شود.

سلیمانی استفاده زیاد از بازی‌های رایانه‌ای را موجب کاهش روابط با خانواده اعلام و اظهار کرد: در دوره کنونی که زندگی‌ها به سوی ماشینی شدن پیش می‌رود، خودبه خود، روابط عاطفی رنگ باخته و در کنار هم بودن خانواده کم‌تر شده است. در چنین وضعی، بسیاری از مردم از وجود تلویزیون به عنوان جعبه جادویی که باعث سردی روابط خانوادگی شده است یاد می‌کنند، درحالی که جعبه جادویی دیگری با جاذبه سحرآمیزتری به نام رایانه، نیز به زندگی ماشینی ما وارد شده و دشواری‌ها را دوچندان کرده است.

وی اظهار کرد: به دلیل جاذبه مسحورکننده این بازی‌ها، کودکان و نوجوانان وقت بسیاری را صرف آن می‌کنند و در واقع با مصرف انرژی عصبی و روانی خویش و با چشمان و ذهنی خسته به بستر می‌روند و گاه، صبح زودتر از وقت معمولی بیدار می‌شوند تا پیش از مدرسه نیز اندکی بازی کنند. بی‌تردید این علاقه سبب افت تحصیلی خواهد شد.

وی در پایان یادآور شد: مخرب‌ترین بازی‌های تصویری، بازی‌هایی هستند که تصاویر آنها، به طور مکرر، بر صفحه ظاهر می‌شوند و کودک باید به تمام تصاویری که از برابر چشم وی می‌گذرند، شلیک کند، لذا توصیه می‌شود از این گونه بازی‌ها کمتر در دسترس کودک قرار گیرد.

این روانشناس در پایان رهنمودهایی را در جهت استفاده مفید از بازی‌های کامپیوتری ارائه داد.

1- اگر چنانچه قرار است از بازی‌های کامپیوتری استفاده کنید، بهتر است بازی‌های تصویری خلاق که کودکان باید به وسیله آنها، معماهایی را حل کنند، بیش از بازی‌های دیگر مورد توجه قراردهید.

2- بازی دسته جمعی کودکان، با ابزارهای تصویری کمتر مسئله‌ساز است، این اسباب‌بازی‌ها، زمانی مخرب خواهد بود که کودک به تنهایی برای ساعات طولانی، غرق بازی شود.

3- والدین وقت بیشتری را به کودک و نوجوان خویش اختصاص بدهند. هر قدر وقت گذاری و ارتباط صحیح بین والدین و فرزندان بیشتر باشد زمینه چنین بازی‌هایی کمتر فراهم می‌شود.

4- بهتراست که والدین همراه فرزندان خود به کوهستان، باشگاه‌ها و میادین ورزشی بروند و به بازی‌های مورد علاقه آنها بپردازند تا انرژی عصبی و روانی آنان تخلیه شده و توجهشان ازبازی‌های رایانه ای منحرف شود.

5- به فرزندتان اجازه ندهید در فاصله نزدیکی از صفحه رایانه بنشیند.

6- از رایانه‌های با صفحه کوچک استفاده کنید.

7- نور صفحه تلویزیون را کم کنید.

8- ضروری است بچه‌ها به طور مرتب بین دو نوبت بازی استراحت کنند.

9- چشم‌ها باید مسلط به صفحه رایانه باشد.

10- روشنایی اتاق به نحوی تنظیم شود که زنندگی نور به حداقل برسد.

11- بهتر است والدین با کودکان صحبت کنند که فقط روزهای تعطیلی مجاز به استفاده ازاین بازی‌ها هستند.

12- با استدلال و منطق آسیب‌هایی را که کامپیوتر به کودکان وارد می‌آورد متذکر شوید.

انتهای پیام