قطب الدین صادقی شامگاە گذشتە(۱۴ اسفند) در همایش علمی "هورامان؛ نماد مشارکت اجتماعی در نوروز بە ریشە اسطورە‌ای نوروز پرداخت و اظهار کرد: یکی از ریشە‌های اساطیری نوروز این است که گفته می‌شود، دادار با اهورا فرق دارد، اهورا خدای منظومه شمسی و دادار خدای کل کائنات است و نباید آن‌ها را بە جای هم بەکار برد.
وی با بیان اینکە نوروز معنای اسطورە‌ای عظیمی دارد، عنوان کرد: گفتە می‌شود که وقتی دادار قصد داشت دنیا را بیافریند، اول آسمان، بعد آب، بعد زمین و پس از آن گیاە و حیوان و در پایان آخرین شاە بیت کائنات یعنی انسان را آفرید و طبق اساطیر خلقت انسان در اولین شب نوروز اتفاق افتاده است.
انسان سرباز اهورامزدا بر روی زمین است
صادقی افزود: در اسطورەهای کهن نیز آمدە است کە اهورا وقتی دیو سیاه و تاریکی را در آسمان دید بە جنگ آن برخواست و قصد نابودی او را کرد، بە این ترتیب جنگی سخت میان اهورا و دیو تاریکی در می‌گیرد کە همانگونە کە گفتە شدە است اهورا از ۱۲ هزار سال تاریخ خلقت آدمی، ۹ هزار سال آن را شکست خوردە است و اهورا برای آنکە بتواند علیە تاریکی، جهل و دروغ بپاخیزد، جنگ با دیو سیاه تاریکی را در پیش گرفت و وقتی بە زمین رسید جنگ قطع شد و انسان را آفرید و تکەهایی از نور وجود خود را در وجود آدمی قرار داد، بنابراین ما انسان‌ها بە مانند سربازان خدا و سربازان اهورا مزدا بر روی زمین هستیم کە رسالت ما جنگیدن علیە تاریکی، سیاهی، دروغ، جهل و استبداد است و خلقت انسان بدون هدف نیست.
وی بیان کرد: انسان برروی زمین یک ماموریت آسمانی دارد و حتی پس از مرگ هم آن نور نمی‌خواهد کە جسم را رها کند، زیرا وقتی رها کند و بە آسمان‌ها برود دیگر هرگز بە زمین باز نخواهد گشت بە جز یک بار در سال، آن هم در شب اول نوروز! زیرا در شب نوروز است کە روح پاک عزیزان و بستگان ما بار دیگر بە زمین و بە دیدار ما می‌آید و فلسفە روشن کردن آتش بر پشت بام خانەها در شب نوروز این است کە روح فرد فوت شدە بتواند خانە و خانوادە خود را از طریق آن آتش پیدا کند و در واقع معنی آتش نوروز همین است کە روح افرادی که فوت کردەاند، بتواند اقوام و بستگان خود را پیدا کند و آن‌ها را گم نکند.
خانە تکانی عید نوروز؛ پذیرایی زندگان از ارواح مردگان
این کارگردان تئاتر، اضافە کرد: حتی خانە تکانی عید نیز در واقع پذیرایی زندگان از روح مردە‌ها است، پس عید نوروز را می‌توان هم روز خلقت انسان و هم روز بازگشت روح مردگان بە زمین دانست.
وی در ادامه بە ریشە کشاورزی نوروز پرداخت و اضافە کرد: از هفت هزار سال قبل در اواخر زمستان و اول نوروز انسان زمین‌های کشاورزی خود را پاک و عاری از هر گیاە می‌کرد تا زمینە و بستر رویش مجدد زمین را فراهم کند.
استفاده از نارنجک در شب عید را چینی‌ها باب کردند
فیلمنامه‌نویس، مترجم، کارگردان تئاتر، استاد دانشگاه گفت: استفاده از نارنجک در شب عید رسمی است کە چینی‌ها آن را در دوران قاجار باب کردند.
صادقی اظهار کرد: وقتی عرب‌ها بە ایران هجوم آوردند، تمام رسم و رسومات ایرانی و کُردی ما را ممنوع و متوقف کردند و برای اولین بار در دوران مامون بود کە قرار شد رسم و رسوم ایرانی و کُردی بار دیگر از سرگرفتە شود که از قضا اولین شب نوروز مصادف با روز چهارشنبە بود و از آن پس ایرانی‌ها چهارشنبە آخر سال را به عنوان چهارشنبە سوری می‌شناسند، این در حالی است کە چهارشنبە سوری ربطی بە ما ندارد و حتی خود کلمە چهارشنبه یک کلمە عبری و سامی است و ایرانی نیست.
وی ادامه داد: مطلب بعدی در مورد نوروز "هفت سین" است، "سین" به معنی سبزە است، زیرا ما با گیاه، با کشاورزی و با رزقی که از زمین بە دست می‌آوریم، زندەایم.
این هنرمند تصریح کرد: آرزو کردن بە هنگام چیدن سفرە هفت سین یک فرهنگ و رسومی بودە است که به موازات طبیعت انجام می‌دهیم تا حرکت طبیعی آن بهتر و زودتر و سریع‌تر انجام شود.
وی گفت: انسان بر این باور بوده است کە اگر آرزو کند و بە صورت طبیعی این کار را انجام دهد، طبیعت نیز زودتر بە آن جامه عمل می‌پوشاند.
نویسنده، فیلمنامه‌نویس، مترجم، کارگردان تئاتر، استاد دانشگاه گفت: کُردها و ایرانی‌ها سفرە هفت سین را می‌چیدند و آرزو می‌کردند کە سفرە ما مثل سفرە زمین سرسبز و با برکت باشد.
قطب‌الدین صادقی بیان کرد: سبزە بە عنوان برکت و سرسبزی زمین، تخم مرغ بە عنوان نماد حیات و نماد دیگر سفرە هفت سین قرآن بودە است، اما چیزی که بسیار مهم است این است که بە رزق و به برکت زمین و کشاورزی هموارە نیازمندیم.
وی سومین ریشە نوروز را در بعد اجتماعی آن دانست و افزود: نوروز فرصتی برای باهم بودن، دیدار کردن، بخشیدن، بوسیدن و دوست داشتن است.
صادقی عیدانە را یکی از بزرگترین ویژگی‌های نوروز دانست و عنوان کرد: اما مسئلە‌ای کە در بعد اجتماعی نوروز با کمک گرفتن از نظریە "باختین" پژوهشگر بزرگ روس، کارناوال نوروز است، زیرا مراسم کارناوال فرصتی است تا اقشار پایین و سرکوب شدە جامعە خود را نشان دهند.
"میرمیران" بزرگترین تجلی فرهنگ کُردها در نوروز
وی افزود: یکی از بزرگترین تجلی فرهنگ کُردها در نوروز مراسم "میرمیران است"، در پنج روز آخر سال بە دلیل اینکە هر سال ۱۲ ماە و هر ماه ۳۰ روز دارد، پنج روز باقیماندە را در فارسی "پنجه دزدیده" و عرب‌ها بە نام "خلسە مسترقە" می‌نامند کە در این پنج روز انسان‌ها کاری بە زندگی ندارند و جای همە قانون و رسم و رسومات با هم عوض می‌شود، برای مثال در این پنج روز مردها خانەداری می‌کردند.
نویسنده، فیلمنامه‌نویس، مترجم، کارگردان تئاتر، استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در فرهنگ نوروزی کُردها در آن پنج روز مراسمی تحت عنوان "میرمیران" برگزار می‌شود، در این مراسم شهر را خالی و حاکم را از شهر بیرون می‌کردند و شهر بە دست افراد بذلە‌گو و مطرب می‌افتاد و آن‌ها نیز در میان خود فردی را به عنوان پادشاه انتخاب می‌کردند، پادشاهی کە در این پنج روز بر تمام شهر حکم می‌کرد و از ثروتمندان شهر پول می‌گرفت و بعد از پایان پنج روز پول‌های جمع‌آوری شدە صرف خرج و مخارج عروسی، عروس و دامادهای ضعیف و تهی دست می‌شد.
قطب‌الدین صادقی اظهار کرد: چیزی که بسیار جالب است این کە، هیچ سند و مدرکی در خصوص مراسم "میرمیران" وجود ندارد و تنها حافظ اشارەای بە آن داشتە است، اما هیچکس در مورد این رسم و رسوم چیزی ننوشتە است، لذا برای اولین بار یک فرانسوی بە نام "ژاک دو مورگان" در مسیر عبور خود بە شوش در مهاباد می‌بیند کە شاە صفی را از شهر بیرون کردند، در سفر سە روزە خود جزئیات این مراسم را در کتابی نوشتە است و حتی از آن مراسم عکس گرفتە است و تنها سند موجودی کە از مراسم "میر میران" وجود دارد بە دست یک فرانسوی نوشتە شدە کە مایە شرمساری است.
وی در ادامه بە بعد تاریخی ریشه نوروز پرداخت و افزود: در سال ٦۱۲ زمانی که مادها از ظلم و ستم عاشوری‌ها بە تنگ آمدە بودند برای مقابلە با آن بە پا می‌خیزند و در مقابل آن باهم متحد می‌شوند و عاشوری‌ها را از صفحە روزگار محو می‌کنند و طبق روایات تاریخی در اولین روز نوروز مادها توانستند، عاشوری‌ها را نابود و از صحنە روزگار محو کنند و این حادثه تاریخی مهم نیز بە اسطورەها وارد شدە است.
انتهای پیام
نظرات