در نخستین نشست جامعه‌ی علمی باستان‌شناسان با عنوان «اولویت‌ها و ضرورت‌های باستان‌شناسی ایران» مرامنامه‌ی باستان‌شناسان خوانده و بررسی شد.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، حکمت‌الله ملاصالحی - استاد دانشگاه تهران - در این نشست که نخستین نشست جامعه‌ی علمی باستان‌شناسان بود، در سخنانی با موضوع «اخلاق در باستان‌شناسی، التزام به صیانت از مواریث فرهنگی» اظهار کرد: انحطاط و سقوط اخلاقی انسان، از غم‌انگیزترین، نگران‌کننده‌ترین و فاجعه‌بارترین رویدادهای روزگار ما بوده است. جانوران طبیعی و نه اخلاقی، عمل می‌کنند و در معرض انحطاط و سقوط اخلاقی نیستند.
او گفت: این تاریخ، فرهنگ، جامعه و جهان بشری ماست که هم اخلاقی عمل کرده و هم با سقوط و انحطاط اخلاقی دست و پنجه فشرده است. به همین دلیل، بر این باوریم که افکندن طرح هر بحثی درباره‌ی هستی و چیستی اخلاق، بدون نقد و تحلیل هر آنچه ضداخلاق تعبیر، تفسیر و تعریف شده یا شناسایی و شناختن و شناساندن نیروها و جریان‌های مریی و نامریی که ضداخلاقی عمل کرده‌اند و سخن گفتن از علو و اعتلای اخلاقی انسان، بدون توجه به سقوط و انحطاط اخلاقی مردم، ناقص و حکایت و روایت اوصاف انسان معنوی و اخلاقی بدون توجه جدی و نقد نظام‌های سلطه و قدرت‌هایی که رویاروی چنین فضیلت‌هایی صف آراسته و ایستاده‌اند، یک‌جانبه بوده و می‌تواند ابهامات و معضلات بسیار دیگری را دامن بزند.
این مدرس دانشگاه تهران ادامه داد: تصادفی نیست که مسأله‌ی اخلاق در باستان‌شناسی و ضرورت التزام و پایبندی به اصول اخلاقی، هنگامی در جامعه‌ی باستان‌شناسی کشور ما مطرح می‌شود که زخم‌ها و زیان‌ها، آفت‌ها و آسیب‌ها، تحقیرها و تخریب‌ها، بداخلاقی‌ها و بی‌حرمتی‌ها و جفاکاری‌های بی‌سابقه‌ای را که در سال‌های گذشته مدیریت‌های سودازده و زرپرست تحمیلی دولتیان نهم و دهم بر تاریخ و فرهنگ و پیکر میراث و میراثیان میهن ما وارد آورده‌اند، زیسته و آزموده و از سر گذرانده‌ایم.
وی گفت: از زبان و قلم اصحاب فکر و فلسفه و صاحبانِ نظر و عالمانِ اخلاق اغلب شنیده و خوانده‌ایم که اخلاق، امری دستوری و مسأله‌ی بایدها و نبایدها و قاعده‌ها و قالب‌ها و اتفاق و اجماع هنجارها و قراردادهای اجتماعی است و از جامعه و فرهنگی از این دوره‌ی تاریخی به جامعه و فرهنگ و دوره‌ی تاریخی دیگر متفاوت است و تجربه یا تدوین و تعریف شده است.
ملاصالحی اظهار کرد: از این مقدمات نیز چنین نتیجه گرفته شده که اخلاق، امری نسبی و متکثر و متغیر و رنگارنگ و اعتباری از جنس دیگر قراردادهای اجتماعی جامعه و جهان بشری ما است. زمانی که از بیرون و بالا، اخلاق و نیروهای ضداخلاق را رصد می‌کنیم، آنچه می‌یابیم و می‌بینیم چنین نشان می‌دهد؛ اما زیر این صورت‌ها و شکل‌ها و ساختارها و نظام‌های ارزشی و هنجارها و قاعده‌ها و قالب‌ها و سپهر چیستی‌های اخلاقی، نیازها و کشش‌ها و چشش‌های اصیل و گوهرین و ثابت‌تر و مشترک‌تر هم وجود دارد که کنش‌های اخلاقی و عملکردهای ضداخلاقی و اعتلا و انحطاط نظام‌های ارزشی و اخلاقی ما از درون‌شان سر برکشیده‌اند و در پرده‌ی نمایش فرهنگ و زندگی ما ظاهر شده‌اند.
او اضافه کرد: این نحوه‌ی نگاه هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه و کلان‌نگر به اخلاق و تعریف حداکثری از اخلاق و اخلاقیات و ارزش‌های اخلاقی به‌رغم اهمیت بسیارشان در حد و حیطه مباحث اکنون ما نمی‌گنجد. بنابراین از ورود به جغرافیای پر چین و شکن‌شان به‌مثابه یک الزام و «اخلاق در باستان‌شناسی و ضرورت صیانت از مواریث فرهنگی » می‌پرهیزیم.
به گزارش ایسنا، در ادامه نیز سپیده سعیدی - عضو هیئت مدیره‌ی جامعه‌ی باستان‌شناسان ایران - مرامنامه‌ی اخلاقی باستان‌شناسان را بررسی کرد.
او نخست، این پرسش‌ها را مطرح کرد که جایگاه اخلاق در باستان‌شناسی کجاست؟ چرا باید به باستان‌شناسیِ اخلاقمدار متعهد باشیم؟ باستان‌شناسیِ اخلاقمدار به چه معناست؟ آیا تعهد به اصول حرفه‌ای باستان‌شناسی به معنای تعهد به اخلاقِ باستان‌شناسی است؟
وی اظهار کرد: در چند سال گذشته، مسائل پراکنده‌ای که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم با مضمون شکایت و ابراز ناراحتی از بروز برخی بداخلاقی‌ها از سوی باستان‌شناسان در جمع اعضای «جامعه‌ی باستان‌شناسی ایران» ما را بر آن داشت تا به فکر تهیه و تنظیم مرامنامه‌ای اخلاقی باشیم و در صورت موفقیت این طرح در نهایت، تشکیل کمیت‌های به‌منظور بررسی و نظارت بر مسائل این حوزه در آینده باشیم.
وی این مرامنامه را منشوری روشنگر دانست که می‌تواند راه و روش اخلاقمدار، انجام پژوهش و آموزش باستان‌شناسی در میان اعضای جامعه‌ی باستان‌شناسی ایران را داشته باشد و افزود: وجود این مرامنامه به‌دلیل نیاز بیش از پیش به توجه و التزام جامعه‌ی باستان‌شناسی ایران به اصول اخلاق حرفه‌ای به نگارش درآمده است.
او گفت: به‌دلیل ریشه‌ی عمیق احترام و اهمیت اصول اخلاقی در میان همه‌ی اقوام و ادیان ایرانی، هیچ‌گاه مانند غرب، اصول اخلاقی از بدنه‌ی جامعه‌ی علمی کشور جدا و بیگانه نشده‌اند. با این حال، لازم بود این اصول اخلاقی در مرامنامه‌ای مدون مکتوب شود تا به‌عنوان مرجعی مکتوب همه را تشویق به پژوهش، آموزش و حفاظت از مواریث ایران با توجه و احترام ویژه به اصول اخلاقی کند.
سعیدی افزود: بدیهی است که اجرا و تعهد عملی به مضامین این مرامنامه، تنها به تصمیم و نیات شخصی افراد به فعالیت اخلاقمدار بستگی دارد. همچنین موضوعات مربوط به اصول اخلاقی در باستان‌شناسی بسیار پیچیده‌اند و هر مورد متفاوت بسته به شرایط موجود از پیچیدگی‌های خاص خود برخوردارند. این امر، قضاوت درباره‌ی هر مورد را بسیار متفاوت و دشوار می‌کند و قصد دارد تا با تبادل نظر با پژوهشگران این حوزه و از راه رصد کردن موارد متناقض با اصول «جامعه‌ی باستان‌شناسی ایران» اخلاقی، آموزش و تبلیغات در جهت بالا بردن معیارهایی برای باستان‌شناسی اخلاقمدار در ایران بکوشد.
انتهای پیام
نظرات