این هفته برنامه تهران‌گردی رئیس شورای شهر تهران به قلب پایتخت، منطقه 12 و خیابان پر خاطره لاله‌زار رسید. خیابان و منطقه‌ای که بناهای قدیمی و زیبای آن و صفا و صمیمیت محلات آن تداعی تهران قدیم را در اذهان متبادر می‌کند اما سالهاست که در تاریکی و غبار فرو رفته است.

به گزارش خبرنگار سرویس «شهری» ایسنا، احمد مسجدجامعی در برنامه کشف تهران این هفته ابتدا به مدرسه دارالفنون که به ابتکار امیرکبیر در زمان ناصرالدین شاه برای آموزش علوم و فنون جدید در تهران تاسیس شده بود، رفت. در ابتدا از نمایشگاه عکس‌هایی از اساتید اولیه این مدرسه و نماهای قدیمی آن دیدن کرد و بعد به دیدن آثار باقیمانده از قنات گوهرریز درون مدرسه، زورخانه قدیمی، کلاس‌های درس، سالن تئاتر، تندیس و قدیمی‌ترین عکس میرزا محمد تقی‌خان فراهانی رفت.

رئیس شورای شهر تهران در این بازدید دارالفنون را نخستین دانشگاه ایران در تاریخ مدرن کشور خواند و گفت: میرزا رضا مهندس‌باشی نخستین طراح بنای این مدرسه بوده و بعدها ساختمان آن توسط مارکوف بازسازی می‌شود اما نمادهای قدیمی آن حفظ می‌شود. این مدرسه که می توان آن را دانشگاه نامید در بسیاری موارد مانند عکاس‌خانه، چاپخانه، زورخانه و سالن تئاتر عنوان نخستین را داشته است.

وی تاکید کرد: نخستین مجوز تشریح جسد نیز در اینجا داده شده و نخستین کتاب‌های پزشکی نیز توسط یاکوب ادوارد پولاک معلم طب این مدرسه در زمینه چشم پزشکی نوشته شده است و بسیاری از تاسیسات و تجهیزات از اینجا به دانشگاه تهران منتقل شد.

وی با اشاره به 25 وزیر آموزش و پرورش و 9 نخست وزیر در میان فارغ التحصیلان این مدرسه گفت: بسیاری از بنیانگذاران نظام آموزش و پرورش ایران فارغ التحصیل این مدرسه بوده‌اند اما از لحاظ فنی ضوابط سازمان میراث فرهنگی در برخی مرمت‌ها توسط آموزش و پرورش که این ساختمان در اختیار آن بوده، رعایت نشده است. حتی نخستین شهردار تهران نیز در اینجا آموزش دیده ولی کارهایی که در زمینه مرمت اینجا انجام گرفته با روح این بنا سازگار نبوده است و البته هنوز کارهایی در مورد مرمت اینجا باقی مانده است.

پیشنهاد تبدیل مدرسه دارالفنون به موزه تعلیم و آموزش

رئیس شورای شهر تهران در این بازدید پیشنهاد تبدیل این مدرسه به موزه را مطرح کرد و گفت: می‌توان این مدرسه را برای حفظ و نگهداری به موزه تبدیل کرد و بخشی را به صورت ویژه برای آثار خود این مدرسه قرار داد از جمله مدارک این مدرسه و قدیمی‌ترین عکس امیرکبیر که حدود 60 سال پیش مرمت شده است.

در این بازدید علی کفائی محمدنژاد - شهردار منطقه 12 طبق روال شهرداران مناطقی که گروه کشف تهران به آنجا می رود مسجدجامعی را تا نیمه های برنامه این هفته همراهی کرد و در خصوص مدرسه دارالفنون قول احیا زورخانه این مدرسه که زمانی جهان پهلوان تختی نیز در آن تمرین می‌کرده، را داد.

به گزارش ایسنا، ساختمان دارالفنون کمی پایین‌تر از میدان امام خمینی و در ابتدای خیابان ناصرخسرو جای گرفته است. امیرکبیر پس از سفر به روسیه متوجه نیاز فوری کشور به مرکز آموزش عالی گردید. لذا از ابتدای صدارت خود، برای ایجاد این مرکز تلاش کرد. ولی متأسفانه هیچ‌گاه شاهد افتتاح آن نشد.

در ادامه گروه کشف تهران به خیابان لاله‌زار که زمانی نماد نوگرایی و هنر ایران بود و لقب «شانزه‌لیزه تهران» را گرفته بود رفت. مسجدجامعی در ابتدای خیابان از سمت میدان امام خمینی(ره) سراغی از ساختمان بلدیه گرفت. ساختمانی که امروز اثری از آن نیست اما به دلیل وجود آن در گذشته هنوز بعضی اهالی آن محدوده را به نام «پشت شهرداری» می‌خوانند. در ادامه مسیر رئیس شورای شهر سینما سارا (ساخت سال 1311)، سرای کشتی آرا(متعلق به اواخر دوره قاجار) را دید و صبحانه را در رستورانی زیر "گراندهتل" که به روایتی روزگاری جز این مجموعه بوده خورد و بعد کوچه باربد که روزگاری 16 سینما در آن بوده را دید.

در کوچه باربد هنوز ردی و نشانی از حیات سینماهایی چون شهرزاد، متروپل، نادر، فردوسی و سحر به چشم می‌خورد.

پس از کوچه باربد رئیس شورای شهر تهران به بازدید تئاتر نصر رفت و در جریان این بازدید، گفت: این تئاتر بخشی از گراند هتل بوده که بعد از سال 1320 و پس از 20 سال به مجموعه هتل اضافه می‌شود. این مجموعه به لحاظ معماری آرایه‌های ماندگاری دارد و می‌تواند به عنوان خانه تئاتر به کار گرفته شود.

وی با اشاره به این که تئاتر نصر در زمان رونق جز سالن‌های مدرن بوده و اولین تئاترهای سیاسی ایران در اینجا اجرا شده، افزود: امیدوارم وضعیت مالکیت این مجموعه که بین چند دستگاه از جمله کمیته امداد و جهاد دانشگاهی و حوزه هنری و ارشاد نامشخص است به زودی مشخص شود و به یک مرکز تخصصی در حوزه تئاتر تبدیل شود. البته برای شروع و راه‌اندازی موزه تئاتر هم مناسب است.

به گزارش ایسنا، این سالن تئاتر تا اوایل انقلاب اسلامی فعال بوده و آخرین تئاتری که در آن به نمایش درآمده چلچراغ بوده که هنوز آثاری از دکور این نمایش در سالن رو به تخریب و تاریک و پرغبارش به چشم می‌خورد.

پس از سالن تئاتر نصر مسجدجامعی و تیم تهران‌گردی به دیدن سالن پارس و مسجد بزرگ لاله‌زار که محل برگزاری اولین مسابقات قرآن کشور بوده است رفت و کشف تهران خود را با بازدید از خانه اتحادیه پیگیری کرد.

به گزارش ایسنا، خانه امین‌السلطان معروف به خانه اتحادیه، مانند دیگر خانه-باغ‌های دوره قاجاریه دارای دو قسمت اندرونی و بیرونی و از دو جهت دارای درهای ورودی و خروجی است. بخش اصلی این خانه از دوره ناصری است که در طی زمان بناهایی به آن اضافه یا از آن کم شده است، یکی از بناهای چندگانه که در شمال غربی مجموعه قرار دارد، مربوط به دوره قاجاریه است؛ ولی بقیه را در دوره‌های بعد ساخته‌اند. این بنا مانند دیگر بناهای قاجاریه دارای سبک و کالبد خاصی است.

در این بنا که روزگاری شلوغ و پر رفت‌وآمد داشته است و حالا درختانش مثل ستون‌های سنگی سرد و خشک شده‌اند، قرنیز زیبایی در بخش فوقانی سر در و ستون توکار نیم گرد، در دو طرف ورودی دیده می شود. دور تا دور قوس بالای در ورودی با نقش آجر کاری حصیری جفت جفت، قاب مربوط به اسمای جلاله و قوس مغولی برگشته در محل چراغدان با نقوش اسلیمی، که دو اژدها را نشان می دهد، تزیین شده است.

به گزارش ایسنا، تهرانگردی مسجد جامعی در میان شلوغی خیابان لاله‌زار در حالی که مردم برای خرید شب عید خود در این خیابان رفت و آمد می‌کردند با دیدن سینما لاله(رکس) و سینما البرز ادامه پیدا کرد و در مقابل در ورودی سینما البرز مسجدجامعی با یکی از فروشندگان دوره گرد مشغول صحبت شد. فروشنده ضمن باز کردن نوشابه برای رئیس شورای شهر تهران در توضیح خاطرات خود از سینما البرز، گفت: در روزگاری که این سینما کار می‌کرد با خرید یک بلیت می‌توانستیم دو فیلم را تماشا کنیم.

در ادامه برنامه کشف این هفته رئیس شورای شهر تهران قدم زنان به قدیمی‌ترین مسجد لاله زار یعنی مسجد مرحوم محمد علی خان-حاج امین السلطنه رفت و بعد به قدیمی‌ترین عکاسخانه لاله‌زار رفت. صاحب عکاسی کارلو که 75 سال است سابقه کار دارد با گرفتن عکسی یادگاری از رئیس شورای شهر تهران از او پذیرایی کرد.

کلاهی بر سر رئیس شورای شهر تهران

رئیس شورای شهر تهران همراه مردم مشغول خرید به پیراهن فروشی با سابقه 75 ساله رفت و یکی از قدیمی‌ترین عینک فروشی‌های لاله زار را دید و بعد به کلاه فروشی قدیمی در لاله‌زار رفت و در کلاه فروشی کلاه ها را بر روی سر خود امتحان کرد در ادامه مسیر خود به سمت لاله زار نو به مهمانپذیری قدیمی که از دوره پهلوی اول به جا مانده رفت و مشغول گفت‌وگو با مسئول مهمانپذیر شد.

گروه کشف تهران در بخش دیگری از برنامه این هفته به عمارت مشیرالدوله (پیرنیا) که امروز به موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل بدل شده است پا گذاشت. این عمارت در کوچه پیرنیا و توسط استاد پیرنیا بنا شده که در سال 1376 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

به گزارش ایسنا، ناصرالدین شاه پس از بازگشت از سفر اول فرنگستان به خیال احداث خیابانی مانند «شانزه لیزه» در تهران به عنوان «دارالخلافه» افتاد و دستور داد که از میان باغ مصفای لاله‌زار خیابان بکشند، زمین‌های اطراف خیابان نیز میان «مقربین درگاه» تقسیم شد. این خیابان از جنوب به میدان امام خمینی از شمال به خیابان انقلاب و از غرب به خیابان فردوسی متصل است.

رئیس شورای شهر تهران در پایان برنامه کشف تهران این هفته به خانه سعید نفیسی - دانش پژوه، تاریخ نگار، نویسنده و فرزند میرزا علی اکبر ناظم الاطبا رفت و چند خطی از کتاب ها و اشعاری که نفیسی حدود 100 سال پیش جمع‌آوری کرده است را خواند. نفیسی حدود 130 عنوان کتاب خطی را بازنویسی، تصحیح و حاشیه نویسی کرده است؛ تمامی این کتاب ها در منزل او و توسط فرزندش نگهداری می شود.

مسجد جامعی خطاب به فرزند سعید نفیسی گفت: امیدوارم که این خانه و آثار پدر به دست شما حفظ و نگهداری شود و هرچه زودتر در مورد چاپ آثار ایشان اقدام کنید.

به گزارش ایسنا، سعید نفیسی، در ۱۸ خرداد ۱۲۷۴ خورشیدی در تهران به دنیا آمد. تحصیلات سه‌سالهٔ ابتدایی را در مدرسهٔ شرف، یکی از نخستین مدارس جدید که پدرش تأسیس کرده بود گذراند و تحصیلات متوسطه را در مدرسهٔ علمیه، تنها مدرسه‌ای که دورهٔ متوسطه داشت، در بهار ۱۲۸۸ در تهران به پایان رساند. در سال ۱۳۰۸ خورشیدی به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و علاوه بر تدریس زبان فرانسه در دبیرستان‌ها، به کار آموزش در مدارس علوم سیاسی، دارالفنون و مدرسه عالی تجارت و مدرسه صنعتی پرداخت. در سال‌های بعد به تدریس در دانشکده‌های حقوق و ادبیات پرداخت و به عضویت فرهنگستان ایران درآمد.

وی از بیماری آسم رنج می‌برد و سال‌های آخر عمر را در پاریس به‌سر برد. زمانی که برای شرکت در نخستین کنگرهٔ ایران‌شناسان به تهران آمده‌بود در ۲۲ آبان ۱۳۴۵ در تهران درگذشت. وی را در تهران در کنار قبر پدرش و در بقعه‌ای به نام سرقبرآقا (پایین‌تر از چهارراه مولوی) دفن کردند.

انتهای پیام