برنده جایزه نوبل ادبیات 2013 در حالی تا ساعاتی دیگر در استکهلم معرفی خواهد شد که با نگاهی به ادوار گذشته این جایزه معتبر، جای خالی نویسندگان پرآوازه تاریخ ادبیات خودنمایی می‌کند.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، وقتی بزرگانی چون «لئو تولستوی»، «جیمز جویس»، «آنتوان چخوف»، «مارسل پروست» و «کارلوس فوئنتس» در زمان حیات آرزو به دل دریافت جایزه نوبل ماندند، این سوال در ذهن شکل می‌گیرد که چرا هیچ‌یک از این اسطوره‌ها شایسته دریافت نوبل شناخته نشدند.
در ذیل نگاهی می اندازیم به چهره‌های سرشناسی که نبول ادبیات بی‌دلیل از آنها دریغ شد.
** لئو تولستوی
بزرگترین نماینده‌ی ادبیات واقع‌گرایانه یکی برجسته‌ترین شخصیت‌های ادبی بود که موفق به دریافت جایزه‌ی نوبل نشد. به نظر می‌رسد «جنگ و صلح» و «آناکارنینا» از این رمان‌نویس روس که تا ابد در تاریخ ادبیات جهان ماندگار می‌مانند، برای اعضای آکادمی سوئدی کافی نبوده‌اند. تولستوی در سال‌های 1901 و 1902 نامزد نوبل ادبیات شد، اما گفته می‌شود به دلیل عقاید مذهبی و تفکرات افراطی که با بالا رفتن سنش شدید‌تر می‌شد، از دریافت این جایزه بازماند. یکی دیگر از گمانه‌زنی‌هایی درباره علت قربانی شدن بزرگترین رمان‌نویس تاریخ روسیه، انزجار تاریخی سوئدی‌ها نسبت به شهروندان روس است.
** ولادیمیر ناباکوف
شاید باورکردنی نباشد، اما خالق «لولیتا» نیز موفق به دریافت جایزه‌ی نوبل ادبیات نشد. ناباکوف یکی از بزرگترین نویسندگان تاریخ ادبیات غیرانگلیسی است که مشهورترین آثارش را به این زبان ارائه کرده. او در سال 1974 نامزد نوبل ادبیات شد، اما او این جایزه‌ی مهم را به «ایویند جانسون» و «هری مارتینسون» که هر دو از اعضای کمیته‌ی نوبل بودند واگذار کرد. ناباکوف جدا از آثار درخشانی که در زمینه‌ی ادبیات داستانی دارد، در حوزه‌ی نقد و ترجمه‌ی شعر نیز دست توانایی داشت.
** مارسل پروست
«در جست‌وجوی زمان از دست رفته» را می‌توان یکی از بهترین آثار ادبی دانست که تکنیک جریان سیال ذهن را به اوج رسانده‌اند. اما به یادماندنی ترین رمان چند جلدی قرن بیستم نیز نتوانست جایزه‌ی نوبل را برای آفریننده‌اش به ارمغان بیاورد. جایزه‌ی نوبل سال 1920 به «نوت هامسون»، نویسنده‌ی نروژی رسید. آیا آثار او از هفت جلدی «در جست وجوی زمان از دست رفته» پروست هم خواندنی‌تر بود؟
** ازرا پاوند
«پاوند» شاعر و منتقد آمریکایی که نامش با شعر مدرنیسم گره خورده نیز از سوی اعضای تصمیم گیرنده‌ی بنیاد نوبل شایسته‌ی دریافت این جایزه شناخته نشد. وی که با اشعار تصویر گرایانه‌اش انقلابی در دوران تسلط ادبیات مکانیکی ویکتوریایی به وجود آورد، از تاثیرگذارترین نویسندگان بر آثار «تی اس.الیوت»، «دبلیو بی بیتس» و «رابرت فراست» محسوب می‌شود. پاوند جدا از توانمندی ادبی‌اش از دوستان نزدیک ارنست همینگوی و جیمز جویس بود. ناگفته نماند این شاعر پیشگام به طرفداری از فاشیسم و اظهارت تند یهودستیزانه‌اش شهرت داشت.
** توماس هاردی
هاردی به عنوان نویسنده‌ای انقلابی شناخته می‌شود که در نقد ادبیات ویکتوریایی پیشگام بود. وی که تا حدی تحت تاثیر رمانتیسیم قرار داشت، با رمان‌های معروفی چون «تس»، «جود گمنام» و «به دور از اجتماع خشمگین» تا ابد در ذهن تاریخ ادبیات خواهد ماند. افسوس که هرگز موفق نشد مدال نوبل ادبیات را به گردن بیاویزد.
** آنتوان چخوف
یکی دیگر از قربانیان تنگ‌نظری‌های سیاسی آکادمی نوبل، نویسنده‌ی «باغ آلبالو» است. این نویسنده‌ی روس نیز به دلیل خصومت دیرینه‌ی وطنش با سوئدی‌ها نادیده گرفته شد. چخوف که شاید شایسته‌ی عنوان بزرگترین نمایشنامه‌نویس روس باشد، در دنیا به عنوان پدر داستان کوتاه مدرن شناخته می‌شود.
** مارک تواین
تواین به عنوان مبدع رمان آمریکایی با حس طنز نایابی که در رمان‌های «هاکلبری فین» و «تام سایر» آفرید نیز نتوانست جایزه‌ی نوبل را از آن خود کند. او را به جرات می‌توان یکی از برترین رمان نویسان، مقاله‌نویسان و طنزپردازان ادبیات آمریکایی دانست. تواین نیز مانند تولستوی 10بار نامزد دریافت نوبل ادبیات شد و هربار به نویسندگانی چون «سولی پرودوم»، «تئودور مامسن»، «فردریک میسترال»، «ژوزه اچراگی»، «رودیارد کیپلنگ»، «رادرلف کریستوف اوکن» و... باخت.
** هنریک ایبسن
ایبسن بزرگترین نویسنده‌ی نروژی و یکی از برجسته‌ترین نویسندگان دراماتیک جهان شش‌بار شانس کسب نوبل ادبیات را به دست آورد، اما هربار شکست خورد. به نظر می‌رسد اعضای آکادمی نوشته‌های ایبسن را مطابق با وصیت‌نامه‌ی آلفرد نوبل در راستای ادبیات ایده‌آل ندیده‌اند.
** جیمز جویس
جیمز جویس نیز از دیگر ناکام‌های بزرگ نوبل ادبیات محسوب می‌شود که برنده نشدنش عدالت اعضای آکادمی سوئد را زیر سوال می‌برد. برندگان بعدی این جایزه از جمله «سئول بکت» و «سول بیلو» تحت تاثیر قلم جویس شاهکارهایشان را آفریدند، اما خالق مهم‌ترین رمان قرن بیستم خود موفق به دریافت آن نشد. جویس که از پیشگامان ادبیات مدرنیستی محسوب می‌شود، آثار بی‌نظیری چون «بیداری فینیگان‌ها»، «دوبلینی‌ها» و «پرتره‌ی مرد هنرمند در جوانی» را به دنیای ادبیات هدیه کرد. وی به عنوان استاد تکنیک جریان سیال ذهن در دنیا شناخته می‌شود.
** امیل زولا
امیل زولا را می‌توان سردمدار مکتب ادبی ناتورالیسم نامید، اما این نام این نویسنده‌ی فرانسوی نیز در فهرست برندگان نوبل دیده نمی‌شود. زولا در طول عمرش 30 رمان به نگارش درآورد که هریک از آنها بدون هیچ رقیبی شایسته‌ی دریافت جایزه‌ی «پولیتزر» بودند. خالق «ژرمینال» دوبار نامزد نوبل ادبیات شد، اما هربار با در بسته مواجه شد.
** خورخه لوییس بورخس
عدم اعطای نوبل به بورخس یکی از بارزترین مثال‌های جهت‌گیری سیاسی آکادمی سوئد است. بسیاری هواداران این نویسنده‌ی بزرگ ادبیات سورئال دیکتاتور «آگوستو پینوشه» را دلیلی بر این اقدام می‌دانند. این در حالی است که جایزه‌ی نوبل به نویسندگانی اعطا شده که از «ژوزف استالین» دیگر دیکتاتور معروف دنیا طرفداری می‌کرده‌اند. وی چندین‌بار به عنوان نامزد دریافت معتبرترین جایزه‌ی ادبی جهان معرفی شد، اما کمیته‌ی نوبل دست رد به سینه‌اش زد. این شاعر و نویسنده‌ی آرژانتینی اولین جایزه‌ی بین‌المللی پولیتزر را به دست آورد. او داستان‌های کوتاه خود که نمونه‌ی برجسته‌ای از ادبیات سورئال محسوب می‌شوند را در کتابی با نام «باغ راه‌های منشعب» برجای گذاشت.
** جی.آر.آر تالکین
خالق شاهکارهایی تخیلی چون «ارباب حلقه‌ها» و «هابیت« نیز در حسرت به گردن آویختن جایزه‌ی نوبل از دنیا رفت. «جان رونالد روئل تاکلین» علاقه‌ی وافری به ساخت زبان‌های علمی یا فراساخته داشت و 15 زبان ابداع کرد. تاکلین در سال 1961 توسط دوستش «لی.اس.لوییس» به هیات داوران جایزه‌ی نوبل معرفی شد، اما این آکادمی با عضویت افرادی چون گراهام گرین و ای.ام.فورستر، تالکین را از دور رقابت حذف کردند و به جای او «ایوو آندریک» را شایسته‌ی دریافت نوبل ادبیات دانستند. طبق اسناد دریافت شده علت اعطا نشدن این جایزه‌ی مهم به این نویسنده‌ی انگلیسی داستان‌گویی ضعیف او در سه‌گانه‌ی «ارباب حلقه‌ها» ذکر شده است.
** کارلوس فوئنتس
نویسنده‌ی بزرگ ادبیات آمریکای‌لاتین که ماه می امسال در سن 84 سالگی درگذشت، طی سال‌های اخیر همیشه یکی از نامزدهای اصلی کسب نوبل ادبیات بود، اما هرگز به این افتخار دست نیافت. در میان نویسندگان آمریکای لاتین «ماریو بارگاس یوسا»، «گارسیا مارکز» و «اوکتاویو پاز» برنده‌ی نوبل ادبیات شده‌اند اما فوئنتس در رسیدن به آن ناکام ماند. او زمانی درباره‌ی این ناکامی خود اعلام کرد، هرگز به گرفتن جایزه فکر نمی‌کند و خوشحال است که بارگاس یوسا این جایزه را گرفته است. فوئنتس هشتادمین سال‌روز تولدش را در حضور برندگان نوبل ادبیات «گارسیا مارکز» و «نادین گوردیمر» جشن گرفت.
انتهای پیام
نظرات