صد و چهارمین جایزه نوبل پزشکی به جیمز روتمان، رندی شکمان و توماس زدهوف برای کشف دستگاه تنظیم کننده ترافیک وزیکول یا ریزکیسه که سیستم اصلی حمل‌ونقل در سلولهای انسان است، اهدا شد.
به گزارش سرویس علمی ایسنا، هر سلول، کارخانه‌ای است که مولکول تولید و صادر می‌کند. برای مثال انسولین ساخته شده و در خون آزاد می‌شود و سیگنال‌های شیمیایی موسوم به انتقال‌دهنده‌های عصبی از سلولهای عصبی به سلولهای دیگر ارسال می‌شوند. این مولکولها در اطراف سلولها در بسته‌های کوچکی موسوم به وزیکول منتقل می‌شوند.
سه برنده نوبل پزشکی 2013 موفق به کشف اصول مولکولی تنظیم کننده چگونگی انتقال این محموله به مکان درست در زمان درست در سلولها شده بودند.
رندی شکمان، مجموعه‌ای از ژنها را کشف کرده بوده که برای ترافیک ویزکول ضروری هستند. جیمز روتمان به رونمایی از ماشین‌آلات پروتئینی پرداخته بود که به ویزکول‌ها احازه می‌دهد تا با اهداف خود ترکیب شده و محموله را منتقل کنند. توماس زودهوف نشان داده که چگونه سیگنالها به وزیکول‌ها اعلام می‌کنند تا بار خود را به دقت آزاد کنند.
کشف مشترک این سه دانشمند به نمایش سیستم کنترل کاملأ دقیق برای حمل‌ونقل و تحویل محموله‌های سلولی پرداخته است. اختلال در این سیستم، تاثیرات زیان‌آوری داشته و با بیماری هایی مانند بیماریهای عصبی، دیابت یا اختلالت سیستم ایمنی مرتبط است.
این محققان به طور مشترک موفق به دریافت جایزه نقدی 1.2 میلون دلار شده‌اند که در ماه دسامبر طی مراسمی به آنها اهدا خواهد شد.
خواندنی‌هایی درباره نوبل پزشکی
سال‌هایی که نوبل پزشکی برنده نداشت!
آلفرد نوبل علاقه زیادی به پژوهشهای پزشکی داشت. وی در سال 1890 از طریق موسسه کارولینسکا با یونز یوهانسون، فیزیولوژیست سوئدی آشنا شد. یوهانسون همان سال برای مدت کوتاهی در آزمایشگاه نوبل در سوئد کار می‌کرد. پزشکی سومین جایزه‌ای است که نوبل در وصیتنامه خود ذکر کرده است.
نوبل در وصیتنامه‌اش قید کرده که بخشی از ثروتش باید به فردی جایزه داده شود که مهمترین کشف را در حوزه پزشکی و فیزیولوژی انجام داده است.
جایزه نوبل در بخش پزشکی از سال 1901 تا 2012 برای 103 بار به 201 برنده اهدا شده است.
این جایزه در 9 سال شامل 1915، 1916، 1917، 1918، 1921، 1925، 1940، 1941 و 1942 اهدا نشد. دلیل این امر طبق اساسنامه بنیاد نوبل آن است که: «اگر هیچکدام از کارهای تحت بررسی از اهمیت اشاره شده در بنداول برخوردار نباشد، جایزه نقدی باید تا سال بعد محفوظ بماند. حتی اگر آن زمان نیز جایزه قابل اهدا نباشد، این مبلغ باید به بودجه محدود بنیاد افزوده شود.»
طی جنگهای جهانی اول و دوم، جوایز نوبل کمتری اهدا شده بود.
جایزه نوبل پزشکی از دید اعداد
103
جایزه نوبل پزشکی 103 بار در سالهای 1901 تا 2012 اهدا شده است.
38
38 جایزه نوبل پزشکی تنها به یک برنده داده شده است.
10
از میان برندگان این جوایز تا کنون 10 زن توانسته‌اند نوبل پزشکی را از آن خود کنند. این زنان شامل گرتی کوری(1947)، روزالین یالو(1977)، باربارا مک‌کلینتاک(1983)، ریتا لوی‌مونتالچینی(1986)، گرترود الیون(1988)، کریستین نوسلاین وولهارد(1995)، لیندا باک(2004)، فرانسوا باره سینوسی(2008)، الیزابت بلکبرن و کارول گرایدر(2009) بوده‌اند.
32
جوانترین برنده جایزه نوبل، فردریک بانتینگ در زمان کسب این جایزه در سال 1923 برای کشف انسولین تنها 32 سال داشت.
87
پیرترین برنده جایزه نوبل پزشکی، پیتون روس بود که در سن 87 سالگی برای کشف ویروس‌های القاکننده تومور در سال 1966 توانست این جایزه را به دست بیاورد.
57
میانگین سنی برندگان جایزه نوبل پزشکی از آغاز تاکنون 57 سال بوده است.
به گزارش ایسنا هفته نوبل در حالی امروز در موسسه کارولینسکا در استکهلم با اعلام برندگان جایزه نوبل پزشکی آغاز شد که برندگان نوبل فیزیک در روز سه‌شنبه، جایزه نوبل شیمی در روز چهارشنبه و نوبل اقتصاد در روز 14 اکتبر(22 مهر) معرفی خواهند شد .
همچنین جایزه نوبل صلح در روز جمعه در اسلوی نروژ اهدا خواهد شد.
تاریخ اهدای جایزه بخش ادبیات هنوز مشخص نیست.
هر جایزه شامل هشت میلیون کرونور سوئدی(1.2 میلیون دلار) است.
پنج دستاورد بزرگ علمی که از جایزه نوبل محروم مانده‌اند
کمیته‌های پنهان جوایز هیچ گاه نشانی از برنده احتمالی جوایز بروز نمی‌دهند؛ اما در این گزارش به پنج دستاورد بزرگ علمی اشاره شده که علیرغم اهمیت بالای آنها، هنوز جایزه نوبل دریافت نکرده‌اند.
ذره هیگز
دانشمندان برای چندین دهه به دنبال ذره گریزپای بوزون هیگز بودند تا سرانجام موجودیت آن سال گذشته در آزمایشگاه فیزیک ذرات سرن تائید شد. جوایز نوبل به ایده‌هایی تعلق می‌گیرد که برای مدت طولانی شناخته شده باشند اما کشف بوزون هیگز خیلی جدیدتر از آن بود که بتوان بر روی نوبل فیزیک 2012 برای آن حساب باز کرد.
فرانسیس انگلرت، فیزیکدان بلژیکی و پیتر هیگز انگلیسی هر دو وجود این ذره را در دهه 1960 پیش‌بینی کرده بودند؛ اگرچه انگلرت زودتر آن را گزارش کرده بود. همچنین چندین دانشمند در مرکز سرن وجود دارند که به این کشف کمک کرده‌اند که از آن جمله باید به فابیولا جیانوتی ایتالیایی، رولت هویر آلمانی، تجیندر ویردی انگلیسی و جوزف اینکاندلای آمریکایی اشاره کرد.
جایزه نوبل را تنها می‌توان میان حداکثر سه تن تقسیم کرده و اغلب بین نظریه‌پردازان و افرادی که پژوهشهای عملی انجام داده‌اند به اشتراک گذاشته می‌شود.
پروژه ژنوم انسان
تلاش برای رمزگشایی دی‌ان‌ای انسان یکی از بزرگترین تلاشهای علمی تاریخ است.این پروژه با سرپرستی اریک لاندر، کریگ ونتر و فرانسیس کالینز در سال 2003 تکمیل شده و با جزئیات دقیق به رونمایی از آنچه انسان را ساخته پرداخته است.
این پروژه به دانشمندان در درک طیف گسترده‌ای از بیماریهای مرموزی کمک کرده که پزشکان را برای سالها سردرگم کرده بودند. با این حال علیرغم اندازه و اهمیت آن، این پروژه فاقد برخی ویژگیهای اصلی برای دستیابی به جایزه نوبل بود. کمیته‌های نوبل مایلند به ایده‌های اصلی علمی یا رویکردهای رادیکال جایزه داده و این جایزه را به افراد و نه پروژه‌ها اهدا کنند.
هنگامی که این پروژه آغاز شد، برخی ژنومها با موفقیت نقشه‌برداری شده بودند از این رو دستاورد تازه‌ای محسوب نمی‌شد و همچنین در سال 2002 سه دانشمند که کمکهای زودهنگامی به پژوهشهای ژنتیکی کرده بودند توانستند جایزه نوبل را در بخش پزشکی بدست بیاورند از این رو ممکن است کمیته نوبل احساس کند که این حوزه پیش از این پوشش داده شده است.
کاشت حلزونی گوش
این سمعک انقلابی به صدها هزار انسان ناشنوا کمک کرده تا بتوانند حس شنوایی را تجربه کرده و سخنان را درک کنند. این کاشت به افرادی که در اثر آسیب به سلولهای موی شنوایی در گوش داخلی ناشنوا شده‌اند با ارائه تحریک الکترونیکی به اعصاب شنوایی کمک می‌کند.
ویلیام هاوس، مخترع نسخه پایه و اول این کاشت در سال 2012 درگذشت و جوایز نوبل به افراد مرده تعلق نمی‌گیرد. اما گریم کلارک استرالیایی، اینگبورگ هوچمیر اتریشی و بلیک ویلسون آمریکایی نیز در ساخت این کاشت همکاری داشته‌اند.
ترکیب غشایی
کشف ترکیب غشایی به نمایش ابزاری پرداخته که پروتئینها و دیگر مواد با آنها در سلولها و بین آنها منتقل می‌شوند. این فرآیندی است که سلولها از آن برای سازمان دادن به فعالیتهای خود و جلوگیری از هرج‌ومرجی که می‌تواند در صورت ترکیب محتویاتشان با یکدیگر آغاز شود، استفاده می‌کنند.
این کشف بزرگ به توضیح فرآیندهای گوناگون از آزادسازی انسولین در خون، ارتباط بین سلولهای عصبی و شیوه عفونی‌سازی سلولها توسط میکروبها می‌پردازد. جیمز راتمان و رندی شکمان از آمریکا در سال 2002 جایزه پژوهش پزشکی پایه آلبرت لاسکر را بدست آوردند که نوعی پیش‌ساز برای جایزه نوبل محسوب می‌شود.
تا شدن پروتئین
تا شدن پروتئین درون سلولها یک فرآیند حیاتی است که به مولکولها ویژگیهای منحصربفرد آنها را ارائه می‌کند. اختلال در در این فرآیند می‌تواند منجر به بروز بیماریها و حساسیتها شود. کمیته نوبل ایده‌هایی با شانس موفقیت کم را دوست داشته که شک‌گرایان سنتی را برای معرفی دستاوردهای جدید نادیده می‌گیرند. این دقیقا همان کاری است که آرتور هورویچ و اولریچ هارتل با ایده تا شدن پروتئین خود انجام داده‌اند.
با کشف اینکه اسباب خاصی این فرآیند تا شدن را با جمع‌آوری انرژی مولکول کوچکی تحریک می‌کند، این دانشمندان تصورات سنتی در مورد عملکرد پروتئینها را تغییر داده و اصول جدید بنیاد گذاشتند. این حوزه که تا پیش از این کشف نشده بود، از پتانسیل زیادی برای زیست‌شناسی پایه و تحقیقات زیست‌پزشکی برخوردار است.
انتهای پیام
نظرات