داود شهیدی، طراح و کاریکاتوریست معتقد است برای موفق شدن در حوزه‌ی کاریکاتور مطبوعاتی، کاریکاتوریست‌ها باید با شناخت کاملی از سیاست و شرایط حاکم بر منطقه و جهان وارد این حوزه شوند.

این هنرمند در گفت‌وگو با خبرنگار بخش تجسمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره‌ی وضعیت کاریکاتور در ایران اظهار کرد: کاریکاتور در ایران هنر بسیار فوق‌العاده و درجه یکی است. این هنر قبل از انقلاب در دو محور متولد شد. محور فرهنگی که من نیز متعلق به آن بودم و در آن کاریکاتور در مجله‌هایی چاپ می‌شد که به صورت جدی و نظریه‌پردازانه به هنر می‌پرداختند و به مجله‌های روشنفکری معروف بودند. از این مجلات می‌توان به «کتاب هفته»،‌ «جهان نو»، «خوشه»، «نگین» و «رودکی» اشاره کرد. محور دیگر نیز مجلات و روزنامه‌هایی مثل «توفیق» بودند که به صورت تخصصی به فکاهی و طنز تعلق داشتند.

او افزود: بعد از انقلاب نشریه‌های «گل‌آقا» و «طنز و کاریکاتور» با نشریه‌های روشنفکری متحد شدند. قبل از انقلاب دو بخش عامیانه و روشنفکری کاریکاتور جدا از یکدیگر حرکت می‌کردند و خیلی اوقات هم در تقابل با یکدیگر قرار داشتند اما بعد از انقلاب این دو محور متحد شدند و طرح‌های طنزآمیز در مجله‌های تخصصی کاریکاتور که در آن مباحث تکنیک، فرم و ترتیب‌بندی مطرح می‌شد، به چاپ رسیدند. از این مجله‌ها می‌توان به «کیهان کاریکاتور» و فصل‌نامه‌ها و سالنامه‌های طنز اشاره کرد.

شهیدی با اشاره به تاثیر سیاست بر کاریکاتور گفت: همیشه سایه‌ی شوم سیاست بر سر کاریکاتور وجود دارد. من 10 سال پیش وقتی که آمریکا به منطقه حمله کرد، در مصاحبه با یک خبرنگار فرانسوی گفته بودم با توجه به اینکه کاریکاتور دارای طبیعت نیشتر زن است، علاقه دارد به حوزه‌ی سیاست نزدیک شود. متاسفانه سیاست محوری است که اگر خوب شناخته نشود برای هنر کاریکاتور مزاحمت جدی ایجاد می‌کند. میدان سیاست در حوزه‌ی کاریکاتور یعنی میدان مین. هنرمندانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند باید با احتیاط و دانش حقیقی و بدون دخالت احساسات و هیجان و خشم عمل کرد.

او ادامه داد: در طول این سال‌ها به دلیل همین مشکلاتی که سیاست در حوزه‌ی کاریکاتور ایجاد می‌کرد، ترجیح دادم که کارهای تجربه‌گراتر و متنوعی ارائه کنم. در این کارها سعی کردم که از محور ژورنالیستی این قضیه که با سیاست سروکار دارد دور شوم و به نقطه‌ای برسم که باعث به وجود آمدن گفتمان و فرهنگ در عرصه‌ی هنر کاریکاتور شود.

شهیدی همچنین عنوان کرد: پتانسیل و قدرت هنر کاریکاتور در ایران خیلی نیرومند است. من به جرئت می‌گویم که کاریکاتور در ایران پس از انقلاب به یکی از سرافرازترین هنرهای ما تبدیل شده است. ما کاریکاتوریست‌هایی داریم که اگر به تقویت عامل همگرای طنز، شادی و دوری از عامل واگرای سیاست و نفرت‌های عمیق آن توجه کنند، می‌توانند بسیار و قدرتمند ظاهر شوند و در این هنر بزرگ موفق باشند.

این کاریکاتوریست در بخش دیگری از سخنانش به مفهوم ازادی و تاثیر آن بر کار هنرمندان کاریکاتوریست در مطبوعات اشاره کرد و گفت: وقتی صحبت از آزادی می‌شود، یاد این جمله از آندره برتون، شاعر اروپایی می‌افتم: «تنها کلمه‌ای که هنوز و همواره مرا به هیجان می‌آورد، آزادی است». بدون شک، هنر با آزادی است که می‌شکوفد و بالنده می‌شود. در صورتی که هنرمندان کاریکاتوریست به صورت یک مجموعه‌ی متحد با سیاست و مشکلات آن برخورد کنند و درصدد درک آن باشند، موفق خواهند شد با آزادی به بیان هنر خود بپردازند.

او درباره تاثیر اوضاع سیاسی بر کار کاریکاتوریست‌ها گفت: به اعتقاد من آزادی به این معنا نیست که به صورت ولنگارانه با شرایط برخورد شده و هر طرحی کشیده شود. به عنوان مثال سوریه و لبنان از دوستان سیاسی کشور ما محسوب می‌شوند و ارتباط تنگاتنگی به دلیل مواضع ضد اسرائیلی بین این کشورها حاکم است. بنابراین هر کشوری برای خود قواعد و ارزش‌های تعریف شده‌ای دارد که باید مورد توجه هنرمندانی که می‌خواهند در آن کشور کار کنند قرار بگیرد. این تعهد باعث می‌شود از خوراک فکری خود در تقابل با دشمن استفاده کنند.

شهیدی در پایان خطرنشان کرد: آزادی نیز اگر بر مبنای گفت‌وگوی آگاهانه و با درک درست از شرایط کشور، منطقه و جهان باشد، هنرمندان کاریکاتوریست با بهره‌گیری از آن می‌توانند با کار حرفه‌ای خود، به یک وزنه در مطبوعات و هنر کاریکاتور تبدیل شوند. روزنامه‌ها تنها یک عنصر تبلیغاتی صرف نیستند. این نشریات در واقع عناصر فرهنگ‌سازی هستند که کاریکاتورها هم در صورت چاپ در آن‌ها نقش قدرتمندی در این فرهنگ‌سازی خواهد داشت. این هنر با ارتباطی که با جامعه و مردم برقرار می‌کند می‌تواند در فضای باز سیاسی به کار خود ادامه بدهد.

داوود شهیدی، کاریکاتوریست، نویسنده، طنزنویس و معمار ایرانی متولد 1330 در تهران است. او دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی معماری در دانشکده‌ی هنرهای زیبا دانشگاه تهران است و فعالیت هنری خود را در زمینه‌ی کاریکاتور و طنز سیاه از سال 1344 آغاز کرد و با چاپ آثارش در مجلات آبنوس، جهان نو، خوشه، اطلاعات و تماشا به شهرت رسید. از آخرین نمایشگاه‌های شهیدی می‌توان به نمایشگاه «کاریکاتورهای دوران تینیجری» و نمایشگاه «پانسمان» اشاره کرد.

انتهای پیام