غلامحسین صدری افشار معتقد است که مردم در مقابل واژه‎های فرهنگستان مقاومت می‎کنند، چون میان نهادهای دیگر با فرهنگستان هماهنگی وجود ندارد و تلاشی برای فرهنگ‌سازی این واژه‌ها انجام نشده است.

این فرهنگنامه‌نویس پیشکسوت در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره اینکه چرا مردم نسبت به واژه‌هایی که فرهنگستان زبان و ادب فارسی در برابر واژه‌های بیگانه انتخاب می‌کند، نوعی احساس منفی و مخالفت دارند، گفت‌: همیشه در مردم یک لختی فکری وجود دارد و هر چیز تازه‌ای در ابتدا اسباب تمسخر و تعجب آن‌ها می‌شود و این در همه زمینه‌ها چون سینما،‌ رادیو و تلویزیون وجود دارد و عجیب هم نیست. فرهنگستان اول هم وقتی واژه‌هایی چون شهربانی‌، شهرداری‌، دادگستری و دو زیستان را ایجاد کرد - که واژه‌های بسیار زیبایی هم هستند‌ - اسباب مسخره بسیاری شد. خودرو و ترابری هم که از سوی فرهنگستان دوم ایجاد شد، همین وضعیت را داشت تا این‌که این واژه‌ها جا افتادند و طبیعی و معمولی شدند.

او در ادامه عنوان کرد: وقتی واژه‌های تازه‌ای ایجاد می‌شود، این مخالفت از سوی مردم نسبت به این واژه‌ها وجود دارد. از سوی دیگر فرهنگستان اکنون بیش‌تر واژه‌های علوم و فنون را معادل‌سازی می‌کند و چون این واژه‌ها تخصصی هستند، ممکن است برای مردم بیش‌تر عجیب به نظر برسد.

این فرهنگ‌نویس با اشاره به شکافی که میان فرهنگستان و دیگر نهادهای دولتی وجود دارد، گفت: مخالفت مردم با این واژه‌ها با فرهنگ‌سازی از بین می‌رود. اما این خان خانی دستگاه‌های دولتی در کشور و این‌که کار همدیگر را قبول ندارند، از این فرهنگ‌سازی جلوگیری کرده است. اگر این واژه‌ها در رادیو و تلویزیون و مطبوعات و رسانه‌ها استفاده شده بود تا الآن جا افتاده بود. در زمان رضا شاه اول هم این مقاومت‌ها در برابر واژ‌ه‌ها وجود داشت، اما وقتی همه دستگاه‌های دولتی از ترس رضا شاه این واژه‌ها را استفاده می‌کردند، معادل‌ها جا افتاد. فرهنگستان هم تنها می‌تواند واژه‌سازی کند، اما آموزش و پرورش ما راه خودش را می‌رود و از این واژه‌ها در کتاب‌های درسی استفاده نمی‌کند. یا باید نهادهای دولتی با فرهنگستان همکاری کنند و یا فرهنگستان باید تعطیل شود.

این استاد پیشکسوت در ارزیابی خود از کار فرهنگستان در حوزه واژه‌گزینی گفت: فرهنگستان کمی دیر جنبیده و اساس را رها کرده و به جزییات چسبیده است و به جای این‌که ریشه‌یی معادل‌سازی کند‌، می‌خواهد برای تک تک واژه‌ها معادل بگذارد. البته فرهنگستان اخیرا متوجه شده و این روند را دارد اصلاح می‌کند. مشکل فرهنگستان اکنون این است که به جزییات چسبیده است. باید بگوید مقابل این پیشوند و پسوند چه معادلی بگذاریم. اگر این‌گونه باشد، واژه‌سازی ریشه‌یی می‌شود. وقتی این چارچوب‌ها ایجاد شود، مترجمان ما هم می‌توانند براساس این چارچوب‌ها ترجمه کنند و از خودشان معادل ایجاد نکنند. این‌گونه کار اساسی انجام می‌شود و اگر فرهنگستان این مسأله را حل کند، کار بزرگی کرده است.

انتهای پیام