بهاء‌الدین خرمشاهی در شب مهدی محقق، او را آبروی ایران در مجامع بین‌المللی خواند. بزرگداشت محقق همچنین با خواندن پیام‌هایی از سیدحسین نصر و احمد مهدوی دامغانی همراه بود.

به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بهاء‌الدین خرمشاهی در شب مهدی محقق از سری شب‌های بخارا، گفت: استاد مهدی محقق یکی از بزرگ‌ترین دانشمندانی است که تاریخ ما به خود دیده است. من و کامران فانی از این بخت برخوردار بودیم که از سال 1343 به درس دانشگاهی و حوزوی ایشان راه یابیم. ایشان در آن زمان تازه از انگلستان به ایران بازگشته بودند.

او افزود: ایشان غیر از این‌که در دو زبان فارسی و عربی استاد تراز اول هستند‌، در ادبیات فارسی و عربی هم استاد تراز اول محسوب می‌شوند و در زبان انگلیسی نیز می‌نویسند و سخنرانی می‌کنند.

خرمشاهی همچنین یادآوری کرد: استاد محقق در ایران در 40 سازمان علمی‌، ادبی‌ و زبانی فعالیت می‌کنند. ما به‌جز ایشان استاد دیگری نداشته‌ایم که هم استاد ادبیات باشد و هم استاد تاریخ طب اسلامی. چند سال پیش که تصمیم گرفتیم جشن‌نامه‌ای درباره‌ی ایشان تهیه کنیم، فقط نامه نوشتیم، اما 80 مقاله‌ی تراز اول به چهار زبان عربی‌، فارسی‌، انگلیسی و فرانسه در موضوعات بکر و بدیع دریافت کردیم که در دو جلد تهیه شد و ما از شدت استقبال جهانی غافلگیر شدیم.

او ادامه داد: ایشان با سفرهای علمی‌، عضویت در مجامع علمی و شرکت در همایش‌های بین‌المللی برای ایران آبرو هستند. استاد محقق با سفرهای علمی که دارند، به ترتیب زمانی زندگی‌نامه ‌- سفرنامه - کتاب‌نامه‌ی درهم تنیده‌ای به نام «حدیث نعمت خدا» نوشته‌اند، بدون این‌که این بخش‌ها را در آن از هم جدا کنند. من در طول زندگی‌ام چنین اثر شگفت‌آوری را ندیده‌ام.

محقق: با اهانت به اهل علم نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود

در بخش دیگری از این مراسم، مهدی محقق گفت: من در ماه گذشته بیمار بودم و یک هفته در بیمارستان بستری شدم که هنوز باقی‌مانده‌ی آن بیماری در من هست و به همین دلیل با بارانی و کلاه در خدمت‌تان هستم.

او افزود: سروران گرامی همه از من تعریف کردند و من شایسته‌ی این همه تعریف نیستم. همیشه آرزو داشتم مجلسی تشکیل شود و در آن از من انتقاد کنند و بر من خرده بگیرند. او افزود: می‌دانیم که احترامِ عالم به این نیست که چهار سکه در جیب بگذارد. عالم انتظار دارد به علمش احترام گذاشته شود و وسایل علمش فراهم شود. ما باید به علمای خود احترام بگذاریم. با اهانت به اهل علم نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

محقق سپس ادامه داد: من پیش از انقلاب در انجمن مفاخر برای 106 نفر بزرگ‌داشت و مجلس تکریم برگزار کردم؛ از جمله برای مرحوم استاد همایی که وقتی وارد تالار فردوسی دانشگاه تهران شدند، باور نمی‌کردند که این همه جمعیت از تکریم ایشان استقبال کنند. من مجموعه‌ی آن‌ها را در کتاب «مفاخرنامه» جمع کرده‌ام و امیدوارم ارشاد اجازه‌ی چاپ‌شان را بدهد، چرا که در این کتاب ما فقط علم افراد را درنظر گرفته‌ایم.

او همچنین در بخشی از سخنانش گفت: ما می‌خواهیم از بی‌اعتنایی به اهل علم به چه نتیجه‌ای برسیم؟ باید کاری کنیم که نسل جوان ما فارابی و ابن سینا شوند. این با احترام صورت می‌گیرد. ما نامه نوشتیم که یک جلد از بزرگداشت‌نامه‌هایی که در انجمن آثار بود، در مدرسه‌ها باشد تا الگوی دختران ما فواحش بین‌المللی و الگوی پسران ما لوطی‌های غربی نباشند.

محقق سپس با سپاس‌گزاری از همسر خود (نوش‌آفرین انصاری) و سخنرانان مراسم، اظهار کرد: بسیار خوشحالم از این‌که آقای دهباشی این چراغ را روشن نگه داشته‌اند و شب‌هایی را بدون هیچ فرقی برای دانشمندان داخلی و خارجی تشکیل داده‌اند.

رابطه‌ی محقق و انصاری؛ رابطه‌ی شرق و غرب

همچنین کامران فانی در «شب مهدی محقق» گفت: دکتر محقق بی‌تردید از برجسته‌ترین چهره‌های علمی‌، ادبی‌ و فرهنگی کشور ما هستند. من و آقای خرمشاهی هر دو در یک سال و شاید یک روز با ایشان آشنا شدیم. سال 43 من و آقای خرمشاهی از رشته پزشکی به دانشکده‌ی ادبیات کوچ کردیم. در سال 53 نیز برای ادامه تحصیل رشته‌ی کتاب‌داری را انتخاب کردیم که در آن مقطع با خانم دکتر انصاری آشنا شدیم.

او افزود: دکتر محقق واقعا معلم هستند و با شور و شوق درس می‌دهند. ایشان شیوه‌ی بدیعی در تدریس داشتند و زبان عربی را از طریق ادبیات و شعر به ما می‌آموختند. ‌محقق اولین کسی بود که فهرست نسخ خطی کتابخانه‌ی ملی را تهیه کرد که بعدها به همت استاد انوار در 10 جلد به چاپ رسید.

فانی همچنین درباره‌ی رابطه‌ی محقق و انصاری، گفت: رابطه‌ی ایشان نوعی رابطه‌ی شرق و غرب بود. خانم انصاری از غرب آمده بودند و استاد محقق از شرق، همین امر باعث شد که این دو این همه به هم نزدیک باشند، چرا که تکرار یکدیگر نبودند. به این نحو بود که من دیدم سرنوشت شرق وغرب این طور تکمیل می‌شود. برای تکمیل شدن، به وجود اختلاف و اشتراک نیاز است تا سنتزی بسازد که امروز آن را در وجود انصاری و محقق می‌بینیم.

فانی در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: دکتر محقق مدیریت فرهنگی داشت. ما در «دایرة‌المعارف تشیع» شاهد این مدیریت بودیم و دیدیم که ایشان چگونه نهادی را بنیاد می‌گذارند. استاد محقق در مدرسه‌ی مروی و سپهسالار قدیم درس حوزوی خوانده بودند و بعد هم‌زمان در دانشکده‌ی ادبیات و معقول و منقول نیز دوره دکترای این دو دانشکده را می گذراندند. دامنه‌ی علایق دکتر محقق بسیار گسترده است، اما در عین حال در حوزه‌ی ادبیات ایشان بدون تردید متخصص ناصرخسرو هستند. مثال‌هایی که دکتر محقق از آن‌ها استفاده می‌کند، بیش‌تر از شعرهای ناصرخسروست. من در استادان ادبیات کسی را ندیده‌ام که این‌قدر با اشعار ناصرخسرو مأنوس باشد و در زمینه‌ی اشعار او حضور ذهن داشته باشد.

این کتاب‌شناس و پژوهشگر ادامه داد: ‌زمینه‌ی دیگر فعالیت ایشان حوزه‌ی تاریخ رشته‌ی پزشکی است. ایشان همت به کار بردند و در این چند سال متون مختلف پزشکی را چاپ کرده و مقالات متعددی در این‌باره نوشته‌اند. شاید دلیل این توجه علاقه به زکریای رازی بود. کتاب «فیلسوف ری» شاید اولین کتابی باشد که راجع به زکریای رازی به زبان فارسی نوشته شد. محقق‌ رازی‌شناسی را در ایران بنیاد نهاد و تاریخ پزشکی را به عنوان رشته‌ی علمی به دانشگاه‌ها شناساند.

فانی همچنین گفت: زیر نظر استاد محقق 150 کتاب منتشر شده است. ایشان حتا ابایی نداشتند که فرم چاپی این کتاب‌ها را خود به چاپخانه ببرند. استاد معتقد بودند باید متون قدیمی بخصوص متون علمی را به چاپ برسانیم. بسیاری از این کتاب‌ها را به فرم جدید چاپ کردند. در حوزه‌ی فلسفه هم بسیار کار کردند.

او تأکید کرد: این تنوع حوزه‌ها و کوشایی و پیگیری ایشان و تأسیس نهادهای فرهنگی و دغدغه‌ی ایشان در گسترش بخش نشر قابل توجه بود. ایشان گله داشتند که کتابخانه‌ها و نهادهای دولتی حتا حاضر نبودند 50 نسخه از این کتاب‌ها را بخرند. مجموعه‌ی حیات فرهنگی ایشان تأثیر بسیار عمیقی بر جامعه‌ی ما گذاشته است، اما با این همه ما هنوز قدر کارهای ایشان را ندانسته‌ایم. فعالیت‌های ایشان همواره در خاطر شیفتگان فرهنگ و علم و ادب ایران و اسلام پابرجای می‌ماند.

پیام‌هایی از سیدحسین نصر و احمد مهدوی دامغانی

در این مراسم علی دهباشی که اجرای برنامه را نیز برعهده داشت، گفت: برای بزرگداشت شخصیتی گرد هم جمع شده‌ایم که یکی از ارکان فرهنگ ایرانی اسلامی ما هستند و با آثارشان در این متجاوز از 70 سال‌، برگ‌های زرینی به گنجینه‌ی فرهنگ ایران افزوده‌اند و سه نسل از استادان ما در مراکز علمی و دانشگاهی‌، از دانشجویان محضر استاد مهدی محقق بوده‌اند.

او همچنین در بخش دیگری از مراسم‌، عنوان کرد: ‌دوستان مختلفی برای این مراسم پیام فرستاده‌اند که از میان آن‌ها دو پیام را برای خواندن در این جمع انتخاب کرده‌ایم و بقیه را در شماره‌ی جدید مجله‌ی «بخارا» منتشر می‌کنیم.

دهباشی در ادامه پیام سیدحسین نصر را درباره‌ی زندگی و آثار علمی مهدی محقق خواند.

همچنین به درخواست او‌، پیام احمد مهدوی دامغانی توسط منصوری خوانده شد.

ستایش علی موسوی گرمارودی از مهدی محقق

دهباشی سپس گفت:‌ شاعرانی تعداد زیادی شعر خطاب به استاد آماده کرده‌اند که بعدا در بخارا چاپ خواهد شد. از میان آن‌ها فقط از آقای علی موسوی گرمارودی خواهش می‌کنم سروده‌ی خود را بخوانند.

در ادامه، علی موسوی گرمارودی شعری را در ستایش مهدی محقق خواند.

علت تداوم زندگی مشترک باکیفیت

در بخش دیگری از این مراسم‌، نوش‌آفرین انصاری‌، همسر مهدی محقق‌، گفت: نزدیک به نیم قرن پیش با دکتر محقق ازدواج کردم. سعی می‌کنم در این چند دقیقه به این موضوع بپردازم که در خانه‌ی ما چه گذشت و چه چیز باعث شادکامی‌، صلح،‌ دوستی و تداوم زندگی ما در کیفیت شد.

این پیشکسوت ادبیات کودک و نوجوان افزود: آن‌چه من در این‌باره به آن توجه کرده‌ام، صحبت کردن و سفره‌ی همیشه پهن گفت‌وگو در خانه‌ی ما بوده است. چند مورد همیشه در زندگی ما تکرار شده‌اند و می‌شوند؛ این موارد ذکر خیر،‌ کوشش‌، ابتکار،‌ معنویت، اندیشه، ‌شادمانی و سخاوت‌مندی هستند.

انصاری در ادامه به شرح خاطراتی از ذکر خیر بزرگان در زندگی‌شان و خاطرات دیگری پرداخت و فرازهایی از زندگی خود و محقق را بازگو کرد.

تداعی ضیافت افلاطون در شب محقق

در این مراسم سیدعبدالله انوار نیز در سخنانی گفت: امروز برای آنان که با رسائل افلاطون آشنایی دارند،‌ این مجلس عالی درست مفاد رساله‌ی «ضیافت» افلاطون را متداعی می‌کند،‌ اما با این فرق که در آن «ضیافت»،‌ هدف تجلیل از آگاتون بود‌، اما اهمیت سقراط آن مجلس را به آن‌جا رساند که در رساله‌ی «ضیافت» افلاطون‌، هرچه آمده از سقراط است نه آگاتون‌، اما در این مجلس‌، همه‌ی صحبت‌ها درباره‌ی استاد محقق است.

او افزود: آشنایی من و استاد محقق به 63 سال پیش بازمی‌گردد‌؛ که هر دو پای در دشت جنون گذاشته بودیم؛ مراد از دشت جنون همان حیرت است.

انوار سپس به مرور زندگی محقق از آن زمان تا امروز پرداخت و گفت: در تمام منازل سلوک ایشان هرگز از یار دیرینه‌ی خود، یعنی کتاب جدا نشدند. امید آن‌که دوران بگذرد و ایشان با جوانیِ همواره‌، ساقیِ فرهنگ و کتاب باشند.

ستایش شاگرد از استاد

در ادامه این مراسم، فریبا افکاری متنی در ستایش محقق خواند که در بخشی از آن آمده بود: شاگردان دیروز استاد امروز از استادان برجسته کشور هستند که باید در گرامی‌داشت هر یک از آن‌ها مجلسی نیکو برپا داشت. من به عنوان شاگردی کوچک به خود می‌بالم که از نسل جدید وارد حلقه شاگردان ایشان شده‌ام.

«شب مهدی محقق» یکصدودهمین شب از «شب‌های بخارا» بود که شنبه، 28 بهمن‌ماه، با حضور داریوش شایگان‌، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود دعایی‌، هوشنگ مرادی کرمانی‌، توفیق سبحانی و جمعی از استادان و علاقه‌مندان زبان و ادبیات فارسی در بنیاد موقوفات محمود افشار برگزار شد.

انتهای پیام