با پايان انتظار براي اعلام رسمي دستيابي فيزيكدانان جهان به شواهد بسيار قوي از وجود ذره گريزياي بوزون هيگز از سوي مركز تحقيقات هسته‌اي اروپا (سرن) كه چهارشنبه در نشست ژنو صورت گرفت و مراسم اعلام آن به طور زنده در مراكز علمي فعال در تحقيقات اين مركز علمي بين‌المللي از جمله ايران پخش شد، پژوهشگاه دانشهاي بنيادي در بيانه‌‌اي به تبيين اين موفقيت علمي و نقش فيزيك‌پيشگان ايراني در آن پرداخت.
به گزارش سرويس علمي خبرگزاري دانشجويان ايران، پژوهشگاه دانشهاي بنيادي در اين بيانيه ضمن اشاره به مشاركت سه هزار دانش پيشه و مهندس از بيش از 35 كشور و 150 دانشگاه و موسسه تحقيقاتي از جمله ايران در تلاش جهاني براي شكار ذره «بوزون هيگز» اعلام كرد: با در نظر گرفتن عدم قطعيت‌هاي آماري، نتايج به دست آمده از كانال‌هاي مختلف جست‌وجو براي ذره جديد، با آنچه ما از ذره هيگز مدل استاندارد انتظار داريم همخواني دارد.
در متن اين بيانيه آمده است: «پژوهشگاه دانشهاي بنيادي از سال 2000 به آزمايش CMS در CERN پيوسته و تاكنون در جنبه‌هاي مختلف اين آزمايش دوران‌ساز سهيم بوده است.
با آغاز به كار برخورد دهنده بزرگ هادروني (LHC) در سرن واقع در شهر ژنو و آشكارسازهاي اصلي آن CMS و ATLAS روزشماري براي كشف حلقه مفقوده مدل استاندارد يعني ذره هيگز (Higgs) آغاز شد.
بوزون هيگز تنها ذره‌اي است كه مدل استاندارد فيزيك ذرات آن را پيش‌بيني كرده و هنوز در آزمايشگاه‌ها مشاهده نشده است. مشاهده اين حلقه مفقود گام بزرگي در فهم ما از چگونگي جرم‌دار شدن ذرات محسوب شده و جستجو براي يافتن آن انگيزه اصلي ساخت برخورددهنده بزرگ هادروني در سرن بوده است.
در برخورددهنده بزرگ هادروني، پرتوهاي پروتون تا انرژي‌هاي بسيار بالا شتاب مي‌گيرند و سپس در محل آشكارسازها با يكديگر برخورد مي‌كنند. محصولات اين برخورد پس از آشكارسازي در آشكارسازها، داده‌هايي را تشكيل مي‌دهند كه تحليل آنها ما را به كشف ذرات جديد همچون هيگز، پديده هاي نو و ناشناخته و همچنين اندازه‌گيري خواص ذرات شناخته شده رهنمون مي‌شود.
سيملوله فشرده ميوئوني (CMS) يكي از دو آشكارساز چند منظوره حاضر در سرن است كه اخيرا نتايج شايان توجهي درباره شواهدي از وجود ذره هيگز را گزارش كرده است. اين همان آزمايشي است كه پژوهشكده ذرات و شتابگرها در پژوهشگاه دانشهاي بنيادي در آن مشاركت دارد و در نتايج حاصل از آن سهيم است.
امروز در يك سخنراني كه به طور همزمان در سرن و كنفرانس ICHEP در ملبورن استراليا برگزار شد، گروه همكاري CMS نتايج اخير و اوليه خود را در جستجو براي ذره هيگز مدل استاندارد ارايه كرد. اين گروه در نتايج ارائه شده خود علاوه بر مجموعه كامل داده‌هاي ناشي از برخورد پروتونها در انرژي مركز جرم 7 ترا الكترون ولت در سال2011 از داده‌هاي به دست آمده از برخوردهاي با آزمايش ATLAS نيز نتايج مشابهي در همان برنامه عرضه كرد.
آزمايش CMS با استفاده از اين مقدار داده شواهد وجود ذره‌اي با جرم حدود 125 گيگاالكترون ولت را با اهميت آماري (Statistical significance) معادل 5 برابر انحراف معيار نسبت به فرآيندهاي پس‌زمينه گزارش كرد. قوي‌ترين شواهد در واپاشي به دو فوتون و يا دو جفت لپتون (الكترون يا ميوئون) ديده شده است. لازم به ذكر است كه پيشتر داده‌هاي CMS و نيز شتابدهنده قبلي سرن يعني LEP، عدم امكان وجود ذره هيگز مدل استاندارد را در محدوده‌هاي جرمي 121.5 ـ 110 گيگاالكترون ولت و 600 ـ 127 گيگاالكترون ولت با 95% درجه اطمينان اعلام كرده بودند.
اكنون با در نظر گرفتن عدم قطعيت‌هاي آماري، نتايج به دست آمده از كانال‌هاي مختلف جستجو براي ذره جديد، با آنچه ما از ذره هيگز مدل استاندارد انتظار داريم همخواني دارد.
انتظار مي‌رود با ادامه كار برخورددهنده بزرگ هادروني تا پايان سال ميلادي حجم داده‌هاي ثبت شده در CMS دوبرابر شود. اين مقدار داده امكان شناخت خواص اين ذره جديد را خواهد داد. همچنين خواهيم توانست به نتايج قابل توجهي در ساير زمينه هاي فيزيك فراي مدل استاندارد دست يابيم.
نتايج اعلام شده از سوي گروه CMS حاصل تلاش شبانه‌روزي جمعي وسيع، بالغ بر سه هزار دانش پيشه و مهندس از بيش از 35 كشور و 150 دانشگاه و موسسه تحقيقاتي است كه در چند سال گذشته به ويژه در دو سال اخير با اين آزمايش در مراحل مختلف همكاري داشته‌اند.
فيزيك‌پيشگان و صنعتگران ايراني نيز از طريق پژوهشكده ذرات و شتابگرها در پژوهشگاه دانشهاي بنيادي (IPM) در اين آزمايش مشاركت كرده‌اند. اين همكاري درمراحل مختلفي از ساخت بخشي از آشكارساز، آزمون عملكرد انرژي‌سنج‌ها، ثبت داده‌هاي حاصل از برخورد و تاييد كيفيت داده‌ها از ديدگاه فيزيكي، پالايش داده‌ها، اعمال تصحيحات لازم با توجه به ويژگي‌هاي آشكارساز و شرايط برخورد پروتونها و در نهايت تحليل داده‌هاي حاصل از برخورد و اعلام نتايج فيزيكي صورت گرفته است.
اين دستاورد نمونه‌اي از نوع امروزه همكاري‌هاي علمي است كه به لحاظ پيچيدگي و حجم بسيار سنگين فعاليت‌ها و محاسبات در قالب يك موسسه و يك كشور نمي‌گنجند و از مرزهاي جغرافيايي مي‌گذرد و عزم و همكاري جهاني را مي‌طلبد.
ضمن اعلام اين خبر و قدرداني از همكاري فيزيك‌پيشگان ايراني دراين آزمايش اميدواريم شاهد مشاركت هر چه بيشتر دانش‌پيشگان اين مرز و بوم در عرصه‌هاي مختلف پژوهش‌هاي علمي در سطح بين‌المللي باشيم.»
انتهاي پيام
نظرات