معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور تأكيد كرد: بازار تهران در بحراني ويژه قرار دارد.

به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، مسعود علويان‌صدر در حاشيه‌ي بازديد خود از بافت تاريخي عودلاجان و بناهاي تاريخي اطراف آن، اظهار كرد:‌ مافياي بازار تهران در اين بافت تاريخي ريشه دوانده است و به‌جز نابودي آن، چيزي را دنبال نمي‌كند. اكنون يكي از مهم‌ترين وظايف، پيدا كردن اين مافيا و ريشه‌ي آن است.

گودبرداري در 50 متري بازارچه‌ي عودلاجان

وي با اشاره به تخريب سراي دلگشا در سال گذشته توسط اين مافيا، گفت:‌ در 50 متري بازارچه‌ي عودلاجان يك مجتمع تجاري در حال ساخت است كه فقط براي چهار طبقه زيرزمين آن، حدود 20 متر گودبرداري شده است. اين موارد امكان وارد شدن هر آسيبي را به بافت تاريخي عودلاجان و بخصوص سقف اين بازارچه به‌دنبال خواهد داشت.

او ادامه داد: چطور ممكن است در بازارهاي سنتي، يك حجم بارگذاري سنگين به اين سبك‌ پايه‌ريزي شود و پاساژهاي چندصد واحده ساخته شوند. اكنون با پاساژ بزرگي كه در نزديكي بازارچه‌ي مسقف عودلاجان در حال ساخت است، حجم ورود كاميون‌ها‌ و وسايل نقليه به اين محدوده زياد شده است. نحوه‌ي حضور تجهيزات براي ساخت اين پاساژ نيز به بازار و به اين بافت تاريخي لطمه زيادي وارد مي‌كند.

به‌روشني بحران را در بازار تهران مي‌توان ديد

بايد مديريت بحران در بازار طراحي شود

علويان‌صدر با تأكيد بر لزوم طراحي مديريت بحران را در بازار تهران، بيان كرد: بحث مرمت اضطراري و احياي جامع اين بافت در اولويت كار سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري است. اكنون طرح مرمتي را به‌صورت موضعي در فضاهايي مانند تيمچه‌ي حاجب‌الدوله و بازارچه‌ي عودلاجان آغاز كرده‌ايم.

او با اشاره به آماده بودن طرح مرمت بازارچه‌ي عودلاجان، اظهار كرد: اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران آماده‌ي مشاركت با كسبه‌ي اين بازارچه براي مرمت آن است. با مشاركت شهرداري، ميراث فرهنگي و مردم، مرمت اضطراري اين بخش در اولويت قرار دارد.

علويان‌صدر با اشاره به تبديل شدن بخش‌هايي از ستون‌هاي سقف بازارچه به مغازه‌ها و تراشيدن جرزها توسط مغازه‌داران، گفت: بحران را مي‌توان در اين منطقه از بافت تاريخي به روشني ديد. نيمي از ستون‌هاي سقف بازارچه ناپديد شده‌اند. زماني كه به يك چارچوب لطمه وارد مي‌شود، كل چهار ستون آن فرو مي‌ريزد.

معاون ميراث فرهنگي كشور ادامه داد: ما پوسته‌سازي‌هايي را در بازار انجام داده‌ايم، ولي متأاسفانه هيچ‌كدام از ساخت‌وسازهايي كه تا كنون توسط مالكان مغازه‌ها انجام شده است، معماري اصيل سنتي ايراني را رعايت نكرده‌اند. با يك زلزله‌ي كوچك همه‌ي ساخت‌وسازهاي كنوني فرو مي‌ريزند، شاهد اين مدعا بازار تاريخي تبريز است؛ در اين بازار هنگام آتش‌سوزي، مكان‌هايي كه سنتي‌ساز بودند، همچنان پا برجا باقي ماندند، ولي نقاطي از بازار كه با آهن و فلز ساخته شده بودند، پس از آتش‌سوزي با خاك يكسان شدند.

شهرداري تهران طرحي جامع را براي بازار تهيه كرده است

او تأكيد كرد: در فضاهاي سنتي و سبك‌ساخت اگر الگوي ساختمان را متناسب با آنچه احياي بافت سنتي به ما اجازه مي‌دهد پيش نبريم، به‌طور قطع نتيجه‌اي نمي‌گيريم، بايد اين الگو حتما اصلاح شود.

معاون ميراث فرهنگي با اشاره به صحبت‌هايي كه در اين زمينه‌ با شهرداري تهران شده است، بيان كرد: اميدواريم در اسرع وقت اين موضوع به سروسامان برسد. خوشبختانه شهرداري تهران طرحي جامع را براي بازار تهران آماده كرده است كه در شوراي فني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بررسي شد و با مطرح شدن نقطه‌نظرهايي، قرار شد پس از انجام يكسري اصلاحات، اين طرح براي بررسي دوباره به شورا برگردانده شود.

او اظهار كرد: انتظار داريم طرح جامع تهيه‌شده، راهبرد كلي در ارتباط با هدايت و كنترل بازار را مشخص كند. اين طرح علاوه بر طرح‌هاي موضعي تهيه‌شده يا در دست تهيه، براي بازار است. طرح‌هاي موضعي در بازار در مسير اجرايي كردن طرح‌هاي جامع حركت مي‌كنند و در واقع، يك طرح ضروري به‌نظر مي‌رسند.

علويان‌صدر همچنين گفت: بحث كنترل و نظم دادن به سيستم الكتريكي و مكانيكي بازار و بخصوص اطفاي حريق، عبور ماشين‌هاي آتش‌نشاني، لوله‌كشي‌هايي كه به‌موقع و در مواقع آتش‌سوزي بايد عمل كنند، از جمله مباحثي هستند كه بايد حتما در بافت تاريخي بازار مورد توجه باشند. اين طرح به‌عنوان يك ضرورت بايد آماده شود تا بتوانيم آن را عملياتي كنيم.

معاون ميراث فرهنگي ادامه داد: آنچه در بازار تهران بايد اتفاق بيفتد، مشاركت سيستم دولتي و مردمي با يكديگر است تا كارها به‌خوبي جلو رود و از اقدامات بيشتر مافياي بازار جلوگيري شود. به‌جز اين، راه ديگري براي نجات از تخريب روبه رشد بازار نداريم.

او بيان كرد:‌ در تهران بايد ارزش‌هاي فرهنگي به‌گونه‌اي معرفي شوند كه همه با آن‌ها آشنا باشند. از سال گذشته، الگويي براي حل اين بحران انتخاب كرديم و معرفي اين فضا را به‌عنوان يك فضاي مهم در سطح جهاني در دستور كار داريم.

وي افزود: در صحبت‌هايي كه با شهردار تهران داشتيم به تفاهم رسيديم تا در سال آينده براي سامان‌دهي جبهه‌ي اصلي بازار‌، خيابان ناصرخسرو و خيابان‌هاي اطراف كاخ گلستان، اقدامات جدي‌تري انجام شود، چون ما بايد نسبت به اصلاح ساختارهاي كالبدي اعم از نما‌، منظر و كاركردهايي كه آنجا وجود دارد، اقدام كنيم. همچنين براي سيستم حمل‌ونقل و مبلمان شهري برنامه‌ريزي‌هاي مناسبي انجام شود.

ثبت جهاني كاخ گلستان و بازار تهران بر پايه‌ي پلان مديريت مردمي

علويان‌صدر با اشاره به فرستادن پرونده‌ي كاخ گلستان به يونسكو با هدف ثبت در فهرست ميراث جهاني، گفت: ‌كاخ گلستان به‌تنهايي يك پرونده براي ثبت در فهرست ميراث جهاني نمي‌تواند باشد، بايد خود و حريمش مورد توجه بيشتري قرار گيرد. در اين پرونده، كاخ گلستان به‌عنوان هسته‌ي اوليه‌ي شكل‌گيري تهران قديم مطرح شده است و عنوان كرده‌ايم كه الحاقات بعدي را به‌زودي به آن اضافه مي‌كنيم.

وي پرونده‌ي بازار تهران،‌ حصار ناصري و ميدان مشق را از جمله الحاقاتي دانست كه در آينده به پرونده‌ي مجموعه‌ي كاخ گلستان اضافه مي‌شوند.

او اظهار كرد: ‌اين كار، عزمي ملي را در حوزه‌ي شهر تهران مي‌خواهد، چون اگر به هسته‌ي مركزي شهر توجه نكنيم، با خطراتي جدي روبه‌رو مي‌شويم. من به‌صراحت گفته‌ام كه بايد در حوزه‌ي احياي حصار ناصري ورود كنيم.

علويان‌صدر با اشاره به اين‌كه ثبت جهاني كاخ گلستان و بازار تهران بر پايه‌ي پلان مديريت مردمي استوار است، ادامه داد:‌ همه‌ي نهادهاي مردمي و دولتي بايد در قالب يك چارت تشكيلاتي سازمان‌دهي شوند. در بازار نيز بايد اين وضعيت شكل گيرد و به‌دنبال آن، پلان مديريت جامع سامان‌دهي شود.

وي افزود: معتقدم با اين اقدامات، جهش اوليه را انجام داده و فرصتي را ايجاد كرده‌ايم كه يك همت عمومي در اين حوزه شكل گيرد.

سازمان ميراث فرهنگي از مافياي بازار شكايت كرده است

او در پاسخ به پرسش خبرنگار ايسنا درباره‌ي اقداماتي كه ميراث فرهنگي براي شناسايي و جلوگيري از برخي اقدامات در بازار در تهران انجام داده است، گفت: سازمان ميراث فرهنگي شكايت‌هاي خود را كرده است. متأسفانه مافياي بازار سيستمي هدايت‌شده دارند و راهكارهاي قانوني را با نام و مشخصات خود طي مي‌كنند. تنها راهكار قانوني كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در اين زمينه مي‌تواند دنبال كند شكايت است؛ ولي علاوه بر آن، اين بحث را نيز مي‌طلبد كه همه‌ي مسؤولان شهري درباره‌ي وضعيت كنوني بازار همه‌چيز را بشنوند و حتا از آن ديدن كنند. اين يك واقعيت مشهود است كه اكنون در بازار تهران در حال رخ دادن است.

علويان‌صدر بيان كرد: پاساژهايي آنچناني در داخل بازارهاي سنتي به نام افرادي معين در حال ساخته شدن هستند. ‌اين افراد مسير را شناخته و يك خط سير را شناسايي كرده‌اند. حتا برخي نهادهاي دولتي و غيردولتي نيز در حال انجام اين كار هستند. هر كسي اين سيستم سنتي را با هدف تبديل كردن به پاساژهاي تجاري و آسمان‌خراش تخريب كند و از بين ببرد، به حق تهران، هويت و مردم آن خيانت كرده است. ما اعلام خطر مي‌كنيم كه كنترل اين وضعيت از توان سازمان ميراث فرهنگي خارج شده است. ما آستانه‌ي حساسيت مردم‌، رسانه‌ها و دستگاه‌هاي دولتي را جلب كرده‌ايم و اميدواريم دستگاه‌هاي مختلف به اين موضوع توجه كنند.

وي با اشاره به بازديدهاي مدت‌دار خود از 80 درصد تهران و بافت قديم منطقه، اظهار كرد: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به‌عنوان يك سازمان دولتي تلاش كرده است، با ثبت آثار تاريخي مختلف ميزان مسؤوليت‌پذيري و پاسخگويي خود را در اين حوزه بالا ببرد. ما مي‌توانستيم روند 70 سال گذشته را پيش بگيريم و بناهاي كمي را در فهرست آثار ملي به ثبت برسانيم؛ ولي اين كار را نكرديم. اكنون اگر بخواهيم براي هر بنا فقط 100ميليون تومان هزينه كنيم، اعتبار بسيار كمي در اختيار داريم. به همين دليل، مجبور هستيم هر ماه بيشترين زمان را روي نظارت‌، كنترل و حفاظت آثار متمركز كنيم.

او با اشاره به لزوم اختصاص يافتن اعتباري معادل چهارهزار ميليارد تومان به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري براي حفاظت و مرمت بناهاي تاريخي كشور، بيان كرد: به‌دليل نبودن چنين اعتباري در سازمان ميراث فرهنگي، اكنون مرمت اضطراري و حفاظت از بناهاي تاريخي به‌طور جدي در دستور كار است. بايد يك زمينه‌ي مرمتي گسترده در كل كشور داشته باشيم. بنابراين بايد از همه‌ي ظرفيت‌ها و مديريت شهري استفاده كنيم.

وي تأكيد كرد: حفاظت از بناهاي تاريخي در صورت حذف مردم از اين روند، كاري اشتباه است. از سال گذشته تا كنون، 70 درصد اعتبارات و سطح مشاركت مردم را بالا برده‌ايم و حجم گسترده‌اي از مردم خواهان كمك به سازمان ميراث فرهنگي براي مرمت بناهاي خود شده‌اند. در واقع، ما بايد عزم و اراده‌ي ملي را براي حفاظت از بناهاي تاريخي بالا ببريم و احياي پايداري را در بافت‌هاي تاريخي براي همه‌ي مردم به ارمغان آوريم.

او با اشاره به انتشار خبرهايي در ماه‌هاي گذشته درباره‌ي تخريب يا ترك برداشتن برخي آثار تاريخي مانند ترك برداشتن سي‌وسه پل، ايجاد شدن درز در تخت جمشيد يا ايجاد شدن گسل و ترك در نقش رستم، گفت: يك سيستم مرمتي در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري وجود دارد كه بسيار منظم به كار خود در اين زمينه رسيدگي مي‌كند. در اين ميان، از رسانه‌ها مي‌خواهم كه شفافيت‌، صداقت و راستي را سرلوحه‌ي كار خود قرار دهند و اجازه ندهند هر خبر نادرستي در صدر اخبار اين حوزه قرار گيرد.

انتهاي پيام