حرف‌هاي «رضي هيرمندي» درباره‌ي ترجمه
رضي هيرمندي از ترجمه و معيارهايش براي ترجمه گفت.
متن گفت‌وگوي خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اين مترجم ادبيات كودك و نوجوان در پي مي‌آيد.
- چه نكته جالبي را در آثار اندي استنتون، دکتر زئوس و قصه‌هاي سيلور استاين ديديد كه تصميم به ترجمه آن‌ها گرفتيد؟
- مهم‌ترين ويژگي در اين كتاب‌ها، طنزآميز بودن و شاعرانه بودن آن‌هاست؛ در اصل، شعر و طنز در هم آميخته بودند. مي‌توان گفت آثار طنزآميزي بودند كه به صورت منظوم درآمده بودند و آن چيزي كه هميشه من را مجذوب خودش مي‌كرد، خميرمايه طنز و حال و هواي شاعرانه اين نوشته‌ها بود.
- معيار و استاندارد شما در ترجمه چيست؟
- در بهترين حالت، وضعيتي كه مي‌تواند براي مترجم بلندپروازانه باشد، اين است كه آن اثر در نوع خودش بي‌نظير و بي‌بديل باشد، حرف تازه‌اي براي گفتن داشته باشد و حرف‌هاي گذشته را به شكل تازه‌اي مطرح كرده باشد، در اصل داراي ويژگي‌هاي هنري و لذت هنري باشد، هر چند آموزشي بودن لذت هنر محترم است؛ ولي قبل از اين‌كه به آموزشي بودن يك اثر به عنوان شروع نگاه كنم، به جنبه‌هاي زيباشناسانه آن اثر نگاه مي كنم. اگر اصل اثر خلاق باشد، از يك ذهن خلاق انساني تراوش مي‌كند كه به ديگر انسان‌ها براي به زيستن و شاد زيستن كمك مي‌كند و شادي انساني خود به خود انرژي‌زا و در عين حال آموزنده است. قبل از اين‌كه به آموزشي بودن يک اثر بپردازم، به هنري بودن آن اثر فكر مي‌كنم و مخاطب را در نظر مي‌گيرم.
- متن ترجمه‌شده را چه زماني بازبيني مي‌كنيد؟
- به اصطلاح تئاتري‌هاي برشتي، بلافاصله مرور مي‌كنم و حتما هنگام ترجمه صفحات قبلي را از نظر مي‌گذرانم.
- نگاه شما به فعاليت ترجمه چگونه است؟
- فعاليت ترجمه نه تنها عامل بسيار مهمي براي گسترش ذوق و سليقه ادبي در جامعه خودي است؛ بلكه نقش روشنگري بسيار مهمي هم كه فراتر از نقش آن در كشور‌هاي غربي است، دارد. يكي از عوامل مهم ورود و گسترش مدرنيسم كه در جامعه ما از مشروطيت به بعد صورت گرفت، نهضت ترجمه بود؛ اين‌که از آن پس، جايگاه مترجمان در شرق با كشور‌هاي غربي قابل مقايسه نيست و شخصيت مترجمان ما دست كمي از هنر نويسندگي نداشته است.
- ترجمه را چگونه تعريف مي كنيد؟
- ترجمه‌اي كه در گذشته‌هاي دور مطرح بوده، از زماني که آثاري همچون كليله و دمنه را به عربي و فارسي ترجمه و بازنويسي مي‌كردند، در اصل يك دانش بسيار دقيق در گذشته صورت گرفته كه بخشي از آن برخاسته از زبان‌شناسي است به نام «ترجمه‌شناسي» که انواع و اقسام ترجمه و نظريات مختلف درباره اين را كه ترجمه چيست، مشخص كرده تا مترجمان با بصيرت و دانش بيش‌تري ترجمه كنند.
- كدام ترجمه مد نظر شماست؟
- ترجمه با هم‌ارزي معنايي، يعني همان معنا و مفهوم و تأثيرگذاري كه متن مبدأ براي خوانندگان بومي آن اثر ايجاد مي‌كند، در متن مقصد هم همان تأثيرگذاري را داشته باشد. در اصل هم‌ارزي تأثيرگذاري مد نظر من است. به عنوان مثال، «خاطرات صنددرصد واقعي يك سرخ‌پوست پاره‌وقت» را كه ترجمه كرده‌ام، بر اين باورم كه ببينم اين اثر براي مردم آمريكا از جمله بر اقليت‌هاي تحت فشار دولت آمريكا چه تأثير و واكنشي را ايجاد كرده است و با توجه به تأثيري كه بر خوانندگان متن مبدأ دارد، همان تأثيرگذاري را در متن مقصد بازسازي كنم و اين ايده‌آل من است و گاهي ممكن است در يك حد معين انحراف از معيارهاي زباني و مكاني صورت بپذيرد.
- شما به عنوان يك مترجم ارتباط متخصصان دانشگاهي ترجمه و مترجمان عملي را چگونه مي‌بينيد؟ تعامل اين دو گروه بايد چگونه باشد؟
- تعامل مستمر و برنامه‌ريزي‌شده‌اي بايد بين اين دو گروه وجود داشته باشد. يكي از خلأهايي كه در رشته ترجمه در دانشگاه‌ها احساس مي‌كنم، اين است كه تنها دانش نظري را به دانشجويان آموزش مي‌دهيم و آن‌ها را با مسائلي كه فقط و عمدتا در تجربه پيش مي‌آيد، آشنا نمي‌كنيم. به گفته افلاطون، بهترين حكمرانان، حكمرانان فيلسوف يا فيلسوفان حكمران هستند بنابراين بهترين مدرسان ترجمه هم مي‌توانند نظريه‌شناسان مترجم باشند، معمولأ در دانشگاه‌هاي ما تعاملي بين اين دو گروه وجود ندارد و اگر هم وجود داشته باشد، بيش‌تر به صورت نظريه است تا تجربه استاد و مطالعات وي در حوزه‌هاي زبان‌شناسي و اگر اين استاد نه پا به پا بلكه در تعامل با يك مترجم كارآزموده و باتجربه حضور داشته باشد، حاصل كار بهتر خواهد بود؛ به اين شكل كه در يك جلسه استاد مباني نظري را مطرح كرده و در جلسه بعد مترجمي همراه استاد در كلاس حاضر شده و در مورد مسائل تجربي و آن چيزي كه مترجم لمس كرده، به دانشجويان انتقال دهند آميزش توأمان نظر و عمل.
رضي هيرمندي سال 1326 در زابل به دنيا آمده و كارشناس ارشد زبان‌شناسي همگاني است و پس از 25 سال تدريس در سال 81 خودخواسته بازنشسته شده و يک‌سره به نوشتن و ترجمه پرداخته است. کار ادبي‌اش را براي کودکان و نوجوانان در سال 1355 با ترجمه کتاب درخت بخشنده، اثر معروف شل سيلوراستاين، نويسنده آمريکايي، شروع کرده و تا كنون بيش از 80 اثر ترجمه و تأليف کرده و جوايز متعددي به عنوان مترجم برگزيده دريافت کرده است.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات