مراسم پاياني هشتمين جشنواره «قلم زرين» روز گذشته (سه‌شنبه، چهاردهم تيرماه) هم‌زمان با روز قلم در محل انجمن قلم ايران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، احمد شاكري - دبير هشتمين جشنواره «قلم زرين» - در اين مراسم با اشاره به هم‌زماني روز قلم و ولادت امام حسين (ع)، اظهار كرد: در مكتب شيعي، قلم آرماني ديني را حمل مي‌كند و جان انسان‌ها نيز در راه آرمان ديني فدا مي‌شود و ما هرچه كه داريم، از مكتب عاشورايي داريم.
او در رابطه با هشتمين جشنواره «قلم زرين» گفت: كار اجرايي جشنواره از دي‌ماه سال 89 آغاز شد و با اخذ رسمي‌ترين فهرست از آثار، هيأت داوران كار خود را آغاز كردند كه در اين فهرست، تعداد 804 عنوان كتاب در حوزه داستان و 1610 كتاب در حوزه شعر و 590 عنوان در بخش پژوهش ادبي دريافت شد.
شاكري ادامه داد: داوران با توجه به اين‌كه داستان‌ها را بررسي كرده بودند، با ملاك‌هايي كه برخي از آثار را از ديگر آثار برتر مي‌كرد، 201 كتاب از حوزه شعر، 30 كتاب در حوزه پژوهش و نقد ادبي و 52 عنوان در بخش داستان را انتخاب كردند.
او با انتقاد از بخش پژوهش و تحقيق ادبي كشور، گفت: متأسفانه در بخش پژوهش و تحقيق ادبي به شدت نيازمنديم و اگر مي‌خواهيم ادبيات داستاني‌مان بار انقلاب را بر دوش بكشد، ناگزير به پژوهش و تحقيق در ادبيات هستيم.
اين نويسنده گفت: در مرحله سوم، آثار انتخاب‌شده را مورد ارزيابي قرار داديم كه در اين مرحله، 16 اثر به مرحله نيمه‌نهايي راه پيدا كردند كه از اين 16 اثر، سه اثر در بخش داستان و سه اثر در پژوهش و نقد ادبي بودند و در مجموع، 15 جلسه داوري داشتيم كه اين جلسات بيش از 30 ساعت زمان برد.
دبير هشتمين جشواره «قلم زرين» در رابطه با ويژگي‌هاي اين دوره از جشنواره اظهار كرد: يكي از ويژگي‌هاي اين دوره از جشنواره اين بود كه در هر بخش برگزيده قطعي وجود داشت و در هر سه بخش با قاطعيت به برگزيده رسيديم و به هر حال، معرفي يك اثر بهتر از معرفي نكردنش است. نكته دوم در اين جشنواره، نزديكي آراي داوران است. يكي از معضلات داوري، تفاوت آراي داوران در جشنواره‌هاست؛ اما در اين دوره نظر داوران نزديك به هم بود و اين نشان مي‌دهد كه آثار براي تمام سليقه‌ها قابل قبول بودند.
شاكري ادامه داد: نكته بعدي، معرفي چهره‌هاي ناآشنا در حوزه ادبيات است و البته ملاك‌هاي قلم زرين مطلقا به اثر توجه دارد و چهره‌هاي ناآشنا تنها به واسطه اثرشان برگزيده شده‌اند. همچنين يكي ديگر از ويژگي‌هاي جشنواره امسال، افزايش 200درصدي مبلغ جوايز است كه البته جشنواره «قلم زرين» داعيه بالا بودن مبلغ جوايز را ندارد.
او با بيان اين‌كه در دهه اخير، رقابت بين جشنواره‌ها، رقابت سالمي نبوده است، گفت: اگر امكان داشته باشد فضاي آرام را براي رقابت علمي جشنواره‌ها ايجاد كنيم، باعث بهبود جشنواره‌ها مي‌شود. همچنين پيشنهادي به هيأت داوران «قلم زرين» داشتم و آن اين‌كه در بخش پژوهش و نقدها فرصت چاپ آثار مانند رمان يا داستان را نداريم و در عين حال شاهد هستيم پژوهش‌هاي ارزشمندي انجام مي‌شود و خوب است كه اين فرصت فراهم شود تا اساتيد و دانشجوياني كه كار پژوهشي مي‌كنند، تشويق شوند.
شاكري همچنين با بيان اين‌كه جشنواره «قلم زرين» نگاه تخصصي به داستان دارد، گفت: وقتي به داستان نگاه تخصصي مي‌كنيم، نمي‌توانيم داستان كوتاه را با يك رمان قابل رقابت بدانيم و اميدوارم حركت به سمت تخصصي شدن جشنواره به سمتي برود كه ناگزير شويم داستان كوتاه را از رمان جدا كنيم و همچنين بخش ويژه‌اي داشته باشيم كه از بهترين فيلم‌نامه‌هاي اقتباسي تقدير كنيم.
در ادامه مراسم، رضا اسماعيلي - سرداور بخش شعر - كه اجراي برنامه را نيز بر عهده داشت، با ارائه پيشنهاداتي خطاب به بهمن دري - معاون فرهنگي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي - گفت: يكي از پيشنهادات من، تلاش در جهت افزايش تيراژ كتاب است؛ چرا كه تيراژ در ايران واقعا باعث تأسف است و اصلا شايسته كشور ايران و جمعيت 70 ميليون نفري نيست. همچنين قانونمندتر شدن رابطه ناشرين و مؤلفين نيز موردي است كه بايد به آن توجه شود؛ چرا كه گاهي مؤلفين ما توسط ناشرين مورد اجحاف قرار مي‌گيرند.
او افزود: بايد براي معرفي ادبيات ايران، بخصوص ادبيات انقلاب اسلامي به جهان تلاش شود و در اين راستا، ايجاد بسترهاي لازم براي تداوم فرهنگي بين اديبان و نويسندگان و شاعران جهان در كشورمان بسيار مفيد است و اگر وزارت ارشاد در طول سال طبق جدول فرهنگي، اهالي فرهنگ را به كشورهاي همسايه و مسلمان اعزام كند، مي‌توانيم در بالندگي ادبيات اسلامي موفق باشيم.
بهمن دري - معاون فرهنگي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي - نيز در سخناني با تأكيد بر اين‌كه پيشنهادات ارائه‌شده جزو دغدغه‌هاي وزارت ارشاد نيز هست، گفت: تصور مي‌كنم اين جشنواره جزو معدود جشنواره‌هايي است كه از حيث صميميت و توفيق ديني شايستگي‌هاي زيادي دارد.
او ادامه داد: مقام معظم رهبري در حكم‌شان به اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي پيوستي داده‌اند كه اشاره داشتند به هشت نكته اساسي كه قبلا از شوراي عالي انقلاب فرهنگي خواسته بودند و اين‌بار هفت نكته به عنوان مطالبه از شوراي عالي انقلاب فرهنگي داشتند و از قضا پنج نكته كليدي و راهبردي آن زماني محقق خواهد شد كه به ادبيات و شعر اعتناي بيش‌تري كنيم.
دري گفت: از خواسته‌هاي مقام معظم رهبري، تحول در عرصه حوزه علوم انساني بود و اگر توجه جدي به حوزه علوم انساني نداشته باشيم، نمي‌توانيم در ادبيات كار كنيم؛ پس بدون پرورش نيروهاي انقلابي در اين عرصه، پيشرفتي حاصل نمي‌شود.
او با بيان اين‌كه هم‌اكنون نويسندگاني در عرصه ادبيات انقلاب وجود دارند كه چندين گام بالاتر از كساني هستند كه آن‌ها را در عرصه ادبيات داستاني و شعر برجسته قلمداد مي‌كنيم، اظهار كرد: ما معمولا كشف استعداد داريم؛ اما بستري را فراهم نمي‌كنيم كه بعد از اين كشف چه بر سر استعداد مي‌آيد و جشنواره‌هايي كه خود ارشاد نيز برگزار مي‌كند، در گام اول از استعدادها حمايت مي‌كند؛ اما بعد از پايان جشنواره توجهي به اين افراد نمي‌شود و در همين محفل كوچك و صميمي و گرم نيز كساني هستند كه بايد به آن‌ها اعتنا شود.
معاون فرهنگي ارشاد ادامه داد: مقام معظم رهبري درباره جنگ نرم عنوان كردند كه سبك زندگي غربي به مردم ما تحميل مي‌شود و نقش ادبيات به شدت در اين راستا مؤثر است و نبايد به توليدات غربي وادادگي داشته باشيم. همچنين ايشان به توسعه كمي و كيفي در رابطه با اعتناي به نخبگان مسلمان اشاره داشتند، همچنين اشاره‌اي داشتند به آثار ايراني كه از آن‌ها استفاده نمي‌شود؛ چرا كه ما معمولا متكي به آثار ترجمه هستيم و در اين راستا اقداماتي شده و به دليل اين‌كه به نتيجه كامل نرسيده‌ايم، آن‌ها را عنوان نمي‌كنم.
دري با بيان اين‌كه ميانگين تيراژ در كشورمان 2907 عدد است، گفت: اين تيراژ كم در جاهايي نيازمند برنامه‌هاي كوتاه است و در قسمت‌هايي نيز به برنامه‌هاي بلندمدت نيازمند است تا بهبود يابد.
او با اشاره به اين‌كه دو ميليون و 200 هزار كتاب‌خوان در كتابخانه‌هاي كشور عضو هستند، گفت: اگر قرار باشد با حمايت‌هاي ما، كتاب‌هايي را براي اعضاي كتاب‌خانه‌ها توصيه كنيم و با قيمت ارزان تزريق شود، فكر مي‌كنم كتاب‌هاي ارزشمندي در حوزه داستان‌نويسي داريم كه مي‌توانيم خواننده آن‌ها را بالا ببريم و معتقدم كتاب‌هاي جشنواره‌هايي مانند «قلم زرين» را مي‌توانيم تقويت كنيم.
دري با اشاره به اين‌كه گرايش ارشاد بيش‌تر به ناشران است، گفت: اگر وزارت ارشاد اعتنايش را تغيير دهد و به مؤلفين توجه كند، اين اتفاق مي‌افتد كه بتوانيم به فرهنگ نشرمان كمك كنيم.
او با بيان اين‌كه دو سال پيش روند بيمه شدن هنرمندان شروع شد، گفت: سال گذشته حدود 400 نفر از نويسندگان بيمه شدند و اكنون نيز پس از يك تأخير، مجددا روند بيمه‌ها ادامه دارد.
در ادامه اين مراسم، محسن مؤمني - رييس حوزه هنري - در سخناني با اشاره به سخنان مقام معظم رهبري در ماه رمضان سال گذشته در ديدار با شاعران، گفت: مقام معظم رهبري در آن ديدار راجع به شعر بعد از انقلاب فرمودند كه امروز در كشور شاهد سبك جديدي هستيم و به گمان بنده، اين سبك جديد در داستان انقلاب نيز كم و بيش پيداست و روز به روز تكامل و رشد مي‌يابد و البته اين سبك جديد هم در زبان و هم در محتوا و مضمون ديده مي‌شود.
او افزود: در دوران انقلاب و حتا بعدها توجه بعضي از نويسندگان ما به تجارب نويسندگان انقلابي شوروي سابق و به طور مشخص استفاده از رئاليسم سوسياليستي بوده است. همان موقع بعضي از منتقدان معتقد بودند اين نگاه با تمام ويژگي‌هاي انقلابي و ظلم‌ستيزش توان بيان مفاهيم معنوي و اعتقادي انقلاب اسلامي را كه ملهم از دين اسلام و تشيع است، ندارد.
مؤمني گفت: نخستين ويژگي ادبيات انقلاب اسلامي، نقب به عالم غيب و ماوراي محسوسات مادي است؛ در حالي‌كه قلمرو نويسندگان جريان‌هاي غرب‌گرا صرفا عالم محسوسات است. طبيعي است در اين ميان، نويسندگان انقلاب افق بسيار گسترده‌تري نسبت به آنان، پيش رو دارند و در دهه اخير، اين ويژگي را در داستان‌هاي كوتاه و مخصوصا رمان‌هاي بعضي از نويسندگان جوان بيش‌تر مي‌بينيم.
رييس حوزه هنري با اشاره به اين‌كه در كشورمان حداقل در بعد از مشروطيت به بهانه پرداختن به زندگي مردم فرودست جامعه، از حضور قهرمانان برجسته و اسوه كاسته شد، گفت: بنابراين به مرور موضوع داستان‌ها امور پست و پلشتي‌هاي زندگي شد كه مي‌توان از آن‌ها به عنوان مسائل عبرت‌آموز براي مخاطب ياد كرد؛ طوري كه امروز مي‌توان گفت ادبيات و هنر ما و بلكه دنياي غرب قصه‌گوي سقوط انسان شده است؛ اما قرآن كريم در كنار توجه به عبرت‌ها، بر پرداختن به اسوه‌ها تأكيد دارد و از منظر قرآن، اسوه‌ها لزوما انبيا و انسان‌هاي فرامادي نيستند؛ بلكه شامل همه انسان‌هاي مؤمن برجسته نيز مي‌شوند.
مؤمني ادامه داد: خوشبختانه در ادبيات بعد از انقلاب، مخصوصا در سال‌هاي اخير، اسوه‌ها موضوع داستان‌هاي ماندگاري شدند؛ لذا از اين جهت داستان انقلاب نگاه متعالي به انسان دارد و به جاي مرثيه‌سرايي سقوط انسان، روايت‌گر عروج انسان است و با توجه به آن‌چه گفته شد، مي‌توان گفت داستان انقلاب ضمن توجه به واقعيت‌هاي زندگي، آرمان‌گراست.
او افزود: نگاه اميدوارانه به زندگي و آينده جهان از ديگر ويژگي‌هاي داستان انقلاب است. برعكس داستان جريان غرب‌گرا كه مملو از يأس و نااميدي و پوچي است، نويسنده متعهد با اعتقاد به آينده جهان كه از آن مستضعفان است و ظهور امام عادل را پيش رو دارد، و با اعتقاد به پيروزي حق بر باطل، طبعا شخصيتش در دنياي داستان، شخصيت منفعل نيست.
محسن پرويز - سرداور بخش نقد و پژوهش ادبي - نيز در سخناني با اشاره به اين‌كه در امر پژوهش ضعيف‌تر از حوزه‌هاي ديگر هستيم، گفت: در اين حوزه هم به لحاظ كيفي و هم كمي ضعيف هستيم و منظور اين نيست كه در بين آثار رسيده به جشنواره «قلم زرين»، اثر برگزيده و شاخص وجود ندارد، منظور اين است كه نسبت به حوزه‌هاي ديگر، در حوزه پژوهش ضعيف‌تريم.
او ادامه داد: ما در دانشگاه‌هاي‌مان رويكردمان مطابق با نيازمان نيست و خيلي از آثاري كه محققان انجام داده‌اند و در دانشگاه‌ها انجام شده، دوباره‌كاري هستند و اگرچه ممكن است ارزش خود را داشته باشند؛ اما مورد نياز نيستند.
وي گفت: همان‌طور كه در ارتقاي اساتيد دانشگاه‌ها، بازنگري در شوراي عالي انقلاب فرهنگي صورت گرفت، بايد حتما به كاربردي بودن مقالات و پايان‌نامه‌هاي اساتيد و دانشجويان نيز توجه شود و اين‌كه اين پايان‌نامه‌ها و مقالات چقدر توانسته‌اند معضلات جامعه را حل كنند. در دوره اخير جشنواره «قلم زرين» آثاري وجود داشت كه ويژگي‌شان پر كردن خلأهاي موجود بود و اين آثار به عنوان آثار برگزيده انتخاب شدند و اين ويژگي مدنظر داوران قرار گرفت.
پرويز گفت: فكر مي‌كنم جاي خالي برگزاري جايزه بين‌المللي براي ادبيات و علوم انساني وجود دارد و انجمن قلم به عنوان يك نهاد غيردولتي آمادگي اين را دارد كه اگر امكانات مالي فراهم شود، جايزه‌اي بين‌المللي در عرصه فرهنگ و ادب برگزار كند و آن‌چه را كه منشأ بيداري اسلامي است و همه دنيا تحت تأثير آن قرار گرفته‌اند، براي انتخاب آثار برگزيده مدنظر قرار دهد.
او افزود: جايزه بين‌المللي ادبيات و علوم انساني بر اساس افكار و انديشه‌هاي آزاد و مثبتي كه كل جامعه بشري را با نگاه عادلانه مي‌نگرد، برگزار شود.
در پايان برگزيدگان جايزه «قلم زرين» به اين شرح معرفي شدند:
در بخش شعر از ميان شش اثر راه‌يافته به مرحله نهايي جشنواره، مجموعه شعر «ادامه دلواپسي» سروده حجت‌الاسلام محمدرضا واحدي از انتشارات فصل پنجم برگزيده شد. دليل انتخاب اين كتاب، برخورداري از مؤلفه‌هاي ادبي درخور و ارجمندي مضمون و محتوا عنوان شد.
در بخش پژوهش و نقد ادبي نيز از ميان سه اثر راه‌يافته به مرحله نهايي، كتاب «پيش‌درآمدي بر رويكردها و مكتب‌هاي ادبي» نوشته شهريار زرشناس از انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي برتر شد. دليل انتخاب اين كتاب، نوآوري در پژوهش و رويكرد انتقادي به مقولات نظري و همچنين تلاش براي پر كردن خلأهاي فكري در حوزه ادبيات اعلام شد.
همچنين در بخش داستان از ميان سه اثر راه‌يافته به مرحله نهايي جشنواره «قلم زرين»، كتاب «جاده جنگ» نوشته منصور انوري از انتشارات سوره مهر برگزيده شد. دليل انتخاب اين اثر، پرداخت هنرمندانه داستان، تحقيقات ارزشمند موضوعي و انسجام ساختاري و روايتي در حوزه زماني و مكاني گسترده عنوان شد.
نامزدهاي هشتمين جشنواره‌ي ادبي «قلم زرين» نيز به اين شرح معرفي شده بودند: بخش «تحقيق و پژوهش ادبي» با داوري: محسن پرويز، محمدرضا سرشار و احمد شاكري: «شعاع شمس»، گفت‌وگوهاي كريم فيضي با غلامحسين ابراهيمي ديناني درباره‌ي شرح بخشي از غزليات مولوي، «پيش‌درآمدي بر رويكردها و مكتب‌هاي ادبي» شهريار زرشناس و «لطيفه‌ي ماندگار»، تحقيقي درباره‌ي سروده‌هاي امام خميني (ره)، مجيد رستنده؛ بخش «داستان» با داوري فيروز زنوزي جلالي، محمدعلي گوديني و سهيلا عبدالحسيني: «گنجشك نقطه گنجشك سر خط» ظريفه رويين، «جاده‌ي جنگ» منصور انوري و «سوران سرد» جواد افهمي؛ بخش «شعر» با داوري رضا اسماعيلي، عباس براتي‌پور و حسين اسرافيلي: «ادامه‌ي دلواپسي» سيدمحمدرضا واحدي، «از پرسه‌ي خيال در اطراف وقت سبز» مفتون اميني، «ياس ياسين» محمدجواد غفورزاده، «خاكستر آيينه» محمدرضا تركي، «مسافران كوپه‌ي صبح» عاليه محرابي و «سرفه‌هاي گرامافون» محمدرضا طاهري.
انتهاي پيام
نظرات