ايران با داشتن 33.1 تريليون مترمكعب گاز طبيعي دومين دارنده منابع گاز، سومين كشور مصرف‌كننده گاز جهان و چهارمين توليدكننده گاز دنياست و باوجود آن‌كه متوسط مصرف گاز خانگي در روزهاي تابستان حدود 120 ميليون متر مكعب است، اين رقم در زمستان به بيش از 400 ميليون متر مكعب در روز هم مي‌رسد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، به‌طور معمول هر كشوري بايد بين 12 تا 14 درصد از ميزان توليد يا مصرف گازش، ذخيره‌سازي داشته باشد تا در روزهاي سرد سال كه مصرف در كشوري مانند ايران به بيش از چهار برابر مي‌رسد، بتواند از گاز ذخيره‌شده براي تامين نياز داخلي استفاده كند.

* * عملياتي‌شدن ذخيره‌سازي روزانه 110 ميليون مترمكعب گاز در برنامه پنجم توسعه

اهميت اين موضوع تا آنجا براي مديران برنامه‌ريز كشور در وزارت نفت مشخص بوده كه در برنامه پنجم توسعه بحث ذخيره‌سازي ديده شده و قرار است تا پايان سال 1393 و همزمان با افزايش حجم گاز توليدي كشور به روزانه بيش‌از يك ميليارد مترمكعب برسد، روزانه 110 ميليون متر مكعب گاز در چهار مخزن ذخيره‌ شود.

در اين زمينه مديران مرتبط تشريح كرده‌اند كه در نظر است در پايان برنامه پنجم توسعه روزانه 30 ميليون متر مكعب در ميدان سراجه قم، 40 ميليون متر مكعب در ميدان شوريجه و 40 ميليون متر مكعب در ميدان‌هاي گنبد نمكي كاشان (نصرآباد) و يورتشا ورامين ذخيره شود.

* * آغاز طرح‌هاي ذخيره‌سازي گاز از يك دهه پيش

به گزارش ايسنا، نگاهي به عملكرد شركت ملي گاز در زمينه ذخيره‌سازي نشان مي‌دهد كه با درك اين مهم، از حدود 10 سال پيش مطالعات و عمليات اجرايي براي ذخيره‌سازي در مخزن سراجه قم به‌عنوان نخستين طرح ذخيره‌سازي كشور آغاز شده است.

هدف از راه‌اندازي ذخيره‌سازي گاز در مخزن سراجه قم، ذخيره سالانه 3.3 ميليارد متر مکعب گاز در فاز اول بوده و قرار است در فاز اول روزانه 7.3 ميليون مترمكعب گاز به مخزن تزريق شود تا در ماه‌هاي سرد امكان برداشت روزانه 10 ميليون مترمكعب گاز را داشته باشيم. همچنين در فاز دوم ميزان گاز تزريقي در ماه‌هاي گرم بايد به 20 ميليون مترمكعب در روز برسد كه درنتيجه امكان برداشت روزانه 30 ميليون مترمكعب در ماه‌هاي سرد سال محقق خواهد شد.

* * زماني كه اختلاف نظرها بالا گرفت!

كارشناسان حوزه انرژي همواره يكپارچه‌نبودن مراحل توسعه و بهره‌برداري ميادين گازي را يكي از مشكلات قديمي و موثر اين حوزه مي‌دانند؛ به‌طوري كه در ميدان‌هاي گازي، بخش بالادست شامل مخزن در اختيار شركت ملي نفت ايران است كه گاز توليد آن به شركت ملي گاز تحويل داده مي‌شود.

در اين رابطه در سال 1383 مطالعات ذخيره‌سازي در ميدان سراجه توسط شركت فرانسوي سفره‌گاز كه مشاور پروژه بود آغاز شد. طي سال‌هاي اوليه دو نظريه جدي از سوي كارشناسان شركت ملي نفت و كارشناسان شركت ملي گاز در خصوص ميدان وجود داشت مبني بر اين‌كه نفتي‌ها معتقد بودند ابتدا منابع هيدروكربوري موجود مخزن تخليه و سپس عمليات تزريق و ذخيره‌سازي گاز شروع شود و گازي‌ها تاكيد مي‌كردند كه ضرورت دارد بدون تخليه مخزن ابتدا تزريق گاز و سپس برداشت انجام شود. همانطور كه گفته شد به دليل فعاليت همزمان شركت ملي نفت و شركت ملي گاز در اين ميدان در اين خصوص از نظر مهندسي اختلاف نظرهايي پديد آمد.

* * نتيجه چه شد؟

در حالي كه شركت سفره‌گاز از ابتدا توصيه كرده بود كه ابتدا تخليه ميدان صورت نگيرد، ولي در همان زمان با وجود بضاعت كم ميدان، تخليه از آن صورت گرفت و حتي چاه‌هاي جديدي نيز به اين منظور حفر شد كه با گذشت زمان، ميدان سراجه اشكالات را نشان داد و عملا معلوم شد كه تخليه سراجه به صلاح نبوده است. به همين دليل برخي متخصصان تاكيد مي‌كنند كه هم‌اكنون شرايط داخلي ميدان به هم خورده و بايد هرگونه هزينه و سرمايه‌گذاري در بخش ذخيره سازي با مطالعات دقيق‌تر انجام شود.

به عنوان نمونه، مدير برنامه‌ريزي تلفيقي شركت ملي گاز يكي از كساني بود كه عقيده داشت نبايد پيش از تزريق تخليه گاز انجام شود.

اصغر سهيلي‌پور در زمستان 1387 بر ضرورت تزريق به ميدان پيش از تخليه گاز طبيعي تاكيد و تشريح كرده بود كه با برداشت گاز از اين ميدان ملاحظه شد كه بخشي از مايعات نفتي سنگين همراه گاز خارج مي‌شود كه به همين دليل تصور شده اگر فشار مخزن بيش از حد كنوني بيفتد، موجب مي‌شود مايعات نفتي سنگين درون مخزن حالت رسوب ايجاد كرده و با ته‌نشين شدن، خلل و فرج مخزن را ببندند كه به همين دليل بررسي‌هاي كارشناسي به اين نتيجه رسيد كه نبايد پيش از تزريق، تخليه گاز انجام شود.

تجارب قبلي نيز نشان داده بود كه زمستان‌هاي گذشته بدون تزريق گاز بين 700 تا 800 هزار متر مكعب در روز برداشت گاز از اين ميدان انجام شده كه افت فشار مخزن را به دنبال داشته است.

* * وعده‌هاي بهره‌برداري همچنان ادامه دارد

بنابراين باوجود آن‌كه اولين وعده تكميل عمليات و توليدي ‌شدن مخزن سراجه به نيمه اول سال 1384 برمي‌گردد، ولي پس از گذشت زمان و تغييرات برنامه‌اي، اين تاريخ به سال‌هاي بعد موكول شد كه آخرن وعده محقق نشده آن شهريور امسال و سپس پايان سال 1389 است.

به اين ترتيب باوجود آن‌كه مديران شركت گاز از راه‌اندازي اين مخزن تا پايان امسال خبر مي‌دهند، ولي ديگر كارشناسان مطلع معتقدند به دليل به‌هم خوردن ساختار مخزن در نتيجه تخليه پيش از تزريق در مخزن سراجه، عملا امكان ذخيره‌سازي طبق مطالعات اوليه وجود ندارد و حتي در صورت اصرار مديريت‌هاي مرتبط و آغاز ذخيره‌سازي، مخزن سراجه قم ديگر توانايي پاسخگويي به رقم مورد انتظار برداشت را نخواهد داشت.

حال اين سوال پيش مي‌آيد كه آيا مخزن سراجه قم طبق برنامه تا پايان سال 1393 براي برداشت روزانه 30 ميليون متر مكعب گاز در فصل سرد با وزارت نفت همراهي خواهد كرد يا خير؟!

انتهاي پيام