درآمد

فضاي اختصاص يافته به نمايشگاه اكسپو 2010 شانگهاي (چين) 500 هكتار وسعت دارد كه در دو طرف حاشيه‌ي بخشي از رودخانه‌ي هوآنگ‌پو قرار گرفته است. تقريبا دوپنجم اين فضا در بالاي رودخانه و سه‌پنجم در سمت جنوبي آن قرار گرفته است. دو قسمت (Zone) شمالي بيشتر بخش‌هاي تجاري، شركت‌هاي مليتي و نهادهاي اقتصادي را دربر مي‌گيرد كه در سالن‌هاي مجزا يا مشترك، به معرفي و برقراري ارتباط با مخاطبان خود مشغولند. اما قسمت جنوبي كه درواقع بخش‌هاي اصلي نمايشگاه را دربرمي‌گيرد، سالن‌هاي يا غرفه‌هاي نمايشگاهي (Pavilion) كشورهاي نقاط مختلف، نهادهاي جهاني و نيز برخي از ساختمان‌هاي اصلي اكسپوي شانگهاي را شامل مي‌شود. درواقع كل بخش A به غرفه‌هاي كشورهاي آسيايي و ساختمان عظيم مركز فرهنگي اكسپو ختصاص يافته، بخش B هم شامل برخي غرفه‌هاي كشورهاي آسيايي و غرفه‌هاي كشورهاي حوزه‌ي اقيانوسيه است كه ساختمان بزرگ مركز اكسپو و پاويون موضوعي نمايشگاه را در كنار خود دارند. طبيعتا بخش C هم غرفه‌هاي كشورهاي اروپايي، آفريقايي و آمريكايي را شامل مي‌شود.

سامانه‌ي اروپا Europe Square

ديگر مجموعه‌ي مستقر در Zone C نمايشگاه اكسپو 2010 شانگهاي، سامانه‌ي مربوط به كشورهاي اروپايي است كه در كنار دو سامانه‌ي آفريقا و آمريكا قرار گرفته است. اين بخش از نمايشگاه، يكي از پررونق‌ترين بخش‌هاست كه هم تعداد غرفه‌هاي مستقل آن دست‌كم از دو سامانه‌ي ديگر حاضر در اين گوشه بيشتر است، هم از اشتياق بازديدكنندگان پرشماري برخوردار است و هم اين‌كه غرفه‌هاي ترتيب‌يافته در آن، معمولا از ايده‌هاي خلاقانه‌اي در طراحي، شكل‌گيري و اجرا برخوردارند. درواقع علاوه بر عالم واقع، در نمايشگاه اكسپو هم قاره‌ي اروپا، قاره‌اي شيك است و علاقه‌مندان بسياري هم دارد. مي‌توان گفت در همين مجموعه، تنها سامانه‌ي قاره‌ي آسياست كه توان رقابت با اروپايي‌ها را دارد. شايد اگر محل برگزاري اكسپو امسال در مشرق‌زمين نبود، اين توازن هم تا حدودي به هم مي‌ريخت.

در هر صورت، سامانه‌ي اروپا تشكيل شده است از پاويون‌هاي مستقل كشورهاي اسپانيا، صربستان، بلژيك، لهستان، سوييس، آلمان، فرانسه، استوني، ليتواني، يونان، تركيه، ايرلند، فنلاند، دانمارك، سوئد، ايسلند، اوكراين، نروژ، پرتقال، اسلواكي، چك، بوسني و هرزگوين، روسيه سفيد، مجارستان، انگلستان، هلند، ايتاليا، لوگزامبورگ، اتريش، روماني، كرواسي، ليتواني، روسيه و موناكو به‌همراه دو پاويون مشترك براي كشورهاي مالت، سن مارينو، ليختن اشتاين و قبرس در Europe Joint Pavilion I و كشورهاي ارمنستان، آلباني، آذربايجان، بلغارستان، گرجستان، مونته‌نگرو، مولداوي و مقدونيه كه در Europe Joint Pavilion II جاي گرفته‌اند.

كافي است در گذر از سامانه‌هاي آسيا و اقيانوسيه در بخش‌هاي يك و دو از بخش‌هاي پنج‌گانه‌ي نمايشگاه اكسپو شانگهاي، در اتوبوس‌هاي رايگان مخصوص، در خيابان شيبو Shibo راهي باشيد تا با توقف اتوبوس در ايستگاه برابر پاويون اسپانيا مشاهده كنيد كه 80 درصد مسافران پياده مي‌شوند. اين اتفاق يكي به‌خاطر آن است كه رسيدن به غرفه‌ي اسپانيا يعني وارد شدن در سامانه‌ي اروپا در Zone C و ديگر، به‌دليل نوع طراحي اين غرفه است كه براي مخاطبان بسيار جذاب شده است. درواقع اسپانيايي‌ها با استفاده از داربست‌هاي فلزي و سبدمانندهاي حصيري در شكلي منحصر به‌فرد، غرفه‌ي جالب توجهي را با يك هزينه‌ي معمولي شكل داده‌اند. صف طولاني مقابل اين غرفه هم گوياي همين گيرايي و انعكاس احتمالي اجزاي دروني آن است. چراكه در بدو ورود، بازديدكننده ابتدا با يك رقص اسپانيولي به‌اضافه‌ي نمايش سينمايي ويژگي‌هاي اين كشور، ازجمله آيين گاوبازي و جشن گوجه فرنگي مواجه مي‌شود، سپس در جست‌وجوي عروسك نوزاد غول‌پيكري كه تصويرش را در رسانه‌هاي گروهي ديده و درباره‌ي آن شنيده است، به سالن ديگرِ پاويون گام مي‌گذارد. انصافا هم اين ربوت كه به شكل عروسكي متحرك در اجزاي سر و صورت طراحي شده، بسيار چشمگير است.

اما انگلستان كه غرفه‌ي با شكل منحصر به‌فردش انعكاس رسانه‌يي گسترده‌اي داشته، با شرايطي متفاوت در نمايشگاه حاضر شده است. علاقه‌مندان بايد مدت مديدي وقت براي ورود و بازديد از اين غرفه كه شكل ديودي آن به‌شدت مورد علاقه‌ي عكاسان است، صرف كنند. اما به محض ورود به داخل فضاي دربرگيرنده‌ي اين ميكروفون‌گونه‌ي عظيم، با اين غافلگيري مواجه مي‌شوند كه چيز خاصي درون آن نيست. بلكه فضايي در اطراف آن تعبيه شده است كه در شكلي هندسي و موكت شده كه اتفاقا رنگ و طرحش هم با نماي جوجه‌تيغي مانند آن هماهنگ است، مخاطب را به نشستن و استراحت كردن، و حتا دراز كشيدن دعوت مي‌كند. درواقع طراحان اين غرفه، شهر بهتر براي زندگي بهتر را شهري ‌دانسته‌اند كه انسان در آن احساس راحتي داشته باشد. تنها اجزايي هم كه اين يكنواختي را مي‌شكند، اجراي يك گروه پرفورمنس به‌همراه يك نوازنده‌ي موسيقي جاز است.

غرفه‌ي جالب هلند هم كه در مجاورت انگلستان قرار دارد، با ايده‌ي خلاقانه‌اي در اكسپو حضور خود را ساده اما چشمگير كرده است. پيش‌بيني هر كسي بر اين است كه غرفه‌ي هلند از گل آكنده باشد؛ اما برخلاف انتظار، هرچند شكل ظاهري اين پاويون از شكل گل و گياه ايده گرفته است، اما در فضاي راهروي روبازِ مارپيچ و اريبش، اتاقچه‌هايي طراحي شده كه با قرار دادن بخشي از زندگي جاري ما، زيبايي‌هاي زندگي‌مان را به رخ كشيده، و البته يكي از آن‌ها گل است. در اتاقكي ديگر هم عطر، چنين مفهومي دارد و در اتاقكي ديگر، يك آشپزخانه‌ي كوچك خانوادگي.

از ديگر غرفه‌هاي داراي ايده‌هاي خلاقانه در اين بخش، دانمارك است كه در سطوح صاف و شيب‌دار، مخاطبانش را به دوچرخه‌سواري دعوت مي‌كند. اما سوييس بازديدكنندگان را با تله‌سي‌يژ در فضاي درون غرفه و چشم‌اندازش مي‌چرخاند.

حضور تركيه در نمايشگاه، حضوري قابل تامل است. ترك‌ها در بخشي از پاويونشان كه به تاريخ گذشته‌ اشاره دارد، بر تاريخ و آثار باستاني سمت اروپايي‌شان تمركز دارند؛ طوري كه گمان مي‌كنيد هنوز از غرفه‌ي يونان كه پيش‌تر بازديدش كرده‌ايد و چنين آثاري در آن هم به‌نمايش درآمده بود، هنوز خارج نشده‌ايد! در بخش ديگر پاويون تركيه نيز تصوير استانبول امروز به‌نمايش درآمده است كه آن‌هم چهره‌ي يك شهر اروپايي را دارد؛ در كشوري كه بيشتر خاك آن در قاره‌ي آسياست.

اين در حالي است كه در غرفه‌اي چون لوگزامبورگ نيز به تاريخچه‌ي كشور كمتر اشاره شده و بيشتر تمركز بر نوع طراحي حجمي قهوه‌يي رنگ است با گياهاني كه انگار لابه‌لاي يك بناي سنگي يا آهني روييده‌اند.

برخي از غرفه‌هاي اين بخش مانند پرتقال، خيلي ايده‌ي خاصي نداشته‌اند و بيشتر معرف خصوصيات شكلي خود هستند؛ مثلا پرتقالي‌ها مخاطبان غرفه‌شان را با همان چيزي كه در كشورشان هست، از ساحل‌هاي اطلسي تا كريستيانو رونالدوي فوتباليست آشنا مي‌كنند.

از همين دسته است، ايسلند كه غرفه‌اش هم به‌شكلي يخي تظهير شده تا يادآور يك كشور هميشه يخبندان باشد. غرفه‌ي بوسني و هرزگوين نيز نه خيلي اسلامي است، نه بيگانه با دين اكثريت مردمش. اما بلاروس (روسيه سفيد) كه از كشورهاي سرد اروپايي محسوب مي‌شود، در غرفه‌اي كوچك، با نقاشي‌هايي با رنگ‌هاي داغ، از جنس تابلوهاي ونگوك هلندي، در نماي بيروني، از بازديدكنندگانش پذيرايي مي‌كند.

ايتالياي ميزبان اكسپو 2015 – ميلان – هم طبيعتا در نمايشگاه امسال حضور دارد؛ با غرفه‌اي كه در نمايش گوشه‌هايي از فرهنگ و هنر اين كشور، از اسپاگتي گرفته تا هنرهاي تجسمي، انگار در ارزيابي و سنجش نوع تعامل مخاطبان، براي تدارك ميزباني نمايشگاه آتي در اين كشور، ترتيب يافته است.

اما ابتكار لهستان در اكسپويي با شعار "شهر بهتر، زندگي بهتر"، خيلي جالب است. لهستاني‌ها غرفه‌ي مكعب‌شكل مشجرشان را با موادي قابل بازيافت ساخته‌اند كه قرار است بعد از نمايشگاه باز به مواد اوليه تبديل شود.

ناگفته نماند، يكي از نكته‌هاي جالب سامانه‌ي اروپا، حضور غرفه‌هايي با شكل‌هاي هندسي مرجع است؛ به‌شكلي كه علاوه بر ايسلند، كشورهايي چون اوكراين، صربستان، سوئد، يونان و بلاروس هم غرفه‌هايشان را به شكل مكعب طراحي كرده‌اند. اين در حالي است كه غرفه‌ي روماني به شكل كره و فنلاند، استوانه‌يي شكل است. اما نروژ غرفه‌ي ساده‌اي ترتيب داده كه شكل هندسي شاخصي ندارد و بيشتر شبيه به خيمه‌اي برافراشته براي اين كشور سردسير طراحي شده است!

از همه جالب‌تر، حضور كشوري با نام موناكو در سامانه‌ي كشورهاي اروپايي است. اميرنشين موناكو سرزمين محصور كوچكي در جنوب شرقي كشور فرانسه است كه توسط درياي مديترانه محصور شده، حدود 32 هزار نفر جمعيت با 125 مليت مختلف و نزديك به دو كيلومتر مربع مساحت دارد. پايتخت آن شهر موناكو با 1400 نفر جمعيت است. زبان رسمي اين كشور فرانسوي بوده، اما زبان‌هاي ايتاليايي، انگليسي و زبان مونگاسك (كه تركيبي از زبان فرانسوي و ايتاليايي است) نيز در اين كشور تكلم مي‌شود. موناكو درواقع يک دولتشهر و بعد از واتيکان، دومين کشور کوچک غير وابسته جهان است. اما غرفه‌ي آن در اكسپو، از خيلي از ديگر كشورهاي اروپايي كه غرفه‌ي مستقل هم دارند، بزرگ‌تر است.

در كنار كشورهاي داراي غرفه‌هاي مستقل در اكسپو امسال، دو سالن اشتراكي كشورهاي اروپايي نيز دربرگينده‌ي غرفه‌هاي كوچك كشورهايي است كه يا نوع حضورشان به هر دليل در حد و اندازه‌ي داشتن يك غرفه‌ي مستقل نبوده، يا تنها تاكيدشان بر هويت اروپايي موجب شده كه در نمايشگاه اكسپو، حضوري نه‌چندان مشتاقانه داشته باشند.

در هر صورت، حضور اروپايي‌ها در اكسپو 2010 شانگهاي هم مانند حضورشان در عرصه‌ي معادلات سياسي و اقتصادي جهان، حضوري به‌مراتب چشمگيرتر، براي اين قاره‌ي كوچك از كره‌ي زمين است؛ اما حضوري كه به هر حال، معمولا حضوري متفكرانه و باسليقه‌تر هم هست.

گزارش از: عليرضا بهرامي - ايسنا

انتهاي پيام