عوامل سريال «در چشم باد» در نشست سرويس تلويزيون خبرگزاري دانشجويان ايران شركت كردند تا با يادآوري قسمتي از آن چه طي اين شش سال به انجام رسيد، بخشي از اين پروژه تلويزيوني كه تاريخ 60 ساله ايران را به تصوير مي‌كشد، ثبت كنند.

مسعود جعفري جوزاني(كارگردان و نويسنده)، سعيد نيكپور، لاله اسكندري و سحر جعفري جوزاني(بازيگران)، امير كريمي( فيلمبردار)، مهدي حسيني وند(تدوينگر)، احمد رمضان‌زاده(دستيار اول كارگردان) افرادي بودند كه به نمايندگي از دو هزار عواملي كه طي شش سال در مقابل و پشت دوربين به مسعود جعفري جوزاني اعتماد كردند تا او سكان‌دارشان باشد، در نشست حاضر شدند.

به گزارش خبرنگار سرويس تلويزيون ايسنا، سريال «در چشم باد» مدت شش سال فيلمبرداري شد و كارگردان و تهيه‌كننده آن هزينه ساخت آن را 12 ميليارد تومان اعلام كردند.

جوزاني در اين زمينه گفت: اگر يكي به من بگويد 12 ميليارد صرف چنين سريالي شده‌است، مي‌گويم « معجزه است»؛ اين اتفاق تنها در كشور ما مي‌تواند بيفتد.

*** «در چشم باد» در هر دوران زندگي آن دوران را تجربه مي‌كند

مسعود جعفري جوزاني درباره ريتم سريال «درچشم باد» گفت: بخش كودكي سريال مثل زندگي آن دوران، آرام‌تر است. اين دوران يك دوران آرامش‌بخش است كه ما آن را زنده كرده‌ايم.

كارگردان «در چشم باد» تاكيد كرد: هدف ما در اين سريال زنده‌كردن و به نمايش گذاشتن شيوه زندگي مردم در بستر تاريخ بود. از ارتباطات اعضاء خانواده با هم گرفته تا سنت دور سفره نشستن آنها.

سعيد نيكپور نيز درباره‌ي مصاحبه‌هايي كه طي اين مدت درباره‌ي سريال «در چشم باد» داشت، توضيح داد: از آن جا كه آقاي جوزاني براي گرفتن صحنه‌هاي آمريكا در ايران نبودند، بخشي از مسؤوليت ايشان بردوش من افتاد؛ همه به من زنگ مي‌زدند. از طرفي در آن زمان شرايط خاص بود و ما در طوفان مملكتي زندگي مي‌كرديم؛ همه روزنامه‌ها از جبهه‌هاي مختلف براي مصاحبه مي‌آمدند و من خارج از وظيفه خودم اين كارها را كردم.

*** جوزاني و قول دروغ نگفتن

مسعود جعفري جوزاني در پاسخ به اين پرسش كه چگونه اين همه بازيگر را براي بازي در سريال در چشم باد انتخاب كرديد؟ گفت: در ايران تعارف زياد است؛ من در سن چهل سالگي به خودم قول داده‌ام كه دروغ نگويم، بنابراين پاسخ شما اين است که درصد زيادي از بازيگران را آقاي رمضان‌زاده و رضا انتخاب كرده اند. اما نامي از احمد رمضان‌زاده (دستياران اول كارگردان) و رضا جعفري جوزاني به ميان نمي‌آيد. اين دو نفر گاه با دليل و برهان من را وادار به قبول خواسته هاي منطقي خود مي کردند همين خانم لاله اسكندري، كه از بزرگترين شانس‌هاي سريال بود را احمد رمضان‌زاده آورد. من به خانم اسكندري براي بازي در اين نقش فكر نكرده بودم؛ كسي كه اولين بار نام او را آورد و بر آن پافشاري كرد، رمضان‌زاده بود. در فيلمي با اين ابعاد، روش ما اين نبود که فقط يک نفر تصميم بگيرد.

جعفري جوزاني بار ديگر تاكيد كرد: مجموعه «در چشم باد» متعلق به همه کساني است که در آن کار کرده اند براي ساخت سريال «در چشم باد» يك عده دور هم جمع شده بودند كه با هارموني ساز زدند و اتفاقي افتاد كه امروز بيننده شاهد آن است. به نظر مي رسد که در اين سوي دنيا رسم شده است که کارگردان را به داناي كل تبديل مي‌كنيم و فكر مي‌كنيم همه كارها را او انجام مي‌دهد.

***

لاله اسكندري هم در بخشي از نشست ايسنا سريال «در چشم باد» خاطرنشان كرد: براي من جذاب بود كه در سريال «در چشم باد» 60 سال تاريخ ايران را از زبان تلويزيون تعريف مي‌كرديم؛ يك فيلم سينمايي نمي‌توانست 60 سال از تاريخ ايران و مقاطعي كه مورد تاخت‌ و تاز قرار گرفته بود را نشان دهد.

وي ادامه داد: اين‌كه در اين مجموعه تعداد زيادي بازيگر طراز اول با عشق وسط ميدان آمدند، ويژگي برجسته‌يي بود؛ متاسفانه نمايش سريال هاي پيش پا افتاده کره اي و توليدانبوه کارهاي مشابه 90 شبي در سال‌هاي اخيرمد شده كه ذائقه مخاطب را تغيير داده‌است؛ نه اين‌كه اين كارها بد باشند اما نمايش بي رويه انبوه آنها سطح سليقه‌ي مردم را پايين مي‌آورد و تماشاگر تنبل مي‌شود. اين درحالي است كه تا چند سال قبل چنين روشي را شاهد نبوديم.

به اعتقاد اين بازيگر سينما و تلويزيون، تماشاي سريال‌هاي روتين شبانه مثل استفاده از روزنامه روزمره است، ولي ساخته‌اي‌ مثل «در چشم باد» مثل كتاب است كه مي‌توان مدام به آن رجوع كرد.

اسكندري سپس اظهار كرد: آقاي جعفري جوزاني استقامتي تحسين شدني داشت كه هشت سال از زندگي خود را صرف ساخت اين سريال از زمان آغاز نگارش تا پايان فيلمبرداري كرد.

اين بازيگر با اعتقاد بر اين كه مي‌توان تاريخ را به زبان ساده براي نسلي تعريف كرد كه فرصت مطالعه ندارند، درباره‌ي اين مطلب اضافه كرد: از اين حيث سريال‌هاي تاريخي بسيار با ارزش هستند. يكي از شخصيت‌هاي محبوب من «اميركبير» بود كه آقاي نيكپور آن را بازي مي‌كرد و اين شخصيت همواره در ذهن من باقي مانده‌است.

*** افتخار مي‌كنم در كار پدرم حضور داشتم

سحر جعفري جوزاني نيز درباره‌ي لزوم ساخت سريالي درباره تاريخ ايران كه بتواند به خوبي با مخاطب ارتباط برقرار كند، گفت: اين صحبت‌ها را به اين دليل كه پدرم كارگردان «در چشم باد» بوده‌است نمي‌گويم. مسلما تلويزيون رسانه‌اي است كه بايد همه نوع برنامه در آن پخش شود؛ شايد بيننده حوصله نداشته باشد هر روز كار سنگين ببيند. اما متاسفانه در حال حاضر تمام شبكه‌ها سريال‌هايي مشابه هم توليد و پخش مي‌كنند و همه شخصيت‌ها شكل هم هستند. من اگر در كارهاي آقاي مديري بازي مي‌كنم، كارهاي ايشان فرق مي‌كند؛ مردم كارهاي آقاي مديري را دوست دارند. با اين حال من موافق اين هستم كه بازيگراني مانند محمدرضا هدايتي و رضا شفيعي‌جم در قالبي مثل «در چشم باد» هم مي‌توانند خوب بازي كنند، ولي متاسفانه كارگردانان از آنان استفاده نمي‌كنند.

اين بازيگر ادامه داد: در حال حاضر سريال‌هاي زيادي در تلويزيون ساخته مي‌شود و بازيگر‌هاي زيادي مي‌آيند كه همگي شكل هم هستند؛ داستان‌ها هم اغلب کپي برابر اصل و سطحي شده‌اند؛ آقاي مديري يک ويژگي منحصر به فرد دارند به اين جهت بازي در سريال‌هاي آقاي مديري را دوست دارم و الان با آن ها كار مي‌كنم و خوشحالم كه مردم با تماشاي اين سريال‌ها مي‌خندند. اما کپي کاري و مشابه سازي آن را نمي پسندم.

سحر جعفري جوزاني به اين پرسش كه آيا نسبت خانوادگي با مسعود جعفري جوزاني باعث انتخاب وي براي بازي در سريال در چشم باد شده‌است؟ پاسخ مثبت داد و گفت: مسلما اين كه آقاي جوزاني پدرم هستند در انتخاب من موثر بوده و من افتخار مي‌كنم كه دراين كار حضور داشته‌ام.

***

لاله اسكندري در توضيح مطالبي كه درباره سريال هاي روتين تلويزيون گفته بود، تاكيد كرد: منظور من از تغيير ذائقه مخاطب به واسطه توليد سريال هاي روتين، تنها سريال‌هاي طنز نبود؛ من نمي‌گويم اين سريال ها بد هستند. اتفاقاً بعضي از آنها كارهايي بسيار پربيننده هم هستند.منظور من هم کپي هاي مشابه و تکراري است.

*امير كريمي هم در اين باره گفت: سريال‌هاي معمول و روتين تلويزيون بايد توليد و پخش شوند تا سريالي مثل «در چشم باد» گل كند.

*سحر جعفري جوزاني نيز گفت: كاري كه ساخته شده، ماندگار است. مهم اين است كه 20 سال بعد مخاطب مي‌تواند اين سريال را ببيند و بداند چه برسر كشورش آمده‌است. كارهاي روتين 20 سال بعد ديگر تماشاگر ندارند، يک بار مصرف اند ولي «در چشم باد» ماندگار است. يكسري از كارها چنين ويژگي دارند و اين مهم‌تر است.

*سعيد نيكپور در اين ارتباط به ذكر خاطره‌اي تاريخي پرداخت و گفت: سريالي مانند «اميركبير» وقتي 20 سال قبل پخش شد، تمام مطبوعات و منتقدان به‌ اين كارحمله كردند؛ حتي تيمي براي كوبيدن اين كار تجهيز شدند؛ ولي در طول زمان اين سريال خودش را نشان داد. و الان وقتي همه اين سريال را نگاه مي‌كنند، از آن تعريف مي‌كنند و آن را دوست دارند.

وي ادامه داد: براي من به عنوان بازيگر وقتي فيلمنامه «در چشم باد» را خواندم قصه‌ي امير‌كبير تجديد شد. از زماني كه پخش سريال «در چشم باد» شروع شد، شرايط به گونه‌اي شده كه براي من كار بيشتر است و من دائم مي‌توانم كار كنم. فكر مي‌كنم دليلش فقط پخش «در چشم باد» است.

نيكپور يادآور شد: وقتي قسمت چهارم و پنجم پخش شد، تماس‌هايي از دو تهيه‌كننده حرفه‌يي داشتم كه به من گفتند تمام عوامل اين كار عاشق و از خود گذشته بوده‌اند. آن ها مي‌پرسيدند چگونه در اين مملكت اين كار را كرده‌ايد؟! چگونه اين صحنه‌ها را گرفتيد؟! كسي از فرنگ آورديد يا پول زياد گرفتيد؛ جزء اين‌كه بگوييم شما عاشق كارتان و مملكتتان بوديد.

وي ادامه داد: البته در كنار چنين افرادي، عده‌اي هم شروع به سم‌پاشي كردند كه زود از بين رفت. اين سريال اثرش را گذاشته است؛ ماهم دوست و هم حريف و رقيب داريم و مي‌بينيم كه همه آن ها با تماشاي اين كار متوجه مي‌شوند كه ساخت اين سريال كار هر كسي نبوده‌است.

وي در نشست سريال «در چشم باد» اظهار كرد: در طول تاريخ تلويزيون ايران، اتفاقي به اين بزرگي رخ نداده و بزرگ‌ترين كار تلويزيون بوده كه به دليل عشق به وطن رخ داده‌است.

***

احمد رمضان‌زاده، دستيار اول كارگردان هم از «در چشم باد» به مثابه شاهنامه ياد كرد و افزود: آقاي جوزاني يك فردوسي زنده در كنار ما هستند. براي نمايش کاري به اين عظمت بايد بسترسازي فرهنگي بشود به نظر من خود رسانه‌ها و تلويزيون بايد انگيزه‌ را ايجاد كنند كه مردم با علاقه و درك بهتر بتوانند اين سريال را ببينند.

وي ادامه داد: من به خاطر سفرهاي مکرري که به زادگاهم دارم مي‌دانم مردم كردستان در شب جمعه و مهماني‌هايشان مي‌نشينند و اين سريال را مي‌بينند. در تبريز تلويزيون‌هاي ال سي دي در پارك‌ها نصب كرده‌اند و مردم جمعي سريال «در چشم باد» را مي‌بينند و درباره آن حرف مي زنند.. مجموعه «در چشم باد» به مردم فرصت مي دهد تا با طمانيه بيشتر به تماشاي اين سريال بنشينند تا ببيند پدرانمان چگونه زندگي مي‌كردند.

*** تلويزيون تكليفش را با كانال‌هايش معلوم كند

مجيد ميرفخرايي در ادامه اين نشست خاطرنشان كرد: ما 5 تا 6 كانال داريم كه همه يك كار را انجام مي‌دهند. اگر به شبكه‌هاي ماهواره‌يي نگاه كنيم مي‌بينيم كه شبكه‌هاي متفاوت برنامه‌هاي متفاوت پخش مي‌كنند. نمي‌توان از شبكه‌اي مثل ام تي وي انتظار موسيقي كلاسيك را داشت؛ اما تلويزيون اين گونه برخورد نمي‌كند. تلويزيون بايد تكليفش را با كانال‌هايش معلوم كند و آن وقت آمار بگيرد كه چه تعدادي از مخاطبان كارهاي فاخر را مي‌بينند بايد از اساتيد دانشگاه و افراد تحصيلكرده هم نظرسنجي كرد. بايد ديد كدام كانال براي چه كاري است و بعد آمارگيري كرد. تا جائيکه من اطلاع دارم، «در چشم باد» در دل کساني که به ايران عشق مي ورزند خوش نشسته است.

*** اكثر عوامل دستمزد واقعي نگرفتند

مسعود جعفري جوزاني در ادامه اين بخش تصريح كرد: چندين بار شنيدم كه مي‌گفتند «در چشم باد»، پرخرج‌ترين سريال بوده‌است؛ من به شما مي گويم چنين چيزي صحت ندارد. اگر پول همه بخش ها را از فيلمنامه تا پايان تدوين پرداخت كنند، اين سريال حدود 12ميليارد تومان هزينه داشته است. که رغم ناچيزي است.

وي ادامه داد: حداقل بودجه اين سريال براي كارهايي كه انجام گرفت، مي‌بايست 50 ميليارد تومان باشد؛ اما ما در اين شش سال و تا پايان کار حدود 12 ميليارد تومان خرج كرديم كه بسيار اندك است. اين معجزه فقط در ايران مي تواند اتفاق بيفتد.

كارگردان «در چشم باد» سپس به اين نكته اشاره كرد كه اغلب عوامل اين سريال دستمزد واقعي خود را نگرفتند.

او تغيير و اصلاح برآورد پروژه‌يي كه شش سال به طول بيانجامد را طبيعي خواند و گفت: در هيچ كجاي دنيا شما با اين مساله مواجه نمي‌شويد كه از ابتدا تا انتها هزينه‌ها دقيق و ثابت بماند؛ حتي در كشورهايي كه نرخ تورم ثابت و معقول است. برآورد بودجه در کشور ما که نرخ تورم غير قابل پيش بيني است در حقيقت تخمين زدن بودجه‌اي خيالي است.

سعيد نيكپور هم در اين باره گفت: من بعدها پنج برابر دستمزدي كه در سريال «در چشم باد» دريافت كردم را گرفتم.

*** مصطفي زماني و محمد علي نجفي حتي يك ريال هم نگرفتند

مسعود جعفري جوزاني در اين نشست از مصطفي زماني به دليل حضور در اين سريال تشكر كرد و گفت: او بدون هيچ چشم‌داشتي به خرمشهر آمد، يك سكانس را بازي كرد و يك ريال هم دريافت نكرد؛ و بايد گفت چقدر هم بازيگر خوبي است.

محمدعلي نجفي هم در يك سكانس از سريال «در چشم باد» كه در شمال فيلمبرداري شد، بازي كرده و يك ريال هم دريافت نكرده‌است. حقيقت اين است كه همه بازيگران دستمزد كمي گرفتند؛ آقاي پارسا پيروزفر در تمام اين چهارسال حتي دستمزد يك فيلم سينمايي امروز را نگرفته‌است. من قدردان تک تک اين هنرمندان وطن دوست هستم.

***

رمضان‌زاده درباره‌ي انتخاب بازيگران توسط وي و دستيار دوم كارگردان كه در بخشي از اين نشست توسط جوزاني به آن اشاره شد، اذعان داشت: ما تمام بازيگران را انتخاب نمي‌كرديم و تا آقاي جوزاني بازيگري را تائيد نمي‌كرد اين بازيگر مقابل دوربين نمي‌رفت. در خصوص انتخاب بازيگران ما سه تا گزينه را به آقاي جوزاني معرفي مي‌كرديم و نظر خودمان را هم مي‌گفتيم. ايشان خيلي اوقات آن چه ما مي‌گفتيم را با دليل قبول مي‌كردند؛ اما اگر دليل نمي‌آورديم به هيچ وجه قبول نمي‌كردند.

***قبول ندارم كه ظاهر يک آدم تاريخي را بايد بازسازي كرد

جعفري جوزاني به اين پرسش كه آيا به تشابه ظاهري شخصيت‌ها با نمونه واقعي و تاريخي آن ها تاكيد داشته‌اند؟ پاسخ منفي داد و گفت: زياد به اين مساله اهميت نمي‌داديم؛ آن چه اهميت دارد حس بازيگر است. اگر رضاشاه آن حس لازم را به مخاطب القاء نكند، رضا‌شاه نمي‌شود. حتي اگر از نظر ظاهري کاملاً شبيه او باشد.

كارگردان «در چشم باد» تاكيد كرد: من اين را قبول ندارم كه شکل ظاهري آدم تاريخي را بايد بازسازي كرد؛ ضمن اين كه به سريال كمكي نمي‌كند؛ گريم سنگين نمي‌گذارد بازيگر بازي‌اش را ارائه دهد. بازيگر بايد ميميک صورت و حسش ديده شود.

وي تاكيد كرد: هيچ‌وقت شبيه سازي ظاهري را دوست نداشتم؛ مهم اين است كه حس شخصيت هاي فيلم درست در بيايند.

*** تدوينگر سريال «درچشم باد»

مهدي حسيني وند، تدوينگر سريال «در چشم باد» درباره آشنايي با اين پروژه گفت: سوم خرداد ماه بود كه «شما و سيما» را ‌ديدم؛ اين برنامه پشت صحنه «در چشم باد» را نشان مي‌داد كه از تماشاي آن حيرت زده بودم. آقاي جوزاني استاد راهنماي من در دانشگاه بود. آن جا خيلي چيزها از ايشان ياد گرفتم. تا اين‌كه آقاي رمضان‌زاده به من زنگ زد و گفت مي‌تواني بيايي كه من سراسيمه آمدم.

وي ادامه داد: آقاي جوزاني در تدوين استاد است؛ من و نيما جعفري جوزاني تيمي زيرنظر خود آقاي جوزاني با سخت‌گيري‌هايي كه خود ايشان داشتند، كار مي‌كرديم. در كنار ايشان كات زدن جرات و جسارت مي‌خواهد. برخورد اول من با تصاوير «در چشم باد» حيرتم را بيشتر كرد.

حسيني وند ادامه داد: آقاي جوزاني به تدوين اين سريال خيلي كمك مي‌كنند چراكه كار بسيار سختي بود. سعي كردم در تدوين اين سريال نگاهي را پيدا كنم و احساس مي‌كنم نگاه آقاي جوزاني هم اين بود. در تدوين ما نگاه رمان‌گونه داشتيم و سعي كرديم جزييات حفظ شود. سعي كردم در تدوين جزئيات از بين نرود. به نحوي كه وقتي سكانس تكميل مي‌شود جان مطلب ادا شده باشد و چيزي از دست نرود. استدلالم هم اين بود كه وقتي رمان را مي‌خوانيد مي‌بينيد پنج صفحه درباره‌ي شخصيت توضيح مي‌دهد با اين استدلال سعي كرديم همه‌ي جزييات را داشته باشيم.

تدوينگر سريال «در چشم باد» اضافه كرد: وقتي قرار شد داستان خطي تعريف شود، براي بخش كودكي عجله‌اي به كات زدن نداشتيم، اما در جواني اين ريتم تندتر مي‌شود و در پيري به جامپ كات‌هاي عجيب و غريب مي‌رسيم. اين روال سعي شد در تدوين حفظ شود كه نمي‌دانم جواب داده است يا نه.

حسيني وند خاطرنشان كرد: 10 سال قبل وقتي شخصيتي قرار بود از لوكيشني به لوكيشن ديگر برود، تمام نماها را مي‌ديديم. در ريتم كار، اين ويژگي را رعايت كرديم. در بخش كودكي ما تعمدا كات نزديم تا اين ريتم حفظ شود و بيننده هم متوجه اين مساله مي‌شود.

حسيني وند با بيان اين كه در تدوين بيشتر به دنبال محتواي كار هستيم، ادامه داد: از حرف‌هاي تماشاگران و عوامل مي‌فهمم بي‌راه نرفته‌ايم. شيوه‌مان اين بود ابتدا آنچه گرفته شد مونتاژ مي‌شد و اتفاقا جاهايي آقاي جوزاني ما را راحت مي‌گذاشت. من و نيما راف ‌كات تدوين مي‌كرديم و بعد آقاي جوزاني مي‌آمد.

*** فشار براي تند كردن ريتم را توهين مي‌دانم

مسعود جعفري جوزاني در پاسخ به پرسشي درباره فشار شبكه براي تندتر كردن ريتم سريال «در چشم باد»، تاكيد كرد: اصلا شبكه‌ به ما فشاري نياورد كه ريتم كند يا تند باشد. خيلي تحقير‌آميز خواهد بود كه به ما بگويند ريتم را بايد تندتر يا كندتر كنيم.

وي در ادامه تصريح كرد: اين فيلمنامه در ابتدا به‌صورت فلاش بك نوشته شده‌است. تلويزيون به من پيشنهاد كرد كه قصه را خطي پخش كنيم؛ ما هم با هم ديديم كه مي‌توان اين كار را كرد و هيچ فشار و زوري پشتش نبود. با كساني براي پذيرفتن خطي پخش كردن سريال مشورت كرديم كه تقريبا همگي در اين نشست حضور دارند. خطي كردن سريال «در چشم باد» حسن هايي هم داشت و آن اينكه از اواسط، فيلم يك بار ديگر شروع مي‌شود؛ ما به شيوه اي کاملاً دموكراتيك دور هم نشستيم، فکر کرديم و راي داديم كه اين اتفاق بيفتد و سريال خطي به نمايش گذاشته شود.

***

امير کريمي در بخشي از اين نشست خاطر نشان کرد که کار جوزاني را دوست دارد و افتخار مي کند که چهار پنج سال در خدمت پروژه در چشم باد بوده است.

ادامه دارد...