يك متخصص سازه، ژئوتكنيك و مدل‌سازي: بناهاي تاريخي دانشگاه‌هايي معتبرند مدل‌سازي مي‌تواند ميدان نقش جهان و تخت جمشيد را از وارفتن نجات دهد
يك متخصص سازه، ژئوتكنيك و مدل‌سازي معتقد است: نگاه به آثار تاريخي براساس علوم پايه و معرفت مهندسي‌هاي گنجانده‌شده در آنها، به معرفي مديريت‌ها، نظام‌هاي مهندسي و علوم پايه و شناخت عالمان و مهندسان آن عصر تاريخي منجر خواهد شد.
سيدعبدالعظيم اميرشا‌كرمي در مقاله‌اي با عنوان «مهندسي تحليلي در ايران گذشته و نياز به بازخواني آن براي آينده» كه در اختيار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، قرار داده، بيان كرده است: آثار به‌جا مانده از دوران گذشته، داراي معرفت‌ها و نرم‌افزارهاي مهندسي‌اند. نرم‌افزارها، تجربه‌ها و معرفت‌هاي مهندسي با نبوغ اشخاص و با خودآگاهي افراد تركيب شده و اين آثار براساس علوم پايه و شرايط محيطي و هندسي طبيعت در جغرافياي محل و هماهنگ با آن بنا شده‌اند. راز ماندگاري آنها در علوم پايه با قوانين طبيعت، رياضيات، تحليل و پيش‌بيني، تجربه‌ها در شرايط جغرافيايي و نبوغ عالمان و مهندسان كه در نظام رهبري و هدايت پتانسيل‌ها قرار مي‌گيرند، نهفته است.
اگر رازها بازخواني شوند، پايه‌هاي رشد را مي‌توانند به‌وجود آورند. راز بقاي بناهاي تاريخي در معرفت مهندسي آن‌هاست. با مدل‌سازي رياضي اين رازها را به‌صورت كمي، مرتبط، پيوسته و وابسته‌هاي ماتريسي مي‌توان تفسير كرد. در فهم آيات الهي، مراحل ترتيبي وجود دارند كه به ترتيب عبارتند از ترجمه‌ي آيه (منظر)، تفسير آيه (كاربري)، نور آيه و حقيقت آيه. در تفسير مهندسي بناها نيز همين مراتب را مي‌توان در نظر گرفت. بناها، مخازني هستند كه بايد كشف شوند. با اين تدبير، بناها دانشگاه‌هايي معتبرند و با فهميدن آنها، علاوه بر توانمند شدن در زمينه‌هاي علمي و تجربه‌هاي مهندسي ماندگارسازي، علاقه‌مندي به سرزمين و ريشه‌دار شدن مهندسي در سرزمين به‌وجود مي‌آيد.
بناها هدايت‌گر و علامت‌هاي راهنمايي مهندسي مي‌توانند باشند. با فهميدن مهندسي بناها راه درست مرمت، مقاوم‌سازي و حفاظت از آنها هموارتر و روشن‌تر مي‌شود.
شاكرمي ادامه داده است: هر بنا، مهندسي‌ها و علوم پايه‌ي مربوط به خود را به‌صورت جمعي دارد. تقسيم‌بندي بناهاي ايران با توجه به شرايط بسيار سخت اقليم ايران و تنوع آنها، بسيار مشكل است. اين مسائل فضاي مهندسي ايران را بسيار مشكل و در فرآيند حل آنها، ما را صاحب مهندسي با كفايت و تدبير كرده است كه در هيچ جاي دنيا نظير ندارد.
اين استاد دانشگاه توضيح داده است: با توجه به محدوديت‌ها و نيازها از يک‌سو و معادلات رفتاري مربوط به قوانين طبيعت (Governing Equations) و نبوغ مهندسي ايران، بناهاي تاريخي را به‌شکل زير مي‌توان تقسيم بندي كرد:
الف ـ بناهاي آبي
ب ـ قلعه‌ها
ج ـ سازه‌هاي ويژه مانند جاده‌هاي روي شيب، در كوير و مناطق باتلاقي
د ـ مقبره‌ها
و ـ بناهاي يادماني
ه ـ بناهاي حكومتي
ي ـ بناهاي مذهبي و فرهنگي مانند مساجد، كليساها و ...
شاكرمي كه از مهندسي تحليلي براي مقاوم‌سازي قلعه‌ي فلك الافلاك استفاده كرده، در ادامه‌ي مقاله‌ي خود در اين‌باره آورده است: قلعه‌ي فلك الافلاك روي يك طاقديس كوه آهكي بلند با قامتي استوار در يك سطح گسترده با هشت برج و بارو بنا شده و كرسي‌چيني آن كه حياط اول و دوم روي آن قرار گرفته، از شگفتي‌هاي مهندسي ايران و جهان است.
با مطالعه و آسيب‌شناسي بنا دو مفهوم پيش رو بود؛ ماندگارسازي در مقابل هوازدگي و مقاوم‌سازي در مقابل اختلاف نشست و زلزله و البته فهميدن مهندسي بنا بر هر دو بخش مقدم بود. با مدل‌سازي رياضي به‌صورت سه‌بعدي، تحليل رفتار غيرخطي و تابع زمان بنا، با هدف بازخواني گذشته و پيش‌بيني رفتار آينده امكان‌پذير شد.
گزينه‌هاي بسيار متعدد روي مدل، امكان‌سنجي، ارزيابي و در نهايت بهترين طرح انتخاب شدند. با تصويب طرح نهايي در شوراهاي مهندسي مربوط ميراث فرهنگي، طرح وارد مراحل اجرا و كنترل شد. پس از اجراي بخشي از طرح مشخص شد، پيش‌بيني‌هاي انجام‌شده توسط مدل و تحليل عددي كاملا درست بودند و طرح موفق شد. خشك‌سازي در حياط دوم در زمين و كرسي‌چيني براساس مصوبات مدل رياضي انجام شد و بسيار خوب جواب دادند، يعني طي هر بارندگي ديگر رطوبت در جداره‌ي ديوارها صعود نداشت و ديوار از هجوم رطوبت آلوده رها شد. برج سوم نيز كه در شرايط ناپايدار و بحراني بود، مقاوم‌سازي و به خوبي مهار و حركت و ترك‌خوردگي اين قسمت كنترل شد.
شاكرمي افزوده است: مدل‌سازي مي‌تواند به كمك بناهايي مانند مجموعه‌ي بناهاي ميدان نقش جهان، پل‌هاي اصفهان و تخت جمشيد بيايد و آنها را از وارفتن نجات دهد. مدل‌سازي به فهميدن خواص رفتاري بنا كمك و حفاظت را مي‌تواند تحليل كند. با مهندسي تحليلي ماندگاري بناها را مي‌توان واقعيت بخشيد.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات