تعطيلات نوروز 1388 با فراز و فرودهايش سپري شد و اين‌بار نيز مانند گذشته، اعلام آمار گردشگران نوروزي، گفته‌ها و شنيده‌هاي متفاوتي را همراه داشت.

به گزارش خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، دست‌اندركاران ستاد تسهيلات سفرهاي دايمي كشور كه پيش از اين، موضع‌گيري‌هاي متفاوتي را نسبت به آمار گردشگران نوروزي احتمال مي‌دادند، تلاش كردند تا در اين تعطيلات با درنظر گرفتن دو كليد واژه‌ي «نفرسفر» (ترد بين استاني) و «نفرشب» (اقامت شبانه) كه اتفاقا هر دو واژه مقبوليت بين‌المللي دارند، استفاده كنند؛ اما اين‌بار نيز چند نكته‌ي ظريف و البته مهم، از ايجاد مقبوليت عمومي و همگاني اين آمارها در ميان برخي مردم، كارشناسان و صاحب‌نظران اين حوزه مانع شد.

مسافران در نوروز چگونه آمارگيري شدند؟

اگر فرض كنيم در نوروز امسال، حداكثر 25ميليون نفر به مسافرت رفته و در مسير رفت‌وآمد خود از چهار استان عبور كرده باشند، در مجموع 100ميليون نفرسفر در كشور رخ داده است. حال اگر همين ميزان مسافر سه شب را در استان‌هاي مقصد اقامت كرده باشند، در مجموع 75ميليون نفرشب اقامت اتفاق افتاده است.

اين شيوه‌ي آمارگيري در همه‌جاي دنيا معمول و مرسوم است و تعداد خودروهاي مسافران با كمك دستگاه‌هاي الكترونيكي نصب‌شده در مبادي ورودي و خروجي ثبت مي‌شود و از همين آمارهاست كه حجم ترافيك، سفر روزانه و در كل، حمل‌ونقل جاده‌يي يك كشور محاسبه مي‌شود. بنابراين اصل آمارگيري مسافران نوروزي كه از طريق وزارت راه و ترابري انجام شده، قابل قبول است.

با بهره‌مندي از همين شيوه‌ي آمارگيري بود كه محمدشريف ملك‌زاده ـ رييس ستاد تسهيلات سفرهاي نوروزي كشور ـ اعلام كرد: سفرهاي نوروزي از 28/12/87 تا 13/1/88 با رشد 40 درصدي نسبت به سال گذشته، به 99ميليون و 295هزار و 908 نفرسفر رسيد.

اين آمار اعلام‌شده به استناد مقايسه‌اي كه سردار احمدي‌مقدم ـ فرمانده‌ي نيروي انتظامي ـ از افزايش تعداد خودروهاي موجود در كشور نسبت به سال 1382 انجام داد، قابل قبول است.

احتساب بيش از 37ميليون جابه‌جايي از طريق جاده‌هاي كشور، سهم بيش از دوميليون جابه‌جايي از طريق ناوگان ريلي و هوايي و هم‌چنين وقوع حدود چهارميليون سفر دريايي، آماري به‌مراتب بيش‌تر از آمارهاي اعلام‌شده‌ي سفرهاي نوروزي را به‌دست مي‌دهد و اعلام 99ميليون نفرسفر را مي‌توان محاسبه‌ي حداقلي اين سفرها به‌شمار آورد.

رييس ستاد تسهيلات سفرهاي نوروزي كشور ـ ملك‌زاده ـ در گزارش نوروزي خود به پيش‌بيني ظرفيت اقامت يك‌ميليون و 571هزار نفر در شب از طريق آماده‌سازي فضاهاي رسمي و غيررسمي شامل هتل، متل، كمپ، مدرسه، چادر، خانه‌هاي شخصي و استيجاري، مهمان‌سراهاي اداره‌ها و ... اشاره كرد و افزود: با توجه به افزايش 45 درصدي ظرفيت اسكان نوروزي، تعداد اقامت شبانه‌ي ثبت‌شده در نوروز به 42ميليون و 718هزار و 258 نفرشب رسيد كه به‌طور كلي، با توجه به آمار مي‌توان گفت، حدود 42 درصد از سفرهاي اتفاق‌افتاده در فضاهاي پيش‌بيني‌شده اسكان داده شده‌اند.

يكي از نكته‌هاي ظريف و مهم، محاسبه‌ي فاصله‌ي زياد نفرسفرهاي اتفاق‌افتاده با آمار اسكان‌هاي شبانه است كه به‌طور طبيعي متناسب با سفرهاي رخ‌داده، آمار اقامت شبانه نيز بايد عددي بيش از آمار اعلام‌شده را نشان مي‌داد. در صورتي كه براساس آمار موجود، وضعيت حدود 58 درصد سفرهاي رخ‌داده مشخص نيست و احتمال بسيار زيادي مي‌توان داد كه عدد مفقودشده را بايد در فضاهاي پيش‌بيني‌نشده‌ي سازمان‌ ميراث فرهنگي و گردشگري جست‌وجو كرد.

بيش‌تر اين فضاها را خانه‌هاي اقوام و بستگان و خانه‌هاي شخصي، چادرهاي كمپي كنار خيابان‌ها و حتا مسافران اسكان‌يافته در جاده‌ها، محورهاي فرعي و ... شامل مي‌شوند.

به اين آمار توجه كنيد

علي شعباني ـ مدير كل گردشگري داخلي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ـ اعلام كرد: تا به‌حال، 16هزار و 829 واحد اقامتي شخصي و استيجاري در كشور شناسايي شده و از اين ميزان، حدود سه‌هزار و 815 واحد پروانه‌ي فعاليت گرفته‌اند.

او تأكيد كرد: در طول نوروز، به‌دليل حجم انبوه مسافران، همه‌ي واحدهاي شناسايي‌شده با مجوز يا بدون مجوز به مسافران نوروزي خدمات ارايه كردند.

افزوده شدن ظرفيت بيش از 16هزار واحد شخصي اقامتي در كشور، درحالي به ظرفيت‌هاي اسكان مسافران نوروزي كمك كرده است كه آمار واقعي خانه‌هاي شخصي كه در ايام رونق مسافران به آن‌ها سرويس مي‌دهند و به هنوز شناسايي نشده‌اند، بسيار زياد است. بنابر آمارهاي غيررسمي، فقط در استان خراسان رضوي حدود پنج‌هزار خانه‌ي شخصي شناسايي‌نشده به مسافران سرويس مي‌دهند و در اين ميان، به گفته‌ي ابراهيم محرابي ـ مديرعامل شركت مجري طرح ملي سامان‌دهي خانه‌هاي شخصي و استيجاري ـ در اين استان، 2547 واحد شناسايي شده‌اند و 1008 واحد پروانه‌ي موقت گرفته‌اند.

اين آمار در بيش‌تر شهرهاي شمالي و شهرهاي پرمسافر مانند مشهد، شيراز، اصفهان و ... به همين ميزان بزرگ است. بنابراين طبيعي است كه بتوانيم حجم انبوهي از مسافران نوروزي را اسكان‌يافته در واحدهاي غيرسازمان‌دهي‌شده و درصدي را نيز اسكان‌يافته در خانه‌هاي اقوام و بستگان تصور كنيم.

با نگاهي كارشناسانه و البته تا حدي همراه با اغماض، آمارهاي اعلام‌شده‌ي نوروزي قابل قبول هستند.

آمارهاي كلي به چه كار مي‌آيند؟

نكته‌ي قابل توجه درباره‌ي آمارهاي نوروزي، اين است كه اساسا اعلام اين آمارها گره از كار ما باز نمي‌كند و در ميان اين آمارها، جزييات بسيار ضروري و نهفته‌اي هستند كه مبناي اصلي توسعه‌ي گردشگري كشور را تشكيل مي‌دهند.

وقتي هنوز نمي‌دانيم ميزان چرخش مالي كشور در تعطيلات نوروز چقدر است و سهم هريك از دهك‌هاي جامعه از اين ميزان عمليات مالي چه ميزان است، نمي‌توانيم دورنمايي از برنامه‌ي توسعه‌ي گردشگري كشور داشته باشيم.

مسؤولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به‌خوبي مي‌دانند كه درباره‌ي طرح همه‌مكاني، همه‌زماني و همگاني كردن سفر و از همه مهم‌تر، توزيع سفر ناموفق بوده‌اند. بنابراين دريافت و تحليل آمارهاي جزيي در ميان انبوه سفرهاي يك زمان خاص (تعطيلات نوروز و تابستان) اين امكان را فراهم مي‌كند تا تقاضاي مردم و به تناسب آن، نوع سرمايه‌گذاري‌هاي مورد نياز هريك از مقاصد سفر شناسايي شوند و به تناسب همين تقاضاها، امكانات اعتباري و عمراني در اين مقاصد به كار گرفته شوند.

اشتباه نكنيد، منظور از شناسايي مقاصد و توسعه‌ي سرمايه‌گذاري‌ها به هيچ‌وجه ساختن تعداد زيادي هتل و خالي ماندن آن‌ها در ايامي به‌جز تابستان و نوروز نيست، بلكه منظور، توسعه‌ي زيرساخت‌هاي خدماتي، اقامتي، ارزان‌قيمت و چندبعدي مانند انواع كمپ‌ها، اردوگاه‌ها و ... در كنار تقويت بنيه‌ي فضاهاي رسمي اقامتي و خدماتي كشور است.

آمارهاي بزرگ اعلام‌شده از سوي دست‌اندركاران ستاد تسهيلات سفرهاي نوروزي كشور كه براي پوشش همه‌جانبه‌ي تقاضاهاي مردمي و خدمات‌دهي به آن‌ها تلاش كردند، در روزهاي اخير مورد هجمه و اعتراض برخي كارشناسان و رسانه‌ها قرار گرفته است. در صورتي كه مسأله‌ي مهم، اعلام آمارها از سوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري يا هر دستگاه و ارگان ديگر نيست، بلكه مسأله‌ي مغفول‌مانده ناكارآمدي اين آمارهاست.

بزرگي آمارهاي نوروزي و افزايش آن‌ها نسبت به سال گذشته، پذيرش‌شان را در اذهان عمومي تا حدودي غيرقابل باور كرده است. در صورتي كه با كمي كارشناسي و ارزيابي ظرفيت‌ها، به اين نتيجه مي‌توان رسيد كه بستر تحقق چنين آماري در كشور به‌مراتب بيش از اين ميزان نيز فراهم است.

مسؤولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بايد بدانند كه گاهي اعلام آمارهاي بزرگ، چندان هم افتخارآميز نيست و در مقابل، كمبود چشم‌گير زيرساخت‌ها و امكانات، مايه‌ي مباهات و سرور نخواهد بود و تأكيد بر آن‌ها فقط حساسيت كارشناسان و رسانه‌ها را به‌دنبال دارد.

مسلم است، فارغ از تلاش و كوشش‌هايي كه براي سامان‌دهي جريان سفر در ايام نوروز انجام مي‌شوند، نيازمند يك مكانيزم علمي و دقيق براي محاسبه‌ي آمارهاي اقماري گردشگري نوروزي هستيم. هرچند اين درخواست در شرايطي كه چنين مكانيزمي براي حساب‌هاي اقماري كل صنعت گردشگري كشور وجود ندارد، كمي زياده‌خواهي و خارج از توقع است؛ اما بايد بدانيم ارايه‌ي همه‌ي آنچه در بطن تعطيلات نوروزي در كشور، بويژه در اقتصاد آن رخ مي‌دهد، در قالب همين آمار اندك مطلوب، كارآمد و قابل اعتنا نيست.

انتهاي پيام