مدير گروه جغرافياي دانشگاه تهران درباره‌ي آمارهاي ارايه‌شده از سوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در زمينه‌ي تعداد گردشگران نوروزي، گفت: اين اعداد مي‌توانند درست باشند، چون نوروز يكي از طولاني‌ترين تعطيلاتي براي جامعه‌ي دانش‌آموزي و دانشجويي است و حدود 18ميليون دانش‌آموز و دانشجو در كشور ما تحصيل مي‌كنند كه اگر فقط 15ميليون نفر از آن‌ها به سفر بروند، با يك مضرب زماني دو، سه يا چهار شب، نزديك به 75ميليون سفر در كشور انجام مي‌شود. محمدتقي رهنمايي در گفت‌وگو با خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، بيان كرد: امسال در ايام نوروز، تهران تقريبا خالي شده بود و مراكز گردشگري كشور مانند گيلان، مازندران، اصفهان، شيراز و كاشان واقعا شلوغ بودند و بيش از 3/5 ميليون اتومبيل شخصي از تهران خارج شدند. اگر به‌صورت متوسط هر خودرو چهار سرنشين داشته باشد، 14ميليون نفر مي‌شود و اگر چهار يا پنج شب در مقصد اقامت داشته باشند، رقمي برابر با 70ميليون نفرشب گردشگران در مقصد اقامت كرده‌اند. وي ادامه داد: به علاوه، از شهرهاي كوچك و بزرگ نيز تعدادي از گردشگران به سفر رفته‌اند. در نهايت، اگر از روش‌هاي مختلف آمار را محاسبه كنيم، به اين عدد مي‌رسيم. او اظهار داشت: مردم به مسافرت علاقه‌ دارند و تعداد وسايل نقليه‌ي شخصي هم زياد شده و افزايش آمار سفر به علاقه‌ي مردم و فراهم آمدن امكان سفر براي آن‌ها با خودر‌وهاي شخصي ارتباط دارد. اين مدرس دانشگاه بيان كرد: سال گذشته، كارخانه‌هاي اتومبيل‌سازي كشور حدود يك‌ميليون و 200هزار اتومبيل به بازار وارد كردند و هر سال، مجموعه‌اي از اتومبيل‌هاي شخصي به سطح كشور افزوده مي‌شود. مردمي كه اتومبيل تهيه مي‌كنند، مي‌خواهند از آن استفاده كنند و به‌دليل آرامش نسبي كه سفر با اتومبيل شخصي دارد، حجم سفر در كشور افزايش مي‌يابد. رهنمايي گفت: مسؤوليت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، سياست‌گذاري و سامان‌دهي سفرهاي داخلي و خارجي است و در حد امكانات و توانش تلاش مي‌كند، اين كار را انجام دهد. به‌نظر من بايد به اين مقوله نگاهي عملكردي و نه سياسي داشت. مدير گروه جغرافياي دانشگاه تهران ادامه داد: منظر عملكردي نشان مي‌دهد كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دغدغه‌ي سامان‌دهي سفرها را دارد. البته از نظر اقتصادي، قدرت خريد مردم در سطح بالا، متوسط و پايين است و همه نمي‌توانند از امكانات و تسهيلات لوكس گردشگري بهره‌مند شوند. قدرت خريد توده‌ي مردم، پايين است و بايد براي آن‌ها تأسيسات ساده و ارزان‌قيمت به‌وجود آورد؛ اما همه‌ي اين‌ها را نبايد از سازمان‌ ميراث فرهنگي و گردشگري توقع داشت. او تأكيد كرد: بخشي كه بايد بيش‌تر به آن توجه شود، ترغيب و تشويق بخش خصوصي است كه بايد سود‌دهي لازم را براي آن داشته باشد. تشويق بخش خصوصي به سرمايه‌گذاري، سياست‌هاي خاصي را مي‌طلبد كه بايد اجرا شوند. وي بيان كرد: استنباط من اين است كه مردم به تأسيسات ساده و ارزان‌قيمت نياز دارند، كما اين‌كه در سال‌هاي پيش از انقلاب اسلامي، مطالعاتي كه انجام گرفتند، به اين نتيجه رسيدند كه مردم به تأسيسات ساده و ارزان‌قيمت نياز دارند. آن مطالعات به ساخت 112 مهمانسرا در مناطق دورافتاده منجر شد. ايجاد اين مهمانسرا‌ها يكي از فعاليت‌هاي موفق بخش گردشگري كشور بود و اكنون كه بيش از 40 سال از ساخت آن‌ها مي‌گذرد، بيش‌ترشان فرسوده شده يا در اختيار سازمان بازنشستگي و تأمين اجتماعي قرار گرفته‌اند. رهنمايي اظهار داشت: يكي از راهبرد‌هاي اصلي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بايد اين باشد كه امكانات و تأسيسات گردشگري ارزان‌قيمت را در كشور ايجاد كند، چون اكنون هزينه‌ي سفر يك هفته‌يي يك خانواده در داخل كشور، بيش از هزينه‌ي همان خانواده در تركيه است. سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بايد اين امر را مديريت كند تا سفر در ايران ارزان‌تر تمام شود و مردم بتوانند بيش‌تر و با مدت طولاني‌تر سفر كنند. وي درباره‌ي شيوه‌هاي علمي و رسمي آمارگيري در جهان، توضيح داد: در مبادي ورودي و خروجي محورهاي اصلي كشور، سيستم شمارش الكترونيك اتومبيل نصب و كل حجم حمل‌ونقل جاده‌يي محاسبه مي‌شود و براي اين‌كه اين شمارش به بخش گردشگري مربوط باشد، معمولا پيش از آغاز فصل سفر، حجم سفر در سه‌روز كاري، نيمه‌كاري و تعطيل را محاسبه مي‌كنند و سپس از مجموع حجم ترافيك روزمره‌اي كه در ايام سفر انجام مي‌شود، كم مي‌كنند و نتيجه‌ي آن، حجم ترافيك اصلي سفر‌هاي نوروزي است كه با هدف گردشگري انجام شده‌اند. او بيان كرد: حجم مسافرت با قطار نيز از روي تعداد بليت‌هاي صادرشده مشخص مي‌شود و به همين شيوه، سفرهاي كاري و غيركاري آن را تفكيك مي‌كنند. به علاوه، حجم مسافرت با هواپيما به همين شيوه مشخص مي‌شود. رهنمايي گفت: براي اين‌كه اين مسافران را در مقصد از يكديگر تفكيك كنند، در تأسيسات اقامتي، هتل‌ها، پانسيون‌ها، مهمان‌پذيرها، كمپينگ‌ها و ... به افراد فرم‌هايي داده مي‌شود كه مشخصات، تعداد همراهان و تعداد روزهاي سفر خود را در آن مشخص مي‌كنند. پس از جمع‌آوري اين آمارها، مجموع مسافران مقيم به‌دست مي‌آيد و تعداد مسافر مقيم ضرب در تعداد شب اقامت، تعداد مسافران را برحسب مقياس نفرشب مشخص مي‌كند. اگر دوميليون مسافر مقيم داشته باشيم و متوسط اقامت آن‌ها چهار شب باشد، هشت‌ميليون نفرشب گردشگر مقيم داريم. اين مدرس دانشگاه افزود: براي افرادي كه در خانه‌ي آشنايان و خويشاوندان اقامت مي‌كنند، ضريبي درنظر گرفته مي‌شود كه شمارش آن‌ها براساس آمارگيري با روش نمونه‌گيري خواهد بود؛ به اين شيوه كه در مبادي ورودي و خروجي شهرها، فرودگاه‌ها و ترمينال‌ها از افراد مي‌پرسند كه شما در كجا اقامت مي‌كنيد و تعداد افرادي كه در آن نمونه‌ي آماري در خانه‌ي خويشاوندان اقامت مي‌كنند، با درنظر گرفتن ضريبي، به ميزان كل افزوده مي‌شود. وي درباره‌ي مقياس نفرسفر، توضيح داد: نفرسفر مهم‌ترين ملاكي است كه مي‌توان بر آن تكيه كرد، چون حجم تقاضا و زمان نوسانات را مشخص مي‌كند كه چه ميزان تقاضا وجود داشته است و بر مبناي آن مي‌توان عرضه را تجهيز و متنوع كرد و در برنامه‌ريز‌ي‌ها نيز ملاك قرار داد. او درباره‌ي آمارگيري از گردشگران داخلي فقط در ايام نوروز، گفت: اين اقدام بخشي از كاري است كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بايد آن را انجام دهد. اين سازمان بايد يك دوره‌ي يك‌ساله‌ي آماري را انتخاب كند و در تمام محورها و مقاصد گردشگري، آمارگيري انجام دهد. اين مي‌تواند به‌عنوان يك پروژه مطرح شود. وي اظهار كرد: كم‌ترين فايده‌اي كه اين آمارگيري دارد، آن است كه ماه‌هاي پيك سفر در طول سال در استان‌هاي مختلف مشخص مي‌شود و مي‌توانيم بررسي كنيم كه چه انگيزه‌هايي در يك استان وجود دارند كه تعداد زيادي از مردم در تابستان به آن سفر مي‌كنند و اگر بخواهيم، اين پيك سفر را مقداري در طول سال سرشكن كنيم، بايد چه جاذبه‌ها و انگيزه‌هايي را مهيا كنيم تا بتوانيم در فصل‌هايي به‌جز تابستان نيز سفر‌ها را به استان‌ها هدايت كنيم. او ادامه داد: اگر اين هدايت انجام شود، لزومي ندارد، تأسيسات اقامتي اين استان در ديگر فصول خالي بماند و مورد استفاده قرار نگيرد. در اين شرايط، مديران تأسيسات اقامتي نرخ‌هاي خود را تعديل مي‌كنند، مثلا اگر يك هتل چهار ستاره اتاقش را در فصل تابستان 40‌هزار تومان مي‌فروشد، در فصل پاييز آن اتاق را به قيمت 20هزار تومان در اختيار آژانس‌ها، دانشگاه‌ها و مدارس قرار مي‌دهد. اين كار به بسياري از خانواده‌ها فرصت مي‌دهد كه با صرفه‌جويي سفر كنند. وي تأكيد كرد: داشتن آمار، اصل نخست براي برنامه‌ريزي است و اين آمار است كه به ما درباره‌ي حجم سفر، زمان سفر، روزهاي سفر و مسير‌ها اطلاعات مي‌دهد. رهنمايي اضافه كرد: اين امر طبيعي است كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نمي‌تواند همه‌ي مردم را به حركت درآورد؛ اما مي‌تواند براي گردشگران تسهيلات را ايجاد كند، به سفرهاي آن‌ها نظم ببخشد و نظارت كند تا حق مردم ضايع نشود. انتهاي پيام