اشاره:
آن‌چه كه درپي مي‌آيد گزيده‌اي است از مشخصات طرح الگوي كشت در برنامه‌ي پنجم، كه با عنوان طرح «تعيين الگوي بهينه‌ي كشت محصولات زراعي و باغي كشور» در دفتر الگوي كشت و محصولات ويژه وزارت جهادكشاورزي تدوين شده است.
با توجه به آن‌كه يكي از اصلي‌ترين نيازهاي هر فعاليت پويا، برنامه‌ريزي در چارچوب اهداف كلي آن فعاليت است؛ بخش كشاورزي نيز به‌عنوان يكي از مهمترين فعاليت‌هاي اقتصادي جوامع مختلف نيازمند برنامه‌ريزي‌هاي منسجمي در جهت رسيدن به توسعه و مقابله با بحران‌هاي موجود است.
الگوي بهينه كشت برنامه‌اي است كه با هدف مديريت بهينه‌ي تركيب مكاني گياهي تدوين مي‌شود. اين برنامه با توجه به فرصت‌ها و تهديدهاي اكوفيزيولوژيكي، عوامل توليد، مسائل اقتصادي، عوامل فرهنگي و اجتماعي، تكنولوژي‌هاي نوين و ... طراحي مي‌شود.
طراحي و اجراي الگوي بهينه كشت سال‌هاست كه در بسياري از كشورهاي جهان به‌كار گرفته شده و به كمك آن بسياري از مشكلات توليد محصولات زراعي، باغي و مرتعي نيز مرتفع شده است.
با تكيه بر سخنان گهربار رهبركبير انقلاب اسلامي امام خميني(ره):«ايران كشوري است كه بايد كشاورزي آن اساس همه‌ي كارها باشد و خودكفايي در كشاورزي مقدمه‌اي است براي استقلال و خودكفايي در زمينه‌هاي ديگر» بايد نسبت تخصيص زمين‌هاي مزروعي يك منطقه به انواع گروه‌هاي محصولات زراعي (غلات، حبوبات، محصولات صنعتي، سبزيجات، محصولات جاليزي، نباتات علوفه‌اي و ساير محصولات زراعي) و محصولات باغي ( هسته‌دارها، دانه‌دارها و ...) در يك فصل زراعي مشخص بر مبناي الگوي كشت منسجمي تعيين شود.
اگر چه سياست‌هاي كلي نظام در بخش كشاورزي به طور مشخص نسبت به تدوين الگوي بهينه كشت توصيه صريحي ندارد، اما تحقق بسياري از بند‌هاي طرح شده در اين سياست‌ها بدون تدوين الگوي بهينه كشت امكان پذير نيست:
تامين امنيت غذايي با تكيه بر توليد از منابع داخلي و نيل به خود كفايي در محصولات اساسي
ارتقاء سطح سلامت مواد غذايي، اصلاح و بهينه كردن الگوي مصرف
حمايت موثر از توليد و صادرات با توجه به مزيت‌هاي نسبي و خلق مزيت‌هاي جديد
ارتقاء ضريب بهره‌وري از آب در توليد محصولات كشاورزي و استفاده‌ي علمي و بهره‌برداري بهينه از ساير نهاده‌هاي توليد
حمايت موثر از سامان‌دهي فرآيند توليد و اصلاح نظام بازار محصولات كشاورزي با هدف بهبود رابطه‌ي مبادله‌ي بخش با ساير بخش‌ها
از سوي ديگر در سياست‌هاي كلي نظام دربخش منابع طبيعي و منابع آب مي‌خوانيم:
اصلاح نظام بهره‌برداري از منابع طبيعي و مهار عوامل ناپايداري اين منابع و تلاش براي حفظ و توسعه‌ي آن.
ارتقاء بهره‌وري و توجه به ارزش اقتصادي و امنيت و سياسي آب در استحصال وعرضه و نگهداري و مصرف آن.
افزايش ميزان استحصال آب، به حداقل رساندن ضايعات طبيعي و غيرطبيعي آب در كشور از هر طريق ممكن.
سرويس مسائل راهبردي ايران ضمن اعلام آمادگي براي بررسي دقيق‌تر نيازهاي خبرنگاران و سياست‌پژوهان محترم، علاقه‌مندي خود را براي دريافت isnakeshavarzi@yahoo.com مقالات دانشجويان، پژوهشگران، حرفه‌مندان، مديران و سياست‌گذاران محترم و پيشنهادات آن‌ها در ارائه‌ي عناوين جديد مقالات و يا تكميل يا ويرايش مقالات منتشرشده، اعلام مي‌كند.
در ادامه متن كامل اين مقاله به حضور خوانندگان گرامي تقديم مي‌گردد.
*الگوي كشت چيست؟*
با توجه به گستردگي پهنه‌ي مرزي كشور و تنوع اقليمي مناطق گوناگون رسيدن به الگوي كشت مناسبي كه از آن بتوان حداكثر بهره‌برداري را از عوامل و نهادهاي توليد به‌ويژه عامل محدود كننده‌ي آب به‌دست آورد ضرورتي انكار ناپذير است.
گفتني‌ست از الگوي كشت تعاريف بسيار موجود است كه به نظر مي‌رسد جامع‌ترين اين تعاريف به شرح ذيل باشد:
«الكوي كشت عبارتست از تعيين يك نظام كشاورزي با مزيت اقتصادي پايدار مبتني بر سياست‌هاي كلان كشور، دانش بومي كشاورزان و بهره‌گيري بهينه از پتانسيل‌هاي منطقه‌اي با رعايت اصول اكوفيزيولوژيك توليد محصولات كشاورزي در راستاي حفظ محيط زيست»
تعريف درپيش گفته شده اين نكته را نمايان مي‌سازد كه در بسياري از مناطق كشور كشت محصولات زراعي، باغي و يا بهره‌برداري از مراتع و جنگل‌ها متناسب با پتانسيل‌هاي منطقه‌اي و عوامل توليد باشد و با توجه به محدوديت‌هاي اقليمي موجود، بيلان منفي آب دشت‌ها و نياز به پايداري توليد محصولات، ما را ملزم مي‌كند كه درجهت روش‌هاي كمك به بهبود سفره‌هاي زير زميني آب و افزايش راندمان مصرف آب حركت كنيم.
هم‌چنين بايد نسبت تخصيص زمين‌هاي كشاورزي و برنامه‌ي كشت يك منطقه به انواع گروه محصولات زراعي و باغي همان منطقه از سوي وزارت جهاد كشاورزي تعيين شده و ارائه‌ي تركيب از پيش تعيين شده كشت و آيش براي مجموعه‌اي از گياهان سازش يافته با محيط در يك منطقه معين ودوره‌ي زماني مشخص الزامي‌ست به‌نحوي‌كه با سياست‌هاي دولت و اقتصادي – اجتماعي هم‌سو باشد.
از سوي ديگر ميزان كشت محصولات كشاورزي در يك منطقه بايد با توجه به منابع موجود، قيمت محصولات، هزينه‌هاي توليد، عملكرد محصول، نياز كشور و سياست‌هاي درست انجام شود و تصميم‌گيري در انتخاب گياهان زراعي يا باغي مناطق مختلف براساس زير ساخت‌هاي موجود، مسائل اجتماعي – اقتصادي و سطح تكنولوژي با حفظ منابع پايه توليد در جهت تامين نيازهاي اساسي كشور باشد.
*مزاياي اجراي الگوي كشت*
اجراي الگوي كشت مناسب، امنيت غذايي و پايداري توليد را تضمين مي‌كند.
اجراي الگوي كشت مناسب براي حفاظت منابع پايه و افزايش بهره‌وري عوامل توليد امري ضروري است.
اجراي الگوي كشت مناسب، هماهنگي و همكاري وزارت‌خانه‌هاي نيرو، جهاد كشاورزي و بازرگاني را طلب مي‌كند.
در راستاي اجراي الگوي كشت، بهينه سازي الگوي مصرف ضروري است.
دسترسي به توليد پايدار در بخش كشاورزي، در ازاء بهره‌بردراي و بهره‌وري مناسب از منابع پايه است.
اساسي‌ترين رمز موفقيت در الگوي كشت، همدلي و همكاري كشاورزان است.
با استفاده‌ي اصولي از منابع پايه توليد، آب و خاك را براي آيندگان حفظ كنيم.
همه با هم، با اجراي الگوي كشت مناسب، منابع توليد را حفظ كنيم.
با اجراي الگوي كشت مناسب، پايداري توليد و امنيت غذايي را تضمين كنيم.
آب را در راستاي الگوي بهينه كشت مصرف كنيم.
توجه به شريط اقليم كشور اجراي الگوي كشت مناسب و پايداري توليد را تضمين مي‌كند.
توفيق در اجراي الگوي كشت مناسب اراده و عزم ملي را طلب مي‌كند.
با تدوين قوانين و مقررات مورد نياز، زمينه‌ي اجراي الگوي كشت مناسب فراهم مي‌شود.
منابع و عوامل و نهاده‌هاي بخش را در راستاي الگوي كشت مناسب به‌كار گيريم.
كشاورزان وتوليد كنندگان در تحقق الگوي كشت مناسب نقش اساسي دارند.
با حمايت كميسيون محترم كشاورزي مجلس شوراي اسلامي در جهت تصويب قوانين مورد نياز، زمينه‌ي اجراي موفق الگوي كشت مهيا مي‌شود.
با بهينه سازي الگوي كشت بهره برداري متعادل از منابع پايه صورت مي‌گيرد.
اجراي الگوي كشت مناسب نياز به برنامه‌ريزي مشترك درون بخشي دارد.
الگوي كشت مناسب با برنامه‌ريزي‌هاي مشترك تمام زيربخش‌ها اتفاق مي‌افتد.
اجراي الگوي كشت بهينه سبب حفظ منابع طبيعي مي‌شود.
هدف از هم انديشي الگوي كشت فرصت پرداختن به توسعه‌ي پايدار و امنيت غذايي است.
با اجراي الگوي كشت بهينه، اثرات سوء خشكسالي را كاهش دهيم.
مشاركت فراگير دانشمندان، اساتيد و محققين، راه رسيدن به الگوي كشت بهينه را هموار مي‌سازد.
*تركيب كشت*
نسبت تخصيص اراضي مزروعي يك منطقه به انواع محصولات زراعي و باغي در يك فصل زراعي را تركيب كشت محصولات آن منطقه گفته مي‌شود.
*شاخص‌هاي مهم مورد نياز در طراحي الگوي كشت*
1- شاخص‌هاي اقتصادي
شاخص‌هاي اقتصادي در الگوي كشت بايد به‌گونه‌اي تعيين شوند تا با انتخاب نوع محصول همراه با افزايش بهره‌وري از منابع موجود (آب و خاك و غيره)، حداكثر درآمد را براي كشاورزان و توليد كنندگان به همراه داشته باشد و كشاورزان بتوانند با افزايش درآمد و سود حاصل از فروش توليدات، نسبت به سرمايه‌گذاري و توسعه‌ي فعاليت‌هاي خود اقدام كنند و بدين ترتيب رونق اقتصادي را در بخش كشاورزي شاهد باشيم.
2- جايگاه محصولات اساسي در الگوي كشت
در طراحي الگوي كشت بايد محصولات اساسي و استراتژيك از جمله گندم، برنج، دانه‌هاي روغني و ذرت به صورت ويژه مورد توجه قرار گيرند تا امنيت غذايي كشور به شكل مطلوب و اطمينان بخش تامين شود و خودكفايي در محصولات مهم و مورد نياز كشور حاصل شود.
3- مزيت نسبي
آن گروه از محصولات كشاورزي همانند پسته، زعفران و توليدات گلخانه‌اي كه از مزيت نسبي بالاتر و مطلوبيت اقتصادي بيشتري برخوردارند مي‌بايست پس از محصولات اساسي با اولويت در الگوي كشت قرار گيرند.
4- حفاظت از منابع پايه و محيط زيست
به منظور پايداري در توليد محصولات كشاورزي، حفاظت ازمنابع پايه (آب و خاك و ...) و محيط زيست بايستي به صورت ويژه در طراحي الگوي كشت مورد نظر باشد.
5- مصرف بهينه‌ي آب
با توجه به قرار گرفتن كشورما در كمربند خشك و نيمه خشك دنيا، الگوي كشت بايستي با محوريت بهره‌وري بهينه از منابع آب تدوين شود.
*حوزه‌هاي آبريز در كشور*
كشورما به 6 حوزه‌ي آبريز به شرح ذيل تقسيم مي‌شود: الف-عرصه‌هاي داراي محدوديت شديد منابع آب
درحال حاضر در اين عرصه‌ها سياست‌هاي مبتني بر استفاده‌ي بي‌رويه از منابع آب زير زميني حاكم است؛ بنابراين لازم است، سياست‌هاي توليد در اين عرصه‌ها تا حد امكان درجهت مصرف بهينه آب و بهره‌وري بالا و عدم كاهش توليد باشد براي اجراي اين سياست روش‌هاي زير بايد مورد توجه قرار گيرد، بدين منظور راهكارهاي زير توصيه مي‌شود:
1-اولويت‌دهي به گياهان پاييزه به‌منظور استفاده از بارندگي‌هاي پاييز، زمستان و بهار سالانه ب- عرصه‌هاي بدون محدوديت منابع آبي
در اين عرصه‌ها مي‌بايست سياست بهره‌برداري كشاورزي به سمت استفاده‌ي حداكثر از فضا و مكان در امر توليد باشد و روش‌هاي زير در امر توليد مورد توجه قرار گيرد، بدين منظور راهكارهاي زير ارائه مي‌شود: ج- عرصه‌هاي ديم
در عرصه‌هاي ديم با شيب بالاي 12 درصد سياست توليد بايد درجهت كشت گياهان چندساله خشبي و نيمه خشبي شامل باغات، علوفه‌هاي دائمي و گياهان دارويي باشد. درعرصه‌هاي ديم كه داراي شيب كمتر از 12 درصد هستند بايستي سامان‌دهي توليد بر اساس حذف علمي آيش و بهره‌گيري از علوفه و حبوبات در تناوب باشد و از سويي رواج سيستم‌هاي خاك ورزي حفاظتي نيز انجام شود. *ضرورت اجراي طرح* كشور ما از نظر جغرافيايي در قسمتي از كره‌ي زمين قرار گرفته كه با محدوديت‌هاي اقليمي خاص مواجه است؛ خشكسالي يكي از محدوديت‌هايي است كه در بسياري از سال‌ها به‌عنوان چالشي بزرگ در برابر توسعه‌ي كشاورزي مطرح بوده و همواره مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. از سوي ديگر محدوديت‌هايي هم‌چون خاك زراعي، عوامل اقتصادي، تغييرات اقليمي، خرد بودن اراضي كهن‌سال، نيروي كار بخش كشاورزي و ... چالش‌هاي توليد را در كشور چند برابر مي‌كند. *اهداف اجراي طرح*
1- گزينش محصولاتي كه از نظر اقليمي با شرايط منطقه سازگاري كامل داشته و از نظر اقتصادي نيز داراي مزيت بوده و نسبت به محدوديت‌ها و امكانات موجود نيز قابليت مديريت سهل‌تري داشته باشد. *پروژه‌ها و زير پروژه‌هاي طرح*
1- پروژه‌ي بهينه سازي الگوي كشت در عرصه‌هاي داراي محدوديت منابع آبي 2- پروژه‌ي بهينه سازي الگوي كشت درعرصه‌هاي بدون محدوديت منابع آبي 3- پروژه‌ي بهينه سازي الگوي كشت درعرصه‌هاي ديم با شيب بالاي 12 درصد 4- پروژه‌ي بهينه سازي الگوي كشت در عرصه‌هاي ديم با شيب كمتر از 12 درصد 5- پروژه‌ي سياست‌ها و روش‌هاي حمايتي *سياست‌هاي حمايتي*
يكي از ابزارهاي مهم در شكل‌گيري و اجراي الگوي كشت جهت گيري سياست‌هاي حمايتي دولت اعم از سياست‌هاي اقتصادي، بازرگاني و قانوني و پشتيباني دولت از بخش كشاورزي است كه در اين راستا هدفمند كردن يارانه‌هاي بخش كشاورزي و مديريت بهينه‌ي آن اهميت خاصي دارد.
انتظار مي‌رود دستگاه‌هاي گوناگون قانون‌گذاري و اجرايي كشور در اين امر مهم ملي مشاركت فعال داشته باشند:
الف) مجلس محترم شوراي اسلامي قوانين مرتبط در جهت تحقق الگوي كشت را مصوب كند.
*نتايج حاصل از اجراي طرح*
اين طرح به بخش كشاورزي اين امكان را مي‌دهد كه با داشتن برنامه‌اي منسجم به اهدافي كه در پيش گفته شده است دسترسي پيدا كرد؛ از جمله اين نتايج مي‌توان به موارد ذيل اشاره كرد:
1- تناسب كشت اكوفيزيولوژيك محصولات در منطقه انتهاي پيام
2- حوزه‌ي آبريز خليج فارس و درياي عمان با وسعت 2/26 درصد از كل كشور و 50 درصد كل منابع آب تجديد شونده كشور.
3- حوزه‌ي آبريز درياچه‌ي اروميه با وسعت 2/3 درصد از كل كشور و 6 درصد از كل منابع آب تجديد شونده‌ي كشور.
4- حوزه‌ي آبريز فلات مركزي با مساحت 8/50 درصد از كل كشور و 4/22 درصد از كل منابع آب تجديد شونده‌ي كشور.
5- حوزه‌ي آبريز مرزي شرق با وسعت 4/6 درصد از مساحت كل كشور و 3/1 درصد از كل منابع آب تجديد شونده‌ي كشور.
6- حوزه‌ي آبريز قره قوم با 7/2 درصد از مساحت كل كشور و 2 درصد از كل منابع آب تجديد شونده كشور.
اگر حوزه‌هاي آبريز كشور را مدنظر قراردهيم از جهت منابع آبي و ميزان بارندگي مي‌توانيم كشور را به عرصه‌هاي عمومي متفاوت تقسيم كنيم كه درهر يك از اين عرصه‌ها، سياست‌هاي كلي رسيدن به الگوي كشت متناسب با محوريت منابع آبي با يكديگر مشابه باشند( حتي در اقليم‌هاي متفاوت)، اين عرصه‌ها عبارتند از:
2-افزايش سطح كشت در محيط‌هاي كنترل شده همانند گلخانهها، كشت‌هاي زير پلاستيك و ...
3-در كشت بهاره استفاده از گياهاني كه دوره‌ي رشد آن كوتاه و تطابق بيشتري با پراكنش بارندگي منطقه داشته باشند.
4-استقرار سيستم‌هاي خاك‌ورزي حفاظتي
5-استقرار تسطيح ليزري در اراضي آبياري سطحي
6-استقرار اراضي آبياري تحت فشار به ويژه قطره‌اي در اراضي زراعي و باغي
7-كاهش مصرف آب و افزايش بهره‌وري اقتصادي و حفظ منابع پايه
8-كشت گياهان كم توقع و ارقام گياهان زودرس پرمحصول
1-حركت به سمت روش‌هاي چند كشتي
2-استفاده‌ي حداكثر از منابع آب با نگرش حفظ پتانسيل منابع توليد
3-بهره‌گيري مناسب از اراضي پاياب سدها كه شامل بهينه كردن الگوي كشت، بهره‌گيري مناسب از منابع توليد است
هم‌چنين در عرصه‌هاي ديم با توجه به پراكنش بارندگي و نوع اقليم لازم است سياست‌هاي كشت متفاوتي كسب شود.
در مناطق سردسيري داراي بارندگي كم و متوسط (زير 400 ميلي ليتر) كشت گياهان مقاوم به خشكي مانند تري‌تيكاله و جو مورد توجه قرار گردد.
آيش در اين مناطق در جهت كشت علوفه‌هاي يك‌ساله و كم توقع مانند ماشك باشد.
در مناطق با بارندگي بالاتر از 400 ميلي ليتر كشت گندم در تناوب با حبوبات ديم و علوفه ديم همراه با آيش صورت پذيرد.
با وجود چنين محدوديت‌هايي، طراحي برنامه‌اي منسجم و هدفمند در زمينه‌ي كشت محصولات كشاورزي براي غلبه بر مشكلات موجود امري اجتناب ناپذير است.
طراحي و اجراي الگوي كشت مناسب، نه تنها به‌منظور مقابله با خشكسالي و كم آبي، بلكه به منظور كنترل هر چه بيشتر عوامل محدود كننده و بهره‌بردراي بهينه از امكانات موجود ضرورتي است كه دنيا بدان پي برده و عمل كرده است و ما نيز به‌عنوان كشوري كه به سمت توسعه گام بر مي‌داريم با عمل به اين مهم مي‌توانيم با مشكلات و محدوديت‌ها آسان‌تر مقابله كنيم.
2- كاهش ريسك توليد و افزايش قابليت مقابله با بحران‌هاي احتمالي به‌ويژه خشكسالي و كمبود آب
3- حفاظت از منابع پايه‌ي تجديد شونده توليد محصولات كشاورزي
4- گسترش روحيه‌ي تعاون و يكجا زراعي محصولات به‌منظور توزيع مناسب‌تر خدمات، نهاده‌ها و حمايت‌هاي يكپارچه به توليد كنندگان و كنترل مديريت
5- افزايش بهره‌وري عوامل توليد
6- ايجاد برنامه‌اي منسجم براي رسيدن به پايداري توليد و افزايش توليد متناسب با نيازهاي داخلي و حفظ تجارت در بازارهاي بين‌المللي
7- ايجاد روحيه‌ي پذيرش كشت محصولات از پيش تعيين شده
8- گسترش صنايع مرتبط و بررسي توان كمك اين صنايع به مديريت بحران‌هاي احتمالي به‌ويژه خشكسالي
9- فقر زدايي و افزايش توان درآمدي توليد كنندگان خرد بخش كشاروزي
10- توليد غذاي سالم و حفظ تندرستي با استاندارد سازي توليد
افزايش سطح گلخانهها
افزايش سطح كشت‌هاي زير پلاستيك
افزايش سطح كشت سورگوم
افزايش سطح كشت انتظاري حبوبات
افزايش سطح باغات تحت سيستم آبياري قطره‌اي ( تحت فشار)
جايگزيني ارقام كم آب‌خواه محصولات زراعي به‌جاي ارقام معمول
گسترش چند كشتي محصولات زراعي
افزايش سطح كشت‌هاي متراكم و فشرده (intensive)
افزايش توليد در واحد سطح محصولات زراعي از طريق اعمال تكنولوژي‌هاي نوين به زراعي و به نژادي
اصلاح و بهينه كردن تركيب كشت موجود اراضي پاياب سدها (زير شبكه‌هاي مدرن)
افزايش سطح باغات
كاهش سطح كشت گندم و جو
افزايش سطح كشت گياهان دارويي
افزايش سطح زير كشت علوفه‌هاي چند ساله ديم
كاهش آيش (به‌طور علمي) و افزايش تناوب گندم با حبوبات و علوفه ديم (در عرصه‌هاي ديم با بارندگي بيشتر از 400 ميلي‌متر)
افزايش سطح زير كشت جو (در عرصه‌هايديم با بارندگي كمتر از 400ميلي‌متر)
گسترش سطح كشت تري‌تيكاله (در عرصه‌هاي ديم با بارندگي كمتر از 400 ميلي‌متر)
افزايش سطح زير كشت ماشك (در عرصه‌هاي ديم با بارندگي كمتر از 400 ميلي‌متر)
افزايش سطح تسطيح ليزري اراضي دشت‌هاي منطقه
گسترش آب‌خيزها و آب‌خوان‌هاي منطقه‌اي
لوله گذاري و پوشش انهار سنتي
گسترش يكجا زراعي (به صورت پايلوت)
بيمه‌ي رايگان اراضي توليدكنندگاني كه در رسيدن به الگوي كشت همكاري كرده‌اند (اجرا از سال دوم)
گسترش تشكل‌هاي غيردولتي NGOs
تشكل‌هاي مكانيزه
تشكل‌هاي خدمات تعميرات ماشين آلات و ادوات كشاورزي
تشكل‌هاي بازار يابي و بازار رساني
تشكل‌هاي صنايع تبديلي خانگي (خرد) و متوسط
تشكل‌هاي صنايع بسته‌بندي خانگي (خرد) و متوسط
تشكل‌هاي صنايع غيركشاورزي (خرد خانگي يا متوسط)
تشكل‌هاي احداث انبارهاي ذخيره‌سازي محصولات كشاورزي
تشكل‌هاي توليد در مكان‌هاي كنترل شده
استانداردسازي مراحل گوناگون توليد براي محصولات گوناگون زراعي و باغي
مطالعه‌ي ميزان ضايعات محصولات گوناگون زراعي و باغي در مراحل گوناگون پيش تا پس از توليد
مديريت هدفمند يارانه‌ها در راستاي تحقق الگوي كشت مي‌تواند در موفقيت اجراي برنامه الگوي كشت نقش ممتازي داشته باشد و فعاليت‌هاي بخش كشاورزي را در جهت به حداكثر رساندن بهره‌وري و بازدهي توليد هدايت كند.
ب) دستگاه‌هاي ذي‌ربط از جمله وزارت جهاد كشاورزي، وزارت نيرو، وزارت بازرگاني، وزارت بهداشت و درمان، معاونت برنامه ريزي و راهبردي رياست جمهوري در تعامل با يكديگر به منظور اجرايي كردن الگوي كشت مناسب همكاري لازم را داشته باشند.
ج) محققين و انديشمندان و توليدكنندگان بخش كشاورزي با مشاركت فعال خود در راه رسيدن به الگوي كشت را هموار سازند.
2- ايجاد اشتغال مولد (در احداث مكان‌هاي توليد كنترل شده)
3- حفاظت از منابع پايه و تجديد شونده
4- كاهش ريسك توليد و افزايش قابليت مقابله با بحران‌هاي احتمالي همانند خشكسالي
5- گسترش روحيه‌ي تعاون
6- مديريت مناسب خدمات، نهاده‌ها و حمايت‌هاي يكپارچه به توليد كنندگان
7- افزايش بهره‌وري عوامل توليد
8- كاهش هزينه‌هاي توليد و اقتصادي تر كردن توليدات كشاورزي
9- رسيدن به پايداري توليد
10- فقر زدايي و افزايش توان درآمدي توليد كنندگان خرد بخش كشاورزي
11- توليد غذاي سالم و حفظ تندرستي با استاندراد سازي توليد
12- گسترش صنايع مرتبط
13- ايجاد روحيه‌ي پذيرش كشت محصولات از پيش تعيين شده
نظرات