در صورت غفلت از مديريت مصرف، توسعه‌ي ميادين نفتي و ترميم انرژي‌هاي ازدست رفته مخازن، با طرح‌هاي تزريق گاز در دهه‌ي آينده با خطر تلاقي منحني توليد و مصرف مواجه خواهيم شد.

حسين نورالدين موسي كارشناس مديريت فني شركت مناطق نفت خيز جنوب، با بيان اين مطلب در گفت و گو با خبرنگار سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران، يادآور شد: در نمودار‌هاي ارائه شده از سوي شركت مناطق نفت‌خيز جنوب، تنها افت توليد اين شركت لحاظ شده است و بايد افت توليد شركت‌هاي نفت مركزي و فلات قاره نيز به داده‌هاي پيش‌گفته افزوده شود.

گفتني است، بيش از 80 درصد از نفت كشور در شركت مناطق نفت خيز جنوب توليد مي‌شود.

نورالدين موسي با خطرناك خواندن تلاقي منحني عرضه و تقاضا، خواستار توجه به اهميت راهبردي - امنيتي تأمين منابع طبيعي گاز براي تزريق و توسعه‌ي ميادين به شيوه‌ي پلكاني؛ مبتني بر مديريت علمي مخازن شد و افزود: در صورت تأمين نيازهاي بخش بالادستي نفت، با توجه به خروج 6 كشور از جمع توليد كنندگان اوپك طي15سال آينده مي‌توان اميدوار بود، رفع تهديد بزرگ افت توليد و استمرار صادرات نفت، خود به فرصتي بزرگ براي ايران اسلامي تبديل شود.

وي تصريح كرد: ناديده گرفتن اهميت تزريق گاز به مخازن نفت ايران به معناي تبديل فرصت بزرگ استمرار صادرات نفت در شرايط خروج 6 توليد كننده اوپك، يك تهديد بزرگ است.

به گزارش خبرنگار سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران، در توضيحات ارائه شده در ذيل اين نمودار تأكيد مي‌شود در حالي كه قرار بود تا سال 2009 ميلادي، توليد نفت خام ايران به 5 ميليون بشكه در روز افزايش يابد، دست‌يابي به اين هدف در شرايط كنوني ناممكن است.

در ادامه اين توضيحات كه با عنوان هشدار ملي منتشر شده است، برخي از نتايج نگران كننده افت توليد و قطع صادرات نفت توضيح داده مي‌شود كه از آن‌جمله نبود موجودي در خزانه براي پرداخت حقوق و دستمزد كارمندان و كارگران، عدم امكان تأمين منابع مالي جهت اجراي چشم‌انداز 20 ساله كشور و روبرو شدن كشور با فقر و محروميت شديد است.

در اين توضيحات همچنين ضمن اشاره به اين كه با واردات نفت خام درآمد ارزي كشور به كلي صفر خواهد شد، يادآوري مي‌شود در صورتي كه تا كنون نيز بخشي از انرژي مورد نياز كشور با توسعه گاز رساني به نقاط مختلف تأمين نشده بود، امكان صادرات نفت خام در حال حاضر نيز وجود نداشت.

در جمع‌بندي‌هاي ارائه شده در ذيل اين نمودار همچنين مي‌خوانيم: هزينه واردات هر ليتر گازوئيل، حدود 50 سنت است، اين در حالي است كه ارزش حرارتي هر ليتر سوخت مايع برابر با ارزش حرارتي يك متر مكعب گاز است.

گفتني است تمامي اعدادي كه تاكنون درباره‌ي تعرفه هر متر مكعب گاز صادراتي ايران اعلام شده است، فاصله‌ي زيادي با عدد 50 سنت دارد. به گفته كمال دانشيار رئيس كميسيون انرژي مجلس هشتم، هزينه‌ي جايگزيني گازوئيل وارداتي به جاي گاز طبيعي در نيروگاه‌هاي كشور سالانه 8 ميليارد دلار برآورد مي‌شود. 

نورالدين موسي با اشاره به اين كه 80 درصد توليد نفت كشور از مياديني است كه در نيمه دوم عمر خود قرار دارد، گفت: توليد ميدان مارون از 920 هزار بشكه در مرحله‌ي حداكثر دبي، اكنون كه در دوره‌ي كاهشي (نيمه دوم) عمر خود به سر مي‌برد به حدود 400 هزار بشكه افت كرده است.

وي افزود: در حالي كه ميدان نفتي اهواز حدود يك چهارم توليد نفت كشور را به عهده دارد، امروزه شركت مناطق نفت خيز جنوب به دليل افت توليد ميادين بزرگ؛ ناگزير، به سمت بهره‌برداري از مياديني با پتانسيل 10 تا 15 هزار بشكه مي‌رود.

نورالدين موسي با اشاره به نفت دوست بودن نوع مخازن كشور، يادآور شد: بهترين راه افزايش ضريب بازيافت مخازن نفت كشور تزريق گاز به آن هاست و تزريق گاز بايد به عنوان مهمترين ابزار پيش‌گيري از افت فشار و افت توليد نفت در اولويت قرار گيرد.

وي متذكر شد: تزريق گاز زمان مشخصي دارد و در صورتي كه در اين زمان مشخص انجام نگيرد، فرصت افزايش ضريب بازيافت نفت از دست خواهد رفت.

كارشناس مديريت فني شركت مناطق نفت‌خيز جنوب در ادامه‌ي گفت و گوي خود با خبرنگار سرويس مسانل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران، با اشاره به اين كه گاز تزريق شده به مخازن پس از پايان دوران برداشت نفت قابل استحصال است و غني‌تر نيز مي‌باشد تأكيد كرد: استفاده از گاز ميادين مشترك براي تزريق، بهترين گزينه بهره‌برداري از اين ميادين است.

دكتر شكرالله زاده مدير امور فني شركت مناطق نفت خيز جنوب نيز در گفت و گو با خبرنگار سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران با اشاره به توانمندي‌هاي بالاي مهندسان نفت ايراني، تأكيد كرد: انجام عمليات‌هاي تكميل چاه، افزايش حفاري‌ها و تزريق گاز مي‌تواند، زمينه‌هاي لازم را براي جلوگيري از افت توليد شركت مناطق نفت خيز جنوب تا افق چشم‌انداز فراهم كند و در اين صورت مناطق نفت خيز جنوب مي‌تواند در كاهش شيب افت توليد نقش موثري ايفا كند.

دكتر شادي زاده نيز پيش از اين شرط صيانتي بودن توليد و مديريت مخزن در كشور را چندين برابر شدن تعداد چاه‌هاي كنوني و توسعه‌ي فناوري‌هاي تكميل چاه، از جمله ايجاد شكاف‌هاي هيدروليكي دانست. به گفته اين استاد مهندسي نفت در حالي كه هم اكنون تعداد كل چاه‌هاي كشورحدود 2 هزار حلقه است، در آمريكا سالانه 2500 چاه حفر مي‌شود.
گفتني است، فناوري ايجاد شكاف‌هاي هيدروليكي كه تأثير قابل توجهي بر افزايش ضريب بازيابي نفت دارد، هنوز در فاز مطالعاتي خود در ايران به سر مي‌برد. 

نورالدين موسي كه اكنون هماهنگ كننده توسعه‌ي ميدان آزادگان در مناطق نفت خيز جنوب است، با اشاره به موفقيت مهندسان ايراني در توسعه‌ي اين ميدان با استاندارد‌هاي فني بالاتر و هزينه‌اي قريب يك پنجم هزينه‌ي شركت ژاپني، تأكيد كرد: در صورت تأمين منابع گازي مورد نياز شركت مناطق نفت خيز جنوب براي تزريق، اين شركت توان بالاي فني براي حفظ سقف 4 ميليون توليد كشور را با هزينه‌هايي به مراتب كمتر از هزينه‌هاي قرارداد‌هاي بيع‌متقابل دارد.

وي متذكر شد با توجه به اين كه در الگوي توسعه‌ي پلكاني ميدان آزادگان، منابع مورد نياز از طريق درآمد حاصل از توليد خود ميدان تأمين مي‌شود، شركت براي توسعه ميدان، بي نياز از تأمين منابع به صورت يكجا خواهد بود و در اين صورت نيازي به هيچ گونه استقراض سنگين و ايجاد ديون مالي در قالب قراداد‌هاي بيع متقابل (buy back) براي كشور پديد نخواهد آمد.

نورالدين موسي با يادآور شدن رشادت هزاران شهيد براي حفظ اقتدار و تماميت ارضي ايران اسلامي، غفلت از آينده نگري و عدم مديريت بهينه‌ي توليد و مصرف را غفلت از مسووليت پاسداري از خون شهدا و راه امام عزير رحمه‌الله عليه دانست و تأكيد كرد در اين زمينه قوه مقننه، به ويژه كميسيون‌هاي انرژي و برنامه‌ و بودجه، همچنين مديريت كلان اجرايي كشور مسووليت‌هاي بزرگي بر عهده دارند.

گفتني است پيش از اين، دكتر علي محمد سعيدي، نگارنده‌ي مرجع بين‌المللي مباني مهندسي مخازن شكافدار، با پيش‌بيني افت 2 ميليون بشكه‌اي توليد مخازن نفتي كشور در نيمه‌هاي افق چشم‌انداز خواستار برنامه‌ريزي براي استخراج و تزريق گاز ميدان مشترك پارس جنوبي براي تزريق به مخازن نفت شده بود.

كمال دانشيار رئيس كميسيون انرژي مجلس هفتم، نيز بارها به طرح مسئله افت 2 ميليون بشكه‌اي توليد و ضرورت اختصاص گاز پارس جنوبي به تزريق به جاي صادرات پرداخته بود.

دانشيار پيش از اين در گفت و گو با خبرنگار سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران، اعلام كرده بود: بر اساس مطالعات انجام گرفته در شركت مناطق نفت خيز جنوب، ميزان گاز مورد نياز اين شركت «به تنهايي» براي تزريق بيش از 400 ميليون متر مكعب برآورد شده است.

پيش از اين همچنين دكتر مسعود درخشان، اقتصاد دان انرژي و رئيس سابق دفتر مطالعات بين‌المللي انرژي وزرات نفت، افت توليد مخازن نفت و كاهش ضريب بازيابي مخازن نفت را هزينه فرصت صادرات گاز دانست و با طرح موضوع در شوراي عالي امنيت ملي و شوراي اقتصاد ، خواستار توقف تصميم گيري براي صادرات گاز قبل از تعيين تراز عرضه و تقاضاي گاز شده بود.

گفتني است مطالعات دكتر سعيدي ، در سال 1355 نشان مي‌دهد كه در آن زمان مخازن نفت ايران نياز به تزريق 250 ميليون متر مكعب گاز در روز داشتند. برنامه تزريق 250 ميليون مترمكعب گاز به ميادين در سال 1355 به تصويب هيات مديره شركت ملي نفت رسيده و تمامي تجهيزات آن خريداري شده بود، اين در حالي است كه در حال حاضر پس از برداشت بيش از 30 ميليارد بشكه ديگر از آن سال، سخن از تزريق تنها 100 ميليون متر مكعب گاز مي‌رود.

وزير نفت وقت ده سال پيش در مجلس شوراي اسلامي اعلام كرد: « تزريق كنوني ما به ميادين نفتي حدود 70 ميليون متر مكعب در روز است و بايد دست كم 200 ميليون متر مكعب به آن اضافه كرد».

كارشناسان معتقدند با فرض درست بودن عدد 200 ميليون متر مكعب به عنوان نياز سال 78 ، با توجه به برداشت بيش از 10 ميليارد بشكه نفت از آن تاريخ، هم‌اكنون حداقل قريب 400 ميليون متر مكعب گاز بايد تزريق شود.

گفتني است زنگنه، وزيري هامانه و نوذري وزراي سابق و فعلي نفت، بر ضرورت در اولويت قرار گرفتن تزريق گاز به مخازن نفتي تأكيد داشتند. اين در حالي‌ست كه تاكنون برنامه‌هاي تزريق گاز كشور محقق نشده و كارشناسان معتقدند، برنامه‌هاي مصوب فاصله‌ي بسيار زيادي با نياز واقعي مخازن نفت كشور دارند.

چندي پيش نيز سيف الله جشن ساز مديرعامل شركت ملي نفت ايران در اولين كنگره ملي توسعه‌ي مخازن شكافدار اذعان كرد: «به برنامه‌ي تزريق گاز نرسيديم».

همچنين سازمان بازرسي كل كشور يك سال پيش اعلام كرده بود كه برنامه‌هاي وزارت نفت در خصوص تزريق گاز به ميادين نفتي در مناطق نفت‌خيز جنوب را بررسي مي‌كند.

نمايندگان مجلس شوراي اسلامي نيز مدت‌هاست در طرحي خواستار ممنوعيت عقد قرارداد‌هاي طولاني مدت صادرات گاز بدون تصويب مجلس شده‌اند.

به گزارش خبرنگار سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران بر اساس مطالعات انجام گرفته در دفتر همكاري‌هاي فناور‌ي نهاد رياست جمهوري كه توسط دكتر سعيدي، دكتر درخشان و تعدادي از مهندسان مناطق نفت خيز جنوب انجام گرفته است، وضعيت توليد مخازن نفت كشور در پنج سناريو‌ي ادامه وضع فعلي، ادامه وضع فعلي با تزريق به ميدان آقاجاري، تزريق براي تثبيت فشار فعلي، تزريق براي تثبيت فشارافزايي كامل و سرانجام تزريق براي فشار افزايي ناقص(ميانگين تثبيت فشار فعلي و فشارافزايي كامل) بررسي شده است.

به گزارش خبرنگار سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران، هر يك از سناريو‌هاي پيش‌گفته در كليه‌ي مخازني كه قابليت تزريق دارند و در مخازني كه از اولويت تزريق برخوردارند ، بررسي شده است. به گفته دكتر سعيدي در حالت فشار افزايي كامل، پتانسيل 72 ميليارد بشكه ازدياد برداشت پيش‌بيني مي‌شود.

دكتر سعيدي معتقد است با تزريق بيش از 6 تريليون متر مكعب گاز طي 30 سال آينده، مي‌توانيم به حدود 70 ميليارد بشكه ازدياد برداشت برسيم.

به گزارش خبرنگار سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران، بر اساس بررسي ‌هاي انجام گرفته در دفتر مطالعات زيربنايي مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي نيز داده‌هاي شركت ملي نفت مناطق نفت‌خيز جنوب نشان مي‌دهد كه تعداد قابل توجهي مخازن نفتي ايران در نيمه دوم عمر خود به سر مي‌برند و عدم تزريق به‌موقع گاز به اين ميادين موجب افت شديد فشار و ضريب بازيافت و در نتيجه مدفون‌شدن بخش عظيمي از نفت در جاي اين ميادين خواهد شد.

اين گزارش مي‌افزايد: محاسبات انجام شده نشان مي‌دهند كه 24 مخزن از كل مخازن نفتي مناطق نفت‌خيز جنوب در اولويت تزريق - گاز - قرار دارند كه در 16 مخزن زمان تزريق سپري شده و هر چه سريعتر بايد از افت فشار آنها جلوگيري به عمل آيد، 8 مخزن ديگر نيز ظرف 20 سال آينده نياز به تزريق خواهند داشت.

اين گزارش با اشاره به اين كه در حال حاضر بهره‌برداري از مخازن نفت كشور بعضا به صورت غيرصيانتي است، تأكيد مي‌كند: اعمال مديريت علمي و صيانتي بر مخازن، تزريق گاز را به عنوان يك ضرورت مطرح خواهد ساخت.

مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي همچنين با استناد به محاسبات انجام شده در مورد ثمرات تزريق گاز به منابع نفتي اعلام مي‌كند: تمام محاسبات نشان مي‌دهند كه پروژه تزريق گاز به منابع زيرزميني (در دو حالت 170 و 480 ميليون متر مكعب در روز) بر دو پروژه ديگر يعني صادرات و مصرف در پتروشيمي ارجحيت مطلق دارد.

مركز پژوهش‌ها با اشاره به اين كه بخش عظيمي از ذخاير گازي كشور در كلاهك‌هاي گازي مخازن نفت و نيز محلول در نفت مي‌باشند كه استحصال آن‌ها به مرور زمان و پس از ده‌ها سال امكان‌پذير است، متذكر شد: با ارزيابي سرعت اجراي طرح‌هاي توسعه ميادين گازي كشور و حجم نيازهاي داخلي از جمله مصارف خانگي، تجاري، نيروگاه‌هاي برق و پتروشيمي، به نظر مي‌رسد، حداقل در10 سال آينده گاز اضافي جهت صادرات وجود نداشته باشد، بنابراين محدوديت ظرفيت توليد و انتقال گاز طبيعي كشور (تراز منفي آن ) و ضرورت نگاه اقتصادي به فرصت‌هاي مختلف مصرف گاز ايجاب مي‌نمايد كه صادرات گاز از اولويت‌هاي تصميم‌گيري كشور، خارج شود.

گفتني است، برخي از كارشناسان نسبت به اعلام اعداد غير واقعي براي پنهان نگاه داشتن خطر پايان توان صادرات نفت ايران به شدت اعتراض دارند، در حالي‌كه ميزان ذخاير نفت ايران بارها و بارها ده‌ها ميليارد بشكه بيش از 100 ميليارد بشكه اعلام شده است، دكتر سعيدي مي‌گويد: ذخيره نفت فعلي كشور حدود 45 ميليارد بشكه است كه اين رقم البته با احتساب ذخيره‌ي 50 تاقديسي كه تاكنون مطالعه‌ي جدي درباره‌ي آن‌ها انجام نگرفته است به 50 ميليارد بشكه مي‌رسد و با احتساب ازدياد برداشت ناشي از تزريق روزانه 2 ميليارد پاي مكعب گاز به ميدان آقاجاري كه گاز آن تأمين شده و برنامه‌ي اجرايي 30 ساله‌ي آن به تصويب رسيده است، اين ميزان به 6/58 ميليارد بشكه خواهد رسيد.

اين استاد مهندسي نفت متذكر مي‌شود: با انجام ميزان تزريق پيشنهادي ما ، 70 ميليارد بشكه به آن افزوده خواهد شد. بنابراين با تزريق گاز ، ذخيره نفت كشور نزديك به 120 ميليارد بشكه خواهد شد.

وي البته يادآور مي‌شود در محاسبات خود به اين نتيجه رسيديم كه اگر بتوانيم كمبود تزريق فعلي را طي 5 سال جبران كنيم، مي‌توانيم از حدود 10 سال آينده روزانه نزديك به 5 ميليون بشكه برداشت كنيم.

دكتر درخشان اقتصاددان انرژي، با اشاره به اين كه در ترازنامه‌ي انرژي سال 1374، عدد 50 ميليارد بشكه به عنوان باقيمانده‌ي ذخاير تأييد شده است، مي‌گويد: با توجه به ضريب بازيافت بسيار پايين و در نتيجه حجم بسيار محدود ذخيره‌ي اوليه مخازني كه از سال 1375 تا كنون كشف شده اند  و با در نظر گرفتن حجم برداشتي كه از سال 1374 تاكنون انجام گرفته است، اين آمار نمي‌تواند تغيير چنداني كرده باشد.

 آماري كه رسماً در ترازنامه‌ي انرژي سال 1374 منتشر شده است،  به شرح زير است:

در جدول فوق منظور از ذخيره‌ي درجاي اوليه، كل نفت موجود در مخزن است. ذخيره‌ي نهايي، به معني كل نفت قابل بازيافت از ابتداي استخراج از چاه‌هاي نفت ايران تا اتمام ذخيره‌ي كليه مخازن در آينده‌ است.
ستون باقيمانده‌ي قابل استحصال در اول سال 1374، ميزان نفت قابل استحصال در اين سال را نشان مي‌دهد.

انتهاي پيام