در آستانه‌ي روز بزرگداشت خيام مرتضي كاخي: شعر خيام به‌هم‌پيوستگي خيال و انديشه است
مرتضي كاخي شعر خيام را به‌هم‌پيوستگي خيال و انديشه دانست و به كشف بخش‌هاي ناپيداي شعر و انديشه‌ي خيام در آينده تأكيد كرد.
اين پژوهشگر ادبي در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در آستانه‌ي روز بزرگداشت خيام، عنوان كرد: خيام در نظر من، يك گنج بزرگ تاريخي است كه از پديده‌هاي انديشه و هنر ايراني است؛ بنابراين هميشه نكته‌هايي درباره‌ي اين افراد كه ابعادي متفاوت و انديشه‌اي بزرگ دارند، هست، و من چنان‌چه نكته‌هايي را كه مغفول مانده، مي‌دانستم، آن‌ها را مي‌نوشتم. در عين حال، معتقدم اين نكته‌ها كشف و جاهاي تاريك زندگي و انديشه‌ي خيام، بي‌شك روشن خواهند شد. آيندگان بخش‌هاي ناپيداي خيام را پيدا مي‌كنند.
او با بيان اين مطلب كه درباره‌ي خيام كم و بيش بسيار نوشته‌اند، اظهار كرد: هركس در قلمرو فرهنگ ايراني و جغرافياي زبان فارسي به سمت درياي شعر رفته است، چنان‌چه رباعي خوبي سروده، غالبا يا شكل رباعي خيامي داشته و يا اين‌كه شاعر رباعي‌اش را به‌نام خيام ثبت كرده و از همين‌روست كه هيچ‌كس از تعداد دقيق رباعيات خيام خبر ندارد.
كاخي با اشاره به‌اين‌كه نكته‌هاي مطرح‌شده درباره‌ي خيام چيزي نيست كه تازگي داشته باشد، يادآور شد: اين‌ها مسائلي نيست كه به تازگي در اروپا و آمريكا مد شده باشد؛ بلكه چند قرن پيش، اديبان برجسته‌ي انگليسي و اروپايي به ياد خيام بوده و به‌دنبال شعر او رفته‌اند و بهترين ترجمه‌اي را كه درباره‌ي شعر كسي امكان داشته پديد بياورند، آورده‌اند.
او در ادامه خاطرنشان كرد: جرالد به اين جهت موفق شد ترجمه‌ي ماندگاري از شعر خيام به‌دست دهد كه به شيوه‌ي ترجمه‌هاي اكنون كار نكرد و به‌دنبال سبك و سياق ترجمه‌هايي كه از شعر مولانا در آمريكا مي‌شود، نرفت؛ بلكه ابتدا رفت شعر خيام را درك كرد و سپس زبان مناسب را براي اين شعر دريافت و سعي كرد از نو، شعري در آن فضا خلق كند و اين‌طور خيام را از زبان فارسي به انگلستان برد؛ مانند همان كاري كه احمد شاملو درباره‌ي شعر لوركا كرد. شاملو زياد زبان نمي‌دانست و خيلي‌ها بودند كه از او بهتر زبان مي‌دانستند؛ اما چون اهل ذوق بود و درايت شاعر‌انه‌ي برجسته‌اي داشت، از اين ترجمه‌ها چيزي خلق كرد كه از شعر اصلي لوركا به هيچ‌وجه كم‌تر نيست.
كاخي تصريح كرد: شعر عبارت از گره‌خوردگي خيال و انديشه در زباني آهنگين، و مصداق بارز شعر در اين تعريف، شعر خيام است. خيام با تشبيهات و تصوير‌هايي كه از انسان، فلك و هستي به‌دست مي‌دهد، نشان مي‌دهد كه خيال بلندي دارد. از سويي، شعرش از انديشه سرشار است و به‌هم‌پيوستگي خيال و انديشه در شعر خيام مشهود است. ضمن اين‌كه زباني فشرده و آهنگين دارد كه وزن زبانش رباعي است؛ بنابراين اگر بخواهيم مصداقي براي اين تعريف شعر بيابيم، بحق شعر خيام است.
اين نويسنده و منتقد در ادامه متذكر شد: البته اين‌كه كسي داراي انديشه باشد و بخواهد آن را در ظرف شعر بريزد و خيال كند خوب درمي‌آيد، اين انديشه‌اي باطل است؛ اما برخي‌ها چون خيام، مولانا و حافظ توانسته‌اند اين كار دشوار را انجام دهند و به‌همين دليل است كه در حد لايتناهي بزرگ شده‌اند.
مرتضي كاخي در پايان، عميق نگريستن به هستي و قدر عمر را دانستن را از ويژگي‌هاي مهم شعر خيام و تفكر او دانست.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات