«دونده» امير نادري در درخشان‌ترين دوره تاريخي سينماي پس از انقلاب ساخته شد. در اين دوره هدف اصلي سياستگذاران فرهنگي كشور، ارتقاي كيفي آثار بود و همين مساله به ايجاد رابطه بهتر ميان فيلمسازان و مسوولان سينمايي و در پي آن ايجاد تحولاتي در سينماي كشور منجر شد.
به گزارش خبرنگار سرويس تلويزيون ايسنا، «دونده» در سال 1363 در مدت زمان يك ساعت و 34 دقيقه ساخته شد. اين فيلم يك سال بعد يعني در سال 1364 در سينماهاي كشور به اكران درآمد.
** داستان فيلم
فيلمنامه دونده را امير نادري با همكاري بهروز غريب پور به نگارش درآورده است. داستان فيلم درباره نوجوان تنهايي به نام «اميرو» است که سوداي مهاجرت به آنسوي آبهاي درياي جنوب را در سرمي پرورد. او با جست و جوي آشغال‌ها و جمع آوري و فروش بطري‌هاي خالي، فروش آب يخ، واکس زدن کفش فرنگي ها و کارهايي از اين دست، گذران مي‌کند. به تدريج درمي يابد که راه آگاهي، آموختن است، به اين منظور به کلاس شبانه مي‌رود و در فراگرفتن حروف الفبا تلاش مي‌کند. در پايان در مسابقه‌اي سخت و دشوار که در کنار شعله‌هاي فروزان لوله‌هاي گاز برگزار مي‌شود بر رفقاي همسن و سال خودپيروز مي‌شود.
** درباره‌ي فيلم
«دونده»ي امير نادري شروعي براي دگرگوني سينماي پس از انقلاب در دهه‌ي 60 تا 70 به حساب مي‌آيد. اين اثر نخستين فيلم پس از انقلاب است كه در جشنواره‌هاي خارجي مورد تحسين واقع شد.
در حقيقت پس از اين فيلم بود كه به تدريج فيلمسازان ديگر نيز جو دولتي حاكم بر سينما را شكستند و فيلمهايي چون اجاره‌نشينها، كمال‌الملك، هامون، خانه دوست كجاست، دندان مار و ناخدا خورشيد ساخته شد و هر يك در جهت ارتقاي كيفي سينماي ايران موثر واقع شدند. نادري خود در اين سالها اعتقاد داشته که فيلم هايي چون «دونده» و «آب باد خاک» را باعشق ساخته ولي فيلمهايي چون «منهنتن از روي شماره» و «مرثيه» بانفرت ساخته شده است.
داستان کودکي امير نادري براي بسيار جذاب و در عين حال عجيب و غريب و شبيه همين اميرو در فيلم دونده است. او در آبادان نظافت چي و بليط فروش سينما بوده و براي آمدن به تهران بايد از خانه فرار مي‌کرده است. او مثل فيلم دونده حتي يخ آب خنک و نوشابه مي‌فروخته است.
** نظراتي از كيارستمي، مخملباف و پناهي درباره نادري
سه كارگردان بزرگ سينماي ايران در سال 80 و در مراسم بزرگداشت امير نادري درباره اين كارگردان سخن گفتند.
كيارستمي درباره نادري گفته‌است: نادري نقش مهمي در ايجاد سينماي جديد ايران برعهده داشت. ما دلتنگ آثار او در ايران هستيم.
محسن مخملباف نيز از امير نادري به عنوان يكي از عزيزترين، خودآموخته‌ترين و شاعرترين فيلمسازان ايراني ياد كرده و ادامه داده است: او يكي از استادان واقعي و يكي از بنيان‌گذاران سينماي جديد ايران باقي خواهد ماند.
جعفر پناهي درباره كارگردان «دونده» خاطرنشان كرده است: امير نادري سهم بزرگي در آموزش نسل ما دارد؛ به ويژه او به ما نشان داد، چگونه روي پاي خود بايستيم و مقاومت كنيم.
** درباره‌ي كارگردان
امير نادري 25 مرداد سال 1324 در جنوب ايران متولد شد. او از دوازده سالگي با تماشاي فيلمهاي خارجي در سينماي آبادان به سينما و نمايش علاقه پيدا كرد و بعد در تئاتر حافظ آبادان گاه نقش‌هايي كوتاه از بچه‌ها را بازي مي‌كرد.
شروع فعاليت سينمايي اين كارگردان به سال 1347 برمي‌گردد كه به عنوان عکاس با فيلم «جاده تبه‌کاران» (محمد زرين‌دست) همكاري داشت. او حضور در عرصه سينما را با عكاسي صحنه‌هاي فيلم «قيصر» در سال 1348 ادامه داد و در سال 1349 نيز براي فيلمهاي «حسن كچل» و «پنجره» عكس گرفت. او سپس به مدت شش ماه به لندن رفت و پس از بازگشت به ايران در سال 1350 فعاليت فيلمسازي را با فيلم «خداحافظ رفيق» به عنوان كارگردان و نويسنده آغاز كرد.
پس از آن نادري فيلمهايي چون تنگسير (1352) و تنگنا (1352) را كارگرداني كرد كه جايزه بهترين کارگرداني را براي ساخت. اين دو فيلم از شمين جشنواره فيلم سپاس در سال 1353 دريافت كرد. ساز دهني (1352)، مرثيه (1357)، ساخت ايران (1357) و جستجو (1359) ديگر فيلمهايي است كه نادري پيش از ساخت «دونده» آنها را كارگرداني كرد.
نادري پيش از عزيمت و اقامت در آمريكا فيلمهاي دونده (1363) و آب، باد، خاک (1364) را ساخت و سپس به اين كشور مهاجرت كرد. گفته مي‌شود كه نادري خود مدت زمان اقامتش در امريكا را 20 اعلام كرده است اما 21 سال از زماني كه وي ايران را ترك كرد مي‌گذرد و همچنان خبري از بازگشت نيست. از معروف‌ترين آثاري كه نادري در خارج از ايران ساخته مي‌توان به «منهتن از روي شماره» (1993) اشاره كرد.
** جوايز فيلم
با گذشت 23 سال از ساخت سينمايي «دونده»، اين فيلم همچنان در جشنواره‌هاي جهاني و مرور آثار مطرح ايران در خارج از كشور به نمايش در‌مي‌آيد. اين فيلم جايزه بهترين اثر را در سال 1365 از جشنواره بين‌المللي سه قاره نانت دريافت كرده است. جايزه منتقدان بين‌المللي از جشنواره ملبورن در سال 1366 از ديگر موفقيتهاي «دونده» محسوب مي‌شود.
** ساير عوامل فيلم
از نكات قابل توجه سينمايي «دونده» اين است كه توسط بهرام بيضايي تدوين شده است. اين فيلم در كانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان ساخته شد و بازيگراني چون مجيد نيرومند، موسي ترکي زاده، عليرضا غلامزاده، علي پاسدارزاده و شيرزاد بشکال در آن ايفاي نقش كردند.
** پخش از تلويزيون
سينمايي دونده پس از سالها در قالب برنامه صدفيلم شبكه سه سيما پخش مي‌شود. زمان پخش اين فيلم جمعه ساعت 22 خواهد بود.
انتهاي پيام
نظرات