«تا نگاه مي‌كني وقت رفتن است
باز هم همان حكايت هميشگي
پيش از آنكه با خبر شوي
لحظه عزيمت تو ناگزير مي‌شود
اي دريغ و حسرت هميشگي
ناگهان چقدر زود دير مي‌شود»1
اين حكايت استاد پرشور و فعال ديروزيست كه امروزش در تنهايي خود، خاطراتش را مرور مي‌كند.
بيش از 70 سال ازعمر آموزش عالي نوين در كشور مي‌گذرد، وقتي به فراز و فرودهاي دانشگاههاي كشور مي نگريم، آنچه بيش از هر چيز ديگري خودنمايي مي‌كند و پرونده افتخارات هر دانشگاهي را با حضور خود كامل مي كند، واژه «استاد» است.
استادي كه موهاي سپيد و سرفه‌هاي خشك امروزش را از روزگار تدريس پاي تخته سياه كلاسهاي درسش به يادگار دارد؛ استادي كه روزي گچ سفيد در دست گرفت و واجها ، تكواژها، واژه ها، جمله‌ها و سطرها با دست او بر صفحه سياه تخته نقش مي‌بستند.
استادي كه در صحنه افتخارات از او به عنوان «پرچمدار علمي كشور» ياد مي شود، ولي در صحنه زندگي علمي امروز اگر خيلي خوش شانس و سرشناس باشد مراسم تقديري برايش برگزار مي‌كنند و پس از آن باز هم مرور خاطرات.
وقتي به سراغ قديميهايي مي‌روي كه تك و توك مانده‌اند و برخي از آنها نيز در بستر بيماري به سر مي‌برند، همه يك جمله واحد به زبان مي‌آورند: ياد ما كرديد؟!
دكتر گيتي كه نقش بسزايي در آموزش پزشكي كشور دارد، نيز در ديدار اعضاي سرويس صنفي آموزشي ايسنا نيز همين جمله را گفت هرچند كه امروز در ميان ما نيست... يا دكتر جمال‌الدين مستقيمي كه 65 سال زيرزمين تالار تشريح و معلم بودن را به طبابت و مطب ترجيح داد و عاشق خاك ايران، هر چند كه او نيز امروز در ميان ما نيست.
در تمام كشور‌هاي دنيا اعضاي هيات علمي دانشگاهها سرمايه علمي تلقي شده و حتي تا سنين بالاي 80 سال نيز از وجود آنها به انحاي مختلف و مناسب بهره‌مند مي‌شود، در كشور ما نيز اگر چه اين امر به نحوي به ويژه در دولت جديد در حال اجراست، اما روند بازنشستگيهاي اخير اعضاي هيات علمي برخي دانشگاهها و عدم افزايش حقوق استادان بازنشسته طي دو دوره افزايش حقوق اعضاي هيات علمي، نشان از عدم توجه و در شان پيشكسوتان عرصه آموزش عالي دارد.
وقتي به همه ابعاد اين موضوع مي نگري با چالشهاي بزرگتري هم روبرو مي‌شويد، با وجود حجم بالايي از آيين نامه‌ها و دفاتر و معاونتهاي وزارت علوم، هنوز هيچ آرشيوي از ليست اين افراد كه به حق پرچمداران علمي كشور هستند، وجود ندارد و تضميني براي دسترسي به اسامي اساتيد روزهاي دور دانشگاهها كه حق بزرگي بر آموزش عالي امروز ما دارند، نيست. اساتيدي كه اگر نبود خدمات متعهدانه آنها، دانشگاههاي كشور و به دنبال آن توسعه علمي و استقلال كشور، امروز در اين جايگاه نبود.
در ارتباط با اساتيد بازنشسته دانشگاههاي كشور گفتني‌ها زياد است. به عنوان مثال با وجود اينكه حقوق اساتيد دانشگاهها در دو مقطع زماني در دو دهه 70 و 80 افزايش يافت، اين موضوع و مصوبه مشمول پرچمداران علمي كشور نشد.
در عين حال چندي پيش از خبرهايي از «طرح تكريم اساتيد بازنشسته دانشگاهي» رسيد و آيين نامه اي با عنوان تكريم اعضاي هيات علمي كه در حد تصويب ماند و از ابلاغ آن به دانشگاهها خبري نشد.
اين آيين‌نامه در 11 ماده و 2 تبصره اواخر سال گذشته به تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي رسيد.
به گفته وزير علوم، اين طرح با تاكيد بر كساني كه داراي رتبه علمي استاد تمامي هستند، تدوين و به شوراي عالي انقلاب فرهنگي ارايه داده شد.
وزير علوم همچنين درباره ديگر اقدامات صورت گرفته براي اعضاي هيات علمي بازنشسته نيز گفته بود: در اين زمينه طي رايزني وزارت علوم با مجلس شوراي اسلامي در مورد لايحه خدمات كشوري، مصوبه‌اي ايجاد شد كه در اين خصوص هيچ عضو هيات علمي كه در گذشته بازنشسته شده است كمتر از 600 هزار تومان دريافت نكند و همچنين كساني كه قبل از اضافه شدن حقوق بازنشسته شده‌اند، مبلغ دريافتي آنها بين 600 تا 900 هزار تومان باشد.
همچنين مسئولين اظهار داشتند بر اساس اين آيين‌نامه برخي تسهيلات براي استادان بازنشسته دانشگاهها در نظر گرفته شده است.
در اين آيين نامه آمده است: افراد مشمول اين آيين‌نامه همه اعضاي هيات علمي دانشگاهها و موسسات آموزش عالي و مراكز تحقيقاتي كشور هستند كه با رتبه استاد تمامي به افتخار بازنشستگي نايل مي‌شوند.
در ماده دوم اين آيين نامه نيز آمده است: وزارتخانه‌هاي علوم، بهداشت و آموزش و پرورش و دانشگاه آزاد اسلامي موظفند كارت شناسايي يكساني براي اساتيد بازنشسته دانشگاه و موسسات آموزش عالي دولتي و غيردولتي طراحي كنند.
اين آيين نامه همچنين تاكيد دارد كه "افزايش حقوق ساليانه اعضاي هيات علمي به بازنشستگان با رتبه استاد تمامي قابل تسري خواهد بود".
همچنين در ماده 3 آيين‌نامه تكريم آمده است : به منظور بهره‌مندي از تجارب ارزشمند اساتيد بازنشسته، كليه مؤسسات موضوع اين آيين‌نامه موظفند فضاي مناسبي را همراه با تجهيزات كافي به عنوان كانون اساتيد ايجاد و ارائه نمايند.
ولي وقتي دكتر اصغريان كه از نسل اوليهاي اساتيد دانشگاه شهيد بهشتي (ملي سابق) است به ايسنا آمد، بار ديگر با حقيقتي روبرو شديم كه باز هم ما را نسبت به اجراي آيين نامه‌هايي كه براي هميشه در بوروكراسي‌هاي اداري گير كرده‌اند، بدبين كرد.
پوشه‌ايي كه زير بغلش بود از بدو ورود به ايسنا جلب توجه مي‌كرد. اينقدر پير بود كه ناخودآگاه چند نفر به استقبالش رفتند و تا گفت استاد بازنشسته‌ام به سرويس صنفي آموزشي هدايت شد.
چند دقيقه طول كشيد، تا نفسش از شماره درآمد.
بچه‌هاي سرويس آموزشي با نگاهي به سان پدربزرگ نگاهش مي‌كردند. استاد هم كه گويي به صداقت نگاهمون پي برده بود بساطش را باز كرد، همه چيز مرتب بود و به ترتيب تاريخ وقوع ورق مي‌خورد.
داشتم فكر مي‌كردم، استاد يعني سرمايه علمي يك كشور، وقتي از رتبه علمي وي پرسيدم، جواب داد: استاد تمام.
و ادامه داد: رييس دپارتمان فيزيك دانشگاه ملي سابق (شهيد بهشتي) بودم سال ... از آمريكا به ايران آمدم، اون زمان در آمريكا ماهي يكهزار دلار به من مي‌دادند ولي به عشق ايران به وطن بازگشتم تا در دپارتمان فيزيك دانشگاه ملي تدريس كنم.
فكر كردم يك سرمايه علمي متعهد.
ادامه داد: سال 62 با حقوق ... بازنشسته شدم و فيش حقوق ماه پيش را نشانمان داد، 300 هزارتومان در ماه ،.
ياد توسعه علمي و آيين نامه تكريم افتادم كه هنوز اجرايي نشده و ...
فكر كردم: چه قدرشناسيم !
فكرم را قطع كرد و نامه‌ايي را نشانم داد.
دكتر .... فارغ التحصيل رشته ... از دانشگاه ... در سال .... با سفارش استاد استخدام مي‌شود و امسال با حقوق يك ونيم ميليون تومان در ماه بازنشسته مي‌شود ولي استاد پيشكسوت ما ...
وزير علوم و رياست جمهوري در حالي بر تكريم اعضاي هيات علمي تاكيد مي كنند كه تلاش ما براي دستيابي به ليست منسجمي از اسامي اساتيد بازنشسته نه تنها در دانشگاهها بلكه در وزارت علوم هم به جواب نرسيد بلكه امور اساتيد بازنشستگان دفتر و مسؤول مشخصي نيز در ستاد نداشت جز دفتر شوراي صنفي اعضاي هيات علمي مستقر در وزارت خانه كه در سكوت است و فعاليت خاصي ندارد جز اقدام اخيرش مينب بر برگزاري همايش «از توسعه علمي تا توسعه ملي» كه در جاي خود مفيد بود اما گره‌اي از مشكلات معيشتي و رفاهي اساتيد را حل نكرد...
قطعا در روزگاري كه همگان بر توسعه علمي كشور تاكيد مي كنند ، فرهنگ قدرداني و تجليل از پيشكسوتان عرصه‌هاي علمي كشور نيز بايد بيش از پيش نهادينه شود. توجه به نسلي كه مي توان آنها را بانيان آموزش عالي كشور دانست، نيازمند اهتمام ويژه دولت و مسئولان آموزش عالي است...
استاد اصغريان در حالي كه مداركش را جمع مي‌كرد، مي‌گفت: تا حالا چند بار به وزارت علوم در شهرك غرب رفتم ، اما كسي جوابم را ندارد، آدرس راستي شوراي عالي انقلاب فرهنگي كجاست، شايد آنجا كسي باشد كه جواب دهد كه تكليف اختلاف حقوقي فاحش اساتيد پيشكسوت با ساير اعضاي هيات علمي چه مي‌شود، آيين‌نامه تكريم كي اجرايي خواهد شد؟.
استاد آرام آرام پله‌ها را پايين مي‌رود و به گراني، مشكلات معيشتي و حقوق 300 هزار توماني فكر مي‌كند كه در حد حقوق يك مربي است...
به راستي افزايش حقوق اعضاي هيات علمي دانشگاهها چرا مشمول استادان بازنشسته نشد؟
انتهاي پيام
1- شعري از قيصر امين‌پور
نظرات