اوايل مهرماه جاري بود كه واحد پژوهشي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري خوزستان و نيز پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري كشور از حضور قريب‌الوقوع باستان‌شناسان موسسه‌ي شرق‌شناسي دانشگاه شيكاگو براي كاوش تپه‌ي "ابوفندوا" در شوش خبر دادند؛ اما در پي واكنش‌ها به سكوت غيرعادي خبري درباره‌ي لوح‌هاي امانتي ايران به موسسه‌ي يادشده و اصل حضور اين گروه - درحالي‌كه لوح‌هاي امانتي ايران همچنان در خطر مصادره ازسوي دادگاه فدرال آمريكا قرار دارند - موضعگيري‌هاي متفاوت، از اختلاف نظر مسوولان امر در اين زمينه خبر مي‌دهد.
به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، درحالي‌كه رييس پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اعلام كرد، باستان‌شناسان موسسه‌ي شرق‌شناسي دانشگاه شيكاگو آمريكا به‌دليل صادر نشدن ويزا ازسوي وزارت امور خارجه براي كاوش تپه‌ي هفت‌هزار ساله به كشورمان نمي‌آيند و كاوش اين محوطه با هياتي ايراني انجام مي‌شود، رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اين موضوع را تكذيب كرده است.
روز گذشته روزنامه‌ي كارگزاران به نقل از اسفنديار رحيم‌مشايي نوشت: «از حضور باستان‌شناسي دانشگاه شيكاگو در ايران استقبال مي‌كنيم. اين سازمان هيچ موضع‌گيري نسبت به حضور باستان‌شناسان ندارد و خبر صادر نشدن ويزا براي آنها از سنديت معتبري برخوردار نيست».
وي افزوده بود: «اين گروه براي ورود به ايران درخواست داده‌اند و وزارت امور خارجه در حال بررسي مدارك آن‌هاست. حضور دانشگاه شيكاگو به نفع كشور است.»
اما حسن فاضلي نشلي چند روز پيش گفته بود: وزارت امور خارجه‌ي ايران به باستان‌شناسان موسسه‌ي شرق‌شناسي دانشگاه شيكاگو به اين دليل ويزا نداده است كه قرار بود، مساله‌ي لوح‌هاي هخامنشي تخت جمشيد (پارسه) حل شود، كه متاسفانه اين اتفاق نيفتاد.
به گزارش ايسنا اين در حالي است كه رييس پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري گفت: ما براي تكميل اطلاعات موجود بايد بخشي از اطلاعات را از هيات‌هايي كه پيش از اين در محوطه‌هاي باستاني كار كرده‌اند، بگيريم كه درباره‌ي باستان‌شناسان آمريكايي اين مساله پيش از مطرح شدن مساله‌ي توقيف لوح‌هاي تخت جمشيد (پارسه) نسبت به بعد از آن متفاوت است.
سيدطه هاشمي اظهار كرد: پيش از مساله‌ي لوح‌ها، مراوده با آمريكايي‌ها دشوار بود و پس از آن، وضعيت حادتر شد. يكي از آمريكايي‌هايي كه درباره‌ي دوره‌ي انتقال ساساني به اسلامي تخصص منحصربه‌فردي دارد، استروناخ است كه از حدود پنج سال پيش براي آن‌كه او به ايران بيايد، نتيجه‌ي مطالعات خود را تحويل دهد و مطالعات را تكميل كند، پي‌گيري‌هايي شده است؛ اما تاكنون وزارت امور خارجه ويزا نداده است.
او تاكيد كرد: كاوش‌هاي سد سيوند ثابت كرد كه ظرفيت باستان‌شناسي كشور به اندازه‌اي نيست كه به نيازها بتواند پاسخ دهد. كشور ما در حال توسعه است و عمليات نجات‌بخشي محوطه‌ها در اين شرايط بسيار گسترده است؛ اكنون وزارت نيرو حدود 200 سد را در دست مطالعه دارد كه در كنار اقدامات عمراني و ديگر طرح‌ها، مطالعات باستان‌شناسي در محدوده‌ي آنها بايد انجام شوند. لذا ما به دعوت از كارشناسان ديگر كشورها ناگزير هستيم.
وي با اشاره به اينكه پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي براي تكميل مطالعات گذشته به‌دنبال هيات‌هاي قبل و بعد از انقلاب بوده است، ادامه داد: گروه‌هاي پيشنهادي به مديريت پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري و از اين طريق به وزارت امور خارجه معرفي مي‌شوند؛ اما اين مساله كه چه كشور و چه گروهي به ايران مي‌تواند وارد شود، به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مربوط نيست و وزارت امور خارجه، وزارت اطلاعات و شوراي عالي امنيت ملي بايد در اين‌باره تصميم بگيرند. به اين ترتيب، اگر وزارت خارجه به هياتي مجوز بدهد، ما مسؤول نيستيم؛ چراكه ما كار علمي و پژوهشي داريم.
هاشمي در ادامه لازم دانست به اين نكته اشاره كند كه از حدود 70 سال پيش تا چندي پيش، هيچ كسي پي‌گيري نكرده بود كه اين لوح‌ها به ايران بازگردند.
وي گفت: همان‌گونه كه باستان‌شناسان كشورهاي مختلف در محوطه‌هاي تاريخي ايران كار كرده‌اند، آمريكايي‌ها هم كاوش‌هايي در ايران داشته‌اند. مراوده‌هاي علمي و پژوهشي كشور ما تعطيلي‌بردار نيست و ما ناگزيريم از كشورهاي خارجي دعوت كنيم. البته محور كار هيات آمريكايي كاوش نبوده است و قرار بود، آنها در همايشي هم شركت و به اقدام دادگاه آمريكا اعتراض كنند. اكنون نيز وزارت امور خارجه مي‌تواند بگويد، اين هيات بيايد و فقط سخنراني كند و كاوش نداشته باشد.
معاون سازمان ميراث فرهنگي و گردگشري همچنين در گفت‌وگو با سايت خبري اين سازمان، با بيان همين مطالب، گفته است: كار پژوهشگاه و پژوهشكده باستان‌شناسي، كار علمي- پژوهشي است و ما به هيچ عنوان در مسائل سياسي و امنيتي دخالت نمي‌كنيم.
هاشمي با تاكيد به اينكه كار پژوهشگاه، كار عملي- پژوهشي است، اظهار داشته است: ما معتقديم بسياري از دانشگاه‌هاي دنيا، نظير دانشگاه چين، انگلستان، ژاپن، فرانسه و آمريكا در حوزه باستان‌شناسي ظرفيت علمي بسيار بالايي دارند كه اگر به ايران دعوت شوند و همكاري كنند، سطح علمي ما نيز ارتقا يافته و به اهداف علمي خود نزديك‌تر مي‌شويم.
اين در حالي راست كه يك باستان‌شناس پيشكسوت تاكيد دارد: همكاري‌هاي باستان‌شناسي ايران با ديگر كشورها - بايد - دوجانبه باشد؛ وقتي ايران اشيايي را به دانشگاه شيكاگو امانت داده است و اكنون توقيف شده‌اند، نبايد يك همكاري يك‌طرفه دنبال شود.
محمدرحيم صراف - باستان‌شناس - در اين‌باره به خبرنگار ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران گفت: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، بايد براي بازپس‌گيري لوح‌هاي تخت جمشيد (پارسه) تلاش كند و مسؤولان دانشگاه شيكاگو نيز بايد لوح‌ها را پس دهند. البته ما به همكاري با دانشمندان كشورهاي ديگر نياز داريم؛ اما بهتر است، ابتدا لوح‌هاي امانتي را پس دهند و سپس همكاري‌هاي علمي ادامه يابند.
وي اضافه كرد: ايران در شرايط كنوني بايد عكس‌العملي نشان دهد و درست نيست مانند شرايطي كه اتفاقي نيفتاده است، همكاري‌ها ادامه يابند.
گفتني است، لوح‌هاي گلي هخامنشي ايران در سال 1313 كشف و براي خواندن متن‌شان به دانشگاه شيكاگو برده شدند. در آن زمان، با موافقت دولت وقت ايران، اين آثار در 50 صندوق چوبي در تخت جمشيد (پارسه، پرسپوليس) بسته‌بندي و از طريق بوشهر به آمريكا فرستاده شدند. هم‌زمان قرارداد و موافقت‌نامه‌اي نيز تدوين شد كه در آن آمده بود، ايران لوح‌هايي گلي را براي رمزگشايي و خواندن به امانت به دانشگاه شيكاگو كه مشغول كاوش تخت جمشيد (پارسه، پرسپوليس) بود، مي‌سپارد.
اكنون پس از حدود 70 سال، با صدور حكم توقيف لوح‌هاي امانت داده‌شده‌ي ايران توسط دادگاهي در آمريكا، برخي نهادهاي حقوقي و سياسي كشورمان فعال شدند و دانشگاه شيكاگو نيز با تنظيم شكايتي نسبت به آن حكم اعتراض كرد؛ اما هنوز حكم توقيف اموال ايران نقض نشده و حركتي جدي هم براي برگرداندن آنها اعلام نشده است. در اين شرايط، پروژه‌ي مشترك ديگري با موسسه‌ي شرق‌شناسي دانشگاه شيكاگو قرار است در ايران آغاز شود.
انتهاي پيام
نظرات