در توليد گيوه زنان در ظرافت کار يعني رويه چيني و مردان در قسمت تخت و تخت کشي آن فعاليت مي‌کند که نتيجه آن پوشش با دوام گيوه است، گيوه‌اي كه مردمان روستانشين كوير، در سرما و گرما به طور دائم استفاده مي كنند.

به گزارش خبرنگار ايسنا گيوه‌ چيني از صنايع دستي استان يزد است که از گذشته‌هاي دور در استان توليد مي‌شده و پوششي ظريف، گرم و با دوام است.

گفتني است، رويه اين پوشش منحصرا توسط بانوان بافته شده و بيشتر در تفت، مهريز، بخش‌هايي از نير، روستاي هنزاء، بغدادآباد و بهاباد به چشم مي‌خورد، در حالي که تهيه تخت و تخت کشي گيوه توسط مردان صورت مي‌گيرد و سپس زن‌ها، بر روي تخته، گيوه را مي‌چينند.

انواع مختلف گيوه در استان يافت مي‌شود که کيفيت و ظرافت آنها با هم متفاوت است و تفاوت آنها در تخت و نوع بافت آنها مي‌باشد.

نواحي اطراف تخت گيوه، را در مناطق مختلف از جمله شهرستان يزد تهيه مي‌کنند و سپس زنها به وسيله دست و با نخ پنبه‌اي تابيده و سوزن، رويه گيوه را با ظرافت و ريزي خاصي مي‌چينند و اين در حالي است که ظرافت و مرغوبيت گيوه بستگي به تعداد رج آن دارد.

مواد اوليه جهت تخت کشي عبارتند از، چرم شتر يا گاو، پارچه‌هاي فرسوده نخي، نخ تابيده شده، کتيرا، جوهر نيل و ميخ و به اين صورت بافته مي‌شود که ابتدا پارچه‌هاي نخي کهنه را در قطعات کوچکي مي‌برند و بعد از مرطوب کردن پارچه‌ها آنها را تازده به صورت نواري به عرض يک سانتيمتر در مي‌آورند که به آنها نوارهاي پارچه‌اي دنده مي‌گويند.

در ادامه مراحل کار با وسيله‌اي بنام مشته بر روي اين نوارها که بر سندان چوبي قرار داده شده مي‌کوبند و به همين ترتيب تعداد زيادي نوار توليد مي‌شود و بعد هر دو جفت نوار کوبيده شده را روي هم قرار مي‌دهند و دوباره با مشته مي‌کوبند و در اصطلاح واکو مي‌کنند.

در مرحله بعدي قطعات چرم را که از دو روز پيش در آب قرار داده‌اند را از پوست و مو تميز کرده و به اندازه‌هاي نوارهايي به عرض يک يا 5/1 سانتيمتر ساخت و طول 7 تا 9 سانتيمتر با ابزاري بنام شفره برش مي‌زنند و اين قطعات براي سرپنجه و پاشنه تخت کار برد دارد و بعد قسمتهاي بي عيب، نرم و چرم را براي وسط تخت اختصاص مي‌دهند.

اين چرم، سپس بصورت نوار باريکي به عرض حدود 5 ميليمتر يا به اصطلاح محلي، نيم سانتي، بريده مي‌شود که به آن دوال مي‌گويند، بعد با نوعي دروش که وسيله‌اي نسبتا بلند حدود 30 سانتيمتر است و اگر آتش منتقل داغ شده در دانه‌ها که به مقدار زياد حدود 120 تا 160 دانه در هر سنگ قرار هم قرار گرفته سوراخ ايجاد کرده و دوال‌ها را در آن مي‌کشند و 5 بار تکرار مي‌کنند تا سرپنجه و پاشنه محکم گردد.

شايان ذکر است، تخت وسط گيوه يا دوال 15 تا 18 سانتيمتر بسته به اندازه گيوه و عرض آن مي‌باشد که در بهترين تخت به حدود 10 سانتيمتر مي‌رسد.

در مراحل بعدي کار از در آوردن فشار و کشش زياد براي در هم کشيدن و فشرده کردن دنده‌ها مي‌باشد و به کمک فشار دست و پا بر سندان چوبي و کشيدن دوال‌ها انجام مي‌گيرد و به اين ترتيب قسمت دوال فشرده و محکم مي‌شود و سر دوالها در همان قسمت گيوه با دوخت پنهان مي‌گردد.

در ادامه روند توليد گيوه ته تخت را با کتيراي خيس خورده مي‌پوشانند و با ابزاري بنام خط کش رنده مي‌گردد و به اين ترتيب سطح تخت ميز مي‌شود و بر اطراف تخت به وسيله نخ چند لايي حدود 10 تا 15 لا نوعي کوک و پرک زده شده و اينکار به کمک سوزن و دو نوع دروش پرک زدن انجام مي‌گيرد که اين مرحله پس از پرداخت شدن اضافات تخت و شکل دادن به تخت انجام مي‌گيرد و سپس کف تخت خوب سوهان داده مي‌شود رنده مي‌گردد و در اطراف خومه‌ها براي محکمتر شدن ميخ را مي‌کوبند.

گفتني است فاصله بين دوالها با ابزاري بنام خومه کوب و مشته کوبيده مي‌شود و پشت تخت حالتي راه راه به خود مي‌گيرد و سرانجام آخرين مرحله جوهر نيل را با کتيراي خيس خورده مخلوط و به تخت در قسمت دوالها و دنده‌ها مي‌مالند.

ابزارآلات مورد استفاده براي تخته‌کشي همگي از جنس آهن و داراي دسته چوبي هستند از جمله قيچي، کنده، مشته، منقل، شفره و... اين کار هم اکنون در محل سرچشمه بغدادآباد، بخش منشاد از شهرستان مهريز، صورت مي‌گيرد.

انتهاي پيام