خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) حدود 15 روز پيش از مخاطبان دعوت كرد به ارائه‌ي ديدگاهها و نظراتشان در مورد «آموزگار بزرگ ادب و شكيبايي» حجت‌الاسلام‌والمسلمين سيدمحمد خاتمي، بپردازند. پس از آن هر روزه ابراز احساسات فراواني را - چه در بيان لطف و چه در بيان انتقاد - از سوي قشرهاي مختلف دريافت كرده‌ايم كه بخش شانزدهم اين ديدگاه‌ها تقديم مي‌شود. يادآوري اين نكته ضروري است كه با توجه به تكراري بودن مضامين تعدادي از پيام‌ها، نمونه‌هايي از اين ديدگاهها در اختيار خوانندگان محترم قرار مي‌گيرد.

*** 10 مرداد 1384 ساعت 6 صبح ساعت زنگ زد، احساس عجيبي داشتم، انگار زودتر از معمول بيدار شده‌ام، نيم خيز شدم كه ساعت را خاموش كنم ندايي آمد كه اين ساعت، ساعت تو نيست، ساعت بيداري و رفتن رييس جمهور است .... و من منگ، به خواب رفتم و نيم ساعت بعد كه بيدار شدم حيران مانده بودم كه خواب بود يا بيداري ؟ 8 سال قبل : 100 روز از رياست جمهوري شما مي‌گذشت كه زنگ تلفن من به صدا درآمد، خانمي بود كه مي‌گفت از دفتر رياست جمهوري تماس مي‌گيرد و گفت كه يكسري تلفن را تصادفي گرفته‌اند و مي خواهند بدانند كه آيا در اين 100 روز اثر مثبتي را از شما ديده‌ايم؟ گفتم كه 100 روز كافي نيست و حداقل 8 سالي طول مي‌كشد تا اثر حضور يك رييس جمهور را ببينيم يا اگر خيلي شانس بياوريم 4 سال بعد مي‌شود پاسخ داد كه رييس جمهور چه كرده است. آقاي خاتمي؛ در اين يك ماه اخير مدام به شما فكر مي‌كنم و اين 8 سال را مرور مي‌كنم: اولين بار كه خبر پيروزي شما را شنيدم يك عصر كسل كننده توي دانشگاه بود و همه با لبخند پيروزي شما را به هم مي‌دادند و همان لبخند هم شد نشانه ماندگاري شما در دل ما. روزهايي كه وقتي تصوير شما روي صفحه تلويزيون مي‌آمد، همه اعضاي خانواده جمع مي‌شدند و سراپا سكوت دل به كلام شما مي‌سپرديم و اين سكوت هم شد علامت مصلحت شما در ذهن ما. آموزگار من؛ من در دوراني دانشجو بودم كه دانشجو بودن مهمترين اعتبار يك شهروند بود و تا پايان عمر مباهات داشتن چنين عنواني در چنان روزهايي با من خواهد بود. استاد عزيز؛ شما چنان در زندگي روزمره ما حل شديد كه مثل همه نعمت‌هايي كه قدرش را نمي‌دانيم وقتي دارد از دستمان مي‌رود به يادش مي‌افتيم و غمگينم .... اما مي‌دانم كه تفكر و گفتمان خاتمي تا ابد با من واهد بود.

فرزند كوچك شما؛ رضا – ك

*** ‌آقاي خاتمي سلام، خسته نباشيد روي شما را مي‌بوسم. به پاس تلاش‌هايي كه كرديد، اشتباهاتي كه سيستم دولتي گه‌گاه انجام داد را به پاي شما نمي‌نويسم. خسته نباشيد به آغوش ملت خوش برگشتيد.

ايمان - كانادا

*** خاتمي عزيز؛ در آخرين روز از دوران رياست جمهوري شما برايتان مي‌نويسم به تو ايمان داشتيم، ايمان داريم و به تو ايمان خواهيم داشت كه تنها كسي هستي كه ملت ايران او را براي اهداف آرماني خود خواست تا هميشه دوستت دارم و اميدوارم روزي ديگر به اينكه رييس‌جمهور ايران باشي افتخار كنم.

مهتاب

*** رييس جمهور عزيزم؛ پيش از هر چيز مي‌خواهم از شما براي تلاش‌تان طي هشت سال گذشته تشكر كنم كه خواستيد ايران را به عنوان كشوري كه دوستانه برخورد مي‌كند و خواستار صلح است معرفي كنيد. من يك ايراني هستم كه در اروپا زندگي مي‌كند. شما روياي مرا به حقيقت مبدل ساختيد و مي‌توانم به ايران براي ديدار خانواده‌ام پس از 17 سال بازگردم. هر چند من يك سال معطل ماندم تا مادرم را ببينم. شخصا مي‌خواهم از شما براي اينكه باعث شديد من و خانواده‌ام در اروپا كشورم را بشناسيم و بفهمم كه كجا زندگي كرده‌ايم و ايران مي‌تواند با يك رييس‌جمهور ليبرال مانند شما قشنگ باشد، تشكر كنم. بهترين آرزوها را برايتان دارم. خداحافظ

اميد

*** خاتمي رييس جمهوري معتدل و ميانه رو بود.

ابراهيم

*** سلام، لطفا به مردم اعلام كنيد بعد از اين چگونه مي‌توانند با آقاي خاتمي ارتباط برقرار كنند اگر ايميلي رسمي در اختيار ايشان است لطفا بگوييد.

نوشين

***‌ با تمام خاطرات تلخ و شيرينم براي وداع با مردي آمدم كه فراتر از يك چهره سياسي، معلم ادب و اخلاق بود و هست و خواهد بود.

عليرضا صادقي

*** سلام بر بزرگ مرد تاريخ ايران. سلام بر كسي كه ايران و مردم افسرده آن را زنده كرد. سلام بر كسي كه يادش هيچ گاه از ذهنمان نخواهد رفت. سلام بر خاتمي. سلام بر او كه مظلوم ماند مظلوم رفت. هرگز با او خداحافظي نخواهيم كرد

محمد . ش

*** براي خاتمي.

بودي و گشتي، كسي پاس نمي‌داشت كه هستي، باشد كه نباشي بدانند كه بودي. هميشه موفق و پيروز بودي خاتمي

بدرود – صدف

*** خاتمي عزيز از اين كه پس از 8 سال با عزت و سربلندي دولت را تحويل مي‌دهي از صميم قلب به شما تبريك مي‌گوييم و برايتان آرزوي موفقيت دارم. اي ساربان آهسته ران كه آرام جانم مي‌رود / وان دل كه با خود داشتم با دلستانم مي‌رود

از طرف جمعي از فرهنگيان ايلام

*** حيف خاتمي، حيف لحظه‌هاي خوبي كه براي ما گذاشتي، حيف حرف‌هاي قشنگي كه براي ما نوشتي، حيف شوقي كه تو داشتي براي آبادي ايران، حيف رويايي كه براي مردم داشتي، حيف شب‌هايي كه نخفتي، حيف عمري كه براي اين مردم تلف كردي، 8 سال حيف باوفايي تو، حيف عشق و اعتمادت، حيف احساس طلايي‌ات، حيف عشق و اعتقادات، حيف هر چيز كه تو بودي، حيف هر چيز كه نبوديم.

سيما

*** خاتمي، خاتمي، خاتمي، پدر، پدر معنويت ، اقتدار، ذكاوت، مردانگي، همه و همه يعني پدر معنوي من، آقاي خاتمي

دوستدار آقاي خاتمي

*** خاتمي به خاطر درك انساني و واقعي از مقوله فرهنگ و مبتكر گفت و گوي تمدن‌ها، سفير صلح نام گرفته است.

ابراهيم

*** من با اشك چشمانم آقاي خاتمي را بدرقه مي‌كنم. دبيري بازنشسته از مشهد هستم. خدا شاهد است كه در تمام مدت زماني كه آقاي خاتمي به سفر مي‌رفتند در تمام مدت 8 سال براي سلامتي ايشان آيت‌الكرسي مي‌خواندم. از اضافه شدن حقوقم كه حتي پنج برابر هم بيشتر شده تشكر مي‌كنم. با 22 هزر تومان بازنشست شدم در حالي كه الان 170 هزار تومان مي‌گيرم در صوتي كه فوق ديپلم هستم. ضمنا پاداش‌هاي بازنشستگي بازنشستگان قبل از سال 78 را نيز دريافت كرديم و آن را نيز از عنايات شما مي‌دانيم. من به خاطر آقاي خاتمي با خيلي ها جنگيدم و خوشحال هستم كه الان به حرف من رسيدند و مي گويند كه انديشه‌هاي آقاي خاتمي نو و تازه است و هيچ وقت كهنه نمي‌شود. خاتمي صبر از تو صبوري آموخت . سيادت از تو آقايي آموخت. عشق از تو محبت آموخت.

بهجت حجبرالساداتي دبير بازنشسته زبان انگليسي از مشهد

*** ديدگاههاي مردم در روز 10/05/1384 ***

*** آقاي خاتمي مانند حمزه‌ سيداشهدا(ع) بود. براي ايرانيان يك حمزه بود. اين مرد مظلوم آمد و با دلي خون مظلومانه مي‌رود بدون اين كه هيچ بگويد. هر چه‌ مي‌توانيد در مورد او بنويسيد.

ميرزايي‌نژاد - اروميه

*** خاتمي براي هميشه در قلب ما جا دارد.

سيد محمدجواد ركني

*** موج‌ها خوابيده‌اند، آرام و رام. طبل طوفان از نوا افتاده است. چشمه‌هاي شعله‌ور خشكيده‌اند. آب‌ها از آسيب افتاده است. اما خاتمي هنوز جريان دارد و خواهد داشت.

بابك سابق نوين

*** در استان سيستان و بلوچستان اكثرا از آقاي خاتمي رضايت دارند. ايشان زحمت زيادي كشيدند و كارهاي زيادي در استان انجام دادند و من نمي‌دانم با چه زباني از ايشان تشكر كنم. بيشتر مشكلات استان ما را حل كرده است از جمله آسفالت كردن خيابان‌ها و آب شيرين كه مهمترين آن خدمات مي‌باشد و اميدوارم ايشان در زندگيشان موفق باشند.

از استان سيستان و بلوچستان

*** من در كارهاي ساختماني هستم منتها الان مشكلات و گرفتاري زيادي دارم و اميدوارم به اين مشكلات رسيدگي شود. مشكلاتي از قبيل مستأجري، بيكاري كه البته زمان خاتمي كارهايي شد منتها ايشان نمي‌توانستند بيشتر از اين كار كنند. و در آخر مي‌گويم آقاي خاتمي خداحافظ شما باشد.

غلامر‌ضا

*** گراني‌ها بسيار ما را اذيت كرد و راستش را بخواهيد ما كارگر بوديم و براي ما فرقي نمي‌كرد كه چه كسي باشد و چه كسي بيايد ولي اميدوارم در آينده كاري براي مردم و كارگرها شود. دولت آقاي خاتمي در مجموع توانست كاري بكند و ما راضي هستيم و شايد خيلي از كارها شده و ما خبر نداريم ولي اميدواريم بهتر از اينها شود. جمله‌ي آخر هم به خاتمي اين است كه خاتمي دوستت داريم.

اصغر

*** تقريبا راضي بودم. كمك‌هايي بوده است و اميدواريم كه در دولت آينده همين وضع ادامه پيدا كند و البته بهتر شود. مردم در امارات هم بسيار راضي بودند و وضع ما در خارج وقتي كه آقاي خاتمي آمد بسيار بهتر شد و اميدوارم به كمك ايشان مسائل آينده بهبود يابد و مردم بيشتر اميدوار شوند.

ايراني ساكن در امارات

*** قبل از آنكه خاتمي بيايد وضع مملكت كمي نابسمان بود اما وقتي ايشان آمد مملكت سر و سامان يافت، البته آنچه مي‌خواست نتوانست اجرا كند. در اين هشت سال من بيكار بودم و پشت كنكور و الان در كتابفروشي كار مي‌كنم اما در مجموع وضعيتم بهتر بود. در آخر هم مي‌گويم انشاءالله ايشان براي دوره بعدي برگردند.

مهدي

*** ما در دوران آقاي خاتمي متفاوت بوديم، بهرحال ايشان تا جايي كه توانست زحمت كشيد مخصوصا 4 سال اول كه كاملا مشخص بود فشارهاي زيادي برايشان بود. جوانان نيز انتظاراتي از ايشان داشتند و بعضي از آن‌ها كه منطقي بود فكر مي‌كنم خاتمي توانست برآورده‌شان كند. در كل دوران آقاي خاتمي را يكي از بهترين دوران‌هاي جمهوري اسلامي ايارن مي‌دانم چراكه گام‌هاي رو به جلو بسياري برداشتيم.

كيوان توانايي

*** در زمان آقاي خاتمي ما الگوي مناسبي از پيشرفت نداشتيم و متأسفانه عليرغم وجود نيروهاي متخصص و اساتيد ارزشمند دانشگاهها در سطح بالايي قرار ندارند با توجه به اينكه اكثر اساتيد دانشگاههاي معتبر خارجي ايراني هستند. اما نكته‌اي كه در مورد ايشان مثبت ارزيابي مي‌شود نوع گفتماني است كه ايشان در بين سياستمداران رايج كردند تا جايي كه حتي ادبيات افراد زيادي تحت تأثير اين گفتمان قرار گرفت. مثلا در سي‌دي‌هاي تبليغاتي خود نشان مي‌دادند كه مي‌خواهند به جوانان اهميت دهند و با آنها گفت‌وگو كنند و در كل مجموع كارها و صحبتهايي كه خاتمي داشت امروز نهادينه شده است.

محراب

*** معتقدم ايشان بسيار فرصت‌سوزي كرد ولي چون به ايشان خيلي علاقه دارم در موردشان بيشتر صحبت نمي‌كنم.

صابر

*** بنده در كار نشر كتاب هستم. متاسفانه در چند سال اخير سهميه كاغذ به افرادي داده مي‌شد كه معلوم نبود در كجا مصرف مي‌شود و آنقدر كيفيت كتاب‌ها پايين است كه در مقايسه با كتاب‌هاي خارجي احساس شرمندگي مي‌كنم به طوري كه حتي طرح‌هاي روي جلد كتاب‌ها نيز قابل مقايسه نيستند. البته من آقاي خاتمي را تا جايي كه مورد تاييد مقام معظم رهبري است دوست دارم و حمايت مي‌كنم ولي انتقادات زيادي نيز به ايشان دارم.

روحاني - استاد حوزه و دانشگاه

*** زمان آقاي خاتمي كارهاي زيادي انجام شد اما همانطور كه خيلي از اساتيد نيز گفته‌اند ايشان بسيار فرصت سوزي كرده‌اند و خيلي كارها مي‌توانستند انجام دهند كه نكردند. در آخر مي‌گويم: سيد خندان خداحافظ.

مهران

*** من در اين مدت كار دولتي نداشتم و ندارم اما پيگير مسائل و فعاليت‌هاي غيردولتي بودم و بايد بگويم زمان آقاي خاتمي اين سازمان‌ها رشد بسيار مطلوبي داشت كه بي‌سابقه بود و واقعا از ايشان ممنونم. وليكن هيچ‌گاه نمي‌خواهم با ايشان خداحافظي كنم و اميدوارم 4 سال ديگر ايشان را مجددا كانديداي رياست جمهوري ببيم.

نادر

*** خاتمي مرد بزرگي است كه دوستداران بسيار دارد.

بابك

*** اي عزيز دلسوز ميهن بدرود.

داريوش

*** به بودنت هر ايراني افتخار مي‌كرد. شايد ديگر مثل تو را در تاريخ نيابيم. تاريخ قضاوت مثبتي در مورد تو خواهد داشت.

ثريا

*** خاتمي انقلابي در تفكر مردم ايجاد كرد كه برگشت‌ناپذير است. او بزرگ‌مرديست كه آيندگان بيشتر به عظمتش پي خواهند برد.

يك كارگردان تلوزيون

*** سلام. اميد دارم پس از هشت سال تلاش بي‌وقفه آقاي خاتمي، قدرشناسي مردم و اهل علم و فضل و فرهنگ در آخرين روزهاي رياست جمهوري ايشان، خستگي اين سال‌ها را از وي زدوده باشد. من به سهم خود و به عنوان دانشجويي كه در اين هشت سال زيباترين خاطراتم در حمايت از افكار و برنامه‌هاي آقاي خاتمي شكل گرفت به ايشان خسته نباشيد عرض مي‌كنم و اميد دارم آن وجود عزيز ساليان سال در خدمت ايران عزيز باشد.

توحيد فيروزان

*** زود بود آمدنش هنوز. موج اشتياق بي‌سابقه مردم پناهش بود و درياي حوادث پيش رويش. عده‌اي گفتند نخواهد توانست كاري را از پيش ببرد، بايد استعفا دهد. مجبور به استعفايش مي‌كنند اما ديديم كه چنين نشد. آن عده هنوز هم مي‌گويند كه هيچ كار نكرد! نمي‌دانم چگونه مي‌توانند وجدانشان را راضي نگهدارند. از اين‌كه مي‌بينند ايران بسيار متفاوت از ايران 75 شده است. ما طي اين سال‌ها هزينه‌هاي گزافي براي آزادي پرداخت كرده‌ايم و اكنون منصفانه نيست دستاوردهايي را كه به قيمت ده‌ها زنداني، توقيف‌هاي مكرر روزنامه‌ها و دانشجويان آسيب‌ديده به دست آوريم به آساني لاپوشاني كنيم. ما وبلاگ‌نويسان به پاس تلاش‌هاي آقاي سيد محمد خاتمي در تلاش براي شنيدن صداي مخالف ايجاد حداقل‌هاي آزادي ... در جامعه احياي لزوم پاسخگويي قدرت در برابر اراده‌ي شهروندان، تشكيل صندوق ذخيره ارزي براي امروز و فردا، در اقدامي نمادين و ماندگار سه‌شنبه 11 مردادماه در آخرين روز كاري دولت آقاي سيد IT ايرانيان و گسترش صنعت محمد خاتمي تيتر مشتركي را به پاس تلاش‌هاي ايشان در وبلاگ‌هاي خود به ثبت خواهيم رساند ... هرچند نقد منصفانه را حق خود مي‌دانيم و بر اين كار درنگ نخواهيم كرد.

بخشي از بيانيه‌ي وبلاگ‌نويسان حامي تيتر مشترك - سيد خندان خداحافظ

*** خاتمي رفت با همه‌ي خوبي‌ها و حرف‌هاي زيبا و شاعرانه‌اش حيف كه باز هم ملت ايران بايد براي گذشته تاسف بخورد نه خاتمي نه ما نه هيچ‌كس قدر اين سال‌ها را ندانست. بهتر است بدرقه‌ي خداحافظي او با اشك سوزان فرصت‌سوزي‌ها باشد.

حجت

*** ديدگاه‌هاي مردم در روز 08/05/1384 ***

*** ‌من به عنوان كسي كه دوران دانشجويي خود را در دوران رياست جمهوري خاتمي گذرانده‌ام فقط بگويم كه بر خلاف عده‌ا‌ي كه معتقدند وي در اين 8 سال كار مفيدي انجام نداد، معتقدم همين كه در انتخابات امسال آزادي تبليغات كانديداها وجود داشت، گامي مثبت در كشور است كه توسط خاتمي برداشته شده است. از تمام زحماتت متشكرم خاتمي

دانشجو

*** ‌خاتمي در دوران 8 ساله‌ي رياست جمهوري خود فعاليت‌هاي زيادي انجام داد ولي متاسفانه به دلايلي موفق نبود.

يك ايراني مقيم انگلستان

*** ‌خاتمي كاري انجام نداد و دارد مي‌رود. مي‌دانيم كه در برابرش موانع زيادي وجود داشت.

دانشجو سال آخر رشته گرافيك

*** آقاي خاتمي ذاتا بسيار فهميده و قابل احترام است و احساس مي‌كنم برنامه‌هاي خوبي را ارائه داد كه همه‌ي آن‌ها به مرحله‌ي عمل نرسيد.

حميد

*** كسي كه نمي تواند به وعده‌هايش عمل كند، نبايد وعده دهد.

هاتف توسلي

***‌خاتمي اصلاح طلبي است كه كارش با خير و خوشي خاتمه پيدا كرد. بعد از ميرزا تقي خان فراهاني، امير كبير و مصدق ايشان به عنوان چهارمين اصلاح طلبي است كه بدرقه مي‌شود و تبعيد يا كشته نشد و اميدوام باب جديدي در اصلاحات ايجاد شده باشد.

احسان - دانشجوي مكانيك

*** خاتمي هرچند در مواردي مانند 18 تير كوتاه آمد ولي خوشحالم كه در عرصه فرهنگ كارهاي بسيار خوبي صورت داد. به ايشان مي‌گويم خسته نباشيد.

سامان – دانشجوي مكانيك

***‌شعارهاي ايشان مردم پسند بود اما مردم در همه‌ي سطوح نمي‌توانند به گفته‌هايشان عمل كنند. بايد شرايط فراهم باشد. شخصا ايشان را دوست دارم و معتقدم با تحولي كه در اجتماع و ميان جوانان ايجاد كرد، ديدها نسبت به آينده روشن شد.

سيد علي يوسفي – مدرس دانشگاه

*** ما جوانان خيلي بيشتر از اين‌ها به خاتمي اميد بسته بوديم.

كارگردان سينما- 30 ساله

***‌ خاتمي مرد اصلاحات و دوستي بود. بعضي از اين مردم لياقت او را نداشتند.

آذر

***‌ مادربزرگم هميشه مي‌گويد الهي درد و بلاي خاتمي بيفتد به جاني كساني كه مي‌خواستند اين سيد پاك را اذيت كنند همگي بگوييم! الهي آمين

مينا

***‌من از بوشهر پيام مي‌فرستم. يك دختر فعال و جوان هستم كه به دليل محروميت شهري از محروميت پژوهشي نيز رنج مي‌برم، لذا كمال تشكر را از آقاي خاتمي دارم كه به اين حقير ياري رساند.

طيبه پاكدامن

*** تقديم به خاتمي عزيز بهترين رييس‌جمهور دنيا

اي مه چون شدي رستم روزي ز زمانه / گويند همه نامت در قصه و افسانه / شد نام تو در دنيا همچون گل نيلوفر /

گيتي شده چون شمعي هستيش تو پروانه / در وصف تو نتوانم شعري بسرايم من / خواهم كه كنم ياري بسيار صميمانه / هر چند بود راهم بس هراس و طولاني / گويم كه سلامي من پيوسته و جانانه / از سيم و زر دنيا خالي است هذا ليكن / در شعر غزل گويد با ياد توهمخانه

هدي مس چي - كاشان

*** كاش اقاي خاتمي بيش از اين‌ها رو راست بود.

سيدحسن - 26 ساله

*** اگر آقاي خاتمي را از نزديك ببينم به او مي‌گويم كه به جوان‌ها خيلي بدهكار هستي.

شهروز ايراني

*** آقاي خاتمي شما مي‌خواستيد ولي نگذاشتند. توانستيد آن چيزهايي را كه مي‌خواستيد، به ديگران انتقال دهيد، و يك شيوه‌ي جديد را در دولت بوجود آورديد. از شما تشكر مي‌كنم.

امير محمودي – 27 ساله - دانشجوي دندانپزشكي

*** به نظرم خاتمي به تحقق آن وعده‌هايي كه داد، خيلي نزديك شدد و البته طي هشت سال گذشته شرايط سختي را پشت سر گذاشت و در عين حال به نوعي راه را براي ديگران باز كرد.

اكبر

*** دانشجوي نمايش هنر معماري سال آخر هستم. خوشحالم كه با اتمام دوره ي رياست جمهوري خاتمي درس من نيز تمام مي‌شود. از ايشان تشكر مي‌كنم چون طي اين هشت سال خيلي زحمت كشيدند.

محسن

*** ساده بود. حرف‌هايش به دل مي‌نشست. از رفتن ايشان دلتنگم.

ليلا - دانشجوي معماري

*** ديدگاه‌هاي مردم در روز 07/05/1384 ***

* * * آقاي خاتمي! ما از شما جوانان بيشتر انتظار كار داشتيم.

دانشجو

* * * خاتمي نظر دنيا را نسبت به ما عوض كرد، او مي‌خواست كارهايي انجام دهد ولي يك سري عوامل مانع از كار وي شدند، هر آدمي نقاط مثبت و قوت خاص خود را دارد و خاتمي هم از اين قاعده مستثني نبود. مطمئنا در آينده و با رفتن وي دلمان براي او تنگ خواهد شد.

حسين، الف

* * * و من مردمي را مي‌شناسم كه مي‌گويند روزي آرش باز خواهد گشت.

دانشجوي ادبيات نمايشي – 27 ساله

* * * روزي كه برف سرخ از آسمان ببارد بخت سياه اهل هنر باز مي‌شود.

19 ساله از تهران

* * * آقاي خاتمي شما قدم اول در راه تغيير را به درستي برداشتيد ولي اين با مسائل زيادي همراه شد كه نقدي زيادي مي‌طلبد.

25 ساله كارمند

* * * من به آقاي خاتمي پيشنهاد مي‌كنم كه روزنامه باز كند.

پزشك 27 ساله

* * * به نظر من آقاي خاتمي سوپاپ اطميناني بود كه مانع از انفجار جامعه در دوره‌اي خاص شد.

24 ساله علي

* * * خداحافظ آرمان نسل خيال انديش، خاحافظ خاتمي!

20 ساله عماد

* * * با توجه به صحبت‌هايي كه آقاي خاتمي كرده بودند نتوانستند همه‌ي آنها را انجام دهند، ايشان مي‌توانستند بهتر عمل كنند.

مهدي 25 ساله

* * * با سلام به آقاي خاتمي!

ما خود شما را دوست داشته و خواهيم داشت و هميشه شما را دعا مي‌كنيم ولي كاش همان اندازه كه با احزاب و اصلاح طلبان در تماس بوديد مقداري هم با مردم و درد مردم و مشكلات مردم در تماس بوديد تا اين معضل اجتماعي به وجود نمي‌آمد.

مريم – 48 ساله

* * * خاتمي، رييس جمهوري محبوب و منتخب بود، آدمي بزرگ بود و با اينكه نگذاشتند كارش را بكند اما در مجموع خوب عمل كرد.

دانشجو

* * * خاتمي دولت اصلاحات را ايجاد كرد، او با اقداماتي كه انجام داد باعث شد جهانيان ايران را به عنوان كشوري صلح‌جو بشناسند، در مجموع از اقدامات اين مرد بزرگ راضي هستيم. ان‌شاءالله خدا برايش بسازد.

اكبر، ج

* * * تمامي حرف‌هايي كه درباره‌ي خاتمي گفته مي‌شود از قبيل اينكه شما وعده داده و به آنها عمل نكرده، دروغ گفته و سخناني از اين دست تماما كذب محض است. اگر دولت خاتمي و كشور ايران را با ايران دهه‌ي 60 مقايسه كنيم قطعا با ديدن تغييرات اساسي ايجاد شده، راه به خوبي لمس خواهيم كرد، او در عرصه‌ي بين‌المللي عالي عمل كرد و در ايجاد دولتي كه آزادي انديشه را مي‌خواهد بسيار تلاش كرد.

كارمند

* * * خاتمي آقا بود. هرچه داشت در طبق اخلاص گذاشت، دولتش دولت خوب و كارآمدي بود، اما در عين حال همه‌ي دولت‌ها ضعف‌هايي نيز داشته‌اند. خاتمي، رييس جمهور محبوب و خوبي بود.

علي ، ح

*** ديدگاه‌هاي مردم در روز 05/05/1384***

**** هنوز هم صدايش در گوشم طنين‌انداز است، زماني كه براي ثبت‌نام دومين دوره‌ي انتخابات رياست جمهوري‌اش - آن هم نه به ميل خود كه به اصرار ما - آمد؛ "وقتي هركس كه مرا مي‌بيند، يا صدا و نظرش را به من مي‌رساند از من مي‌خواهد كه بيايم، من اين نظر را به نظر خودم ترجيح مي‌دهم ، و حالا آمده‌ام با همان عهد پيشين …" از آن روز 4 سال مي‌گذرد و ديگر بايد بي‌حرف از خم اين ره عبور كرد. امروز خاتمي كليد نقره‌اي درهاي بيداري را بايد به دست ديگري بسپارد. آيا آن دست مي‌تواند محافظ خوبي براي آن كليد باشد؟ و يا آيا مي‌تواند در مسند رياست قوه‌ي اجرايي كشور نظر مردم را به نظر خود ترجيح دهد؟ اما اين را ميدانم كه آنچه بگذشت نمي‌آيد باز. قصه‌ايي بود كه هرگز ديگر نتوان شد آغاز. اما با تمام اين مسائل خاتمي همچنان، ايستاده است چو شمع/ مترسان زآتشش

مريم مهرگان

***احساس مي‌كنم ايشان صادقانه و خوب كار كردند.

مهتاب

*** كارهاي خوبي در مجموع كردند ولي بيشتر حرف زدند تا عمل كنند. نهايتا به ايشان مي‌گويم خسته نباشيد.

زرياني

*** دولت خاتمي در مورد توجه سياسي و بسط آزادي‌ها خوب عمل كرد. ولي درزمينه اقتصادي نه.

مدني

*** زماني بود كه ما نمي‌توانستيم در مورد رياست جمهوري اظهار نظر كنيم اما از محاسن خاتمي همين بس كه مي‌توانيم در مورد عملكردشان صحبت كنيم.

حسيني

*** خاتمي كار نكرد. بايد كاري مي‌كرد كه نانوايي‌ها خوب نان بپزند تا مردم نان را دور نريزند. از او مي‌پرسم كه چرا مسووليت قبول كرديد.

مرادي

*** در حوزه فرهنگي جايگاهي كه ايران در نظام بين‌الملل پيدا كرد بسيار خوب بود وبيشتر كار ايشان در حوزه فرهنگي بود ولي مطالبات مردم از لحاظ سياسي برآورده نشد مثل مطالبات دانشجويان، روزنامه‌نگاران و اصناف در نهايت مي‌گويم مثل خاتمي ديگر نخواهد آمد، اي كاش يك بار ديگر كانديدا مي‌شد.

پناهنده‌پور

*** بد نبود. همه عملكرد ايشان خوب بود ولي بايد سطح دانشگاهها را بيشتر ارتقا مي‌داد.

آرمينا

*** در حوزه علم و دانشگاه خوب عمل كرد. در زمينه سياست خارجي نيز با خيلي كشورها رابطه، خوب شد. خاتمي دولت را با نفت 7 دلار تحويل گرفت و اكنون با 60 دلار تحويل مي‌دهد. ايجاد صندوق ذخيره ارزي هم از اقدامات مثبت ايشان بود كه الان يكي از بهترين كشورهاي خاورميانه در خصوص ذخيره ارزي هستيم. خاتمي دوستت داريم.

رضايي

*** در زمينه فرهنگي عملكرد خاتمي با ارزش‌هاي اسلامي فاصله داشت. به خاتمي مي‌گويم كه بهتر است ما را از نظريه‌هاي خود بهره مند كند ولي در صحنه اجرايي وارد نشود.

آقايي

*** عملكرد خاتمي با معيارهاي من سازگار نبود. آزاديي‌هايي كه داد زياد بود. گفت‌وگوي تمدن‌ها و برقراري صلح بين كشور از نكات مثبت ايشان است.

ندا كاملي زاده

*** عاجزانه از آقاي خاتمي درخواست مي‌كنم كه از پذيرش عضوييت در مجمع تشخيص مصلحت نظام خودداري كند. درخواست ديگرم اين است كه جناب آقاي خاتمي از پذيرش هر نوع مسووليت سياسي خودداري فرمايند و كلا به جهان سياست باز نگردند و همان خاتمي قبل از 76 باقي بمانند. مخلص آقاي خاتمي.

مهدي صيفي - فرهنگي

*** آيا درست است كه آموزگار ادب و شكيبايي در جمع دانشجويان گفته است اگر شلوغ كنيد دستور مي‌دهم همه‌تان را بيرون كنند؟؟؟؟؟؟

ايراني

*** نمي‌دانم كه چرا دو دوره به آقاي خاتمي راي دادم.

مردود

*** ديدگاههاي مردم در روز 04/05/1384***

*** خاتمي تنديس مهرباني است. بي‌شك او از چهره‌هاي ماندگار تاريخ قرن خواهد بود. او محبوب‌ترين چهره اجتماعي جامعه است. او حلقه‌ي دوستي روحانيت و جوانان و رابط دينداري و روشنفكري است. همواره در حافظه‌ي افكار عمومي ماندگار خواهد بود.

عبادالله جهانبين - دانشجوي دانشگاه شيراز

*** پاكي ذات و خلوص نيت هر شخص از نورانيت چهره او مشخص مي‌شود. با ريا و عوام‌فريبي نمي‌توان در دل مردم جاي گرفت. از همه دوستداران واقعي خاتمي عزيز مي‌خواهم براي سربلندي و عظمت و طول عمر اين سيد عزيز ياسين بخوانند. عزيز دل مردم ايران دوستت داريم.

مينا صدرآرا - قزوين

*** كساني كه روزي عاشق خاتمي بودند ولي امروز نه بايد بدانند كه او اختيارات كامل نداشت و دست و پايش را بسته بودند.

محمد خليلي

*** آقاي خاتمي زحمات زيادي براي ايران سرفراز كشيد و نگذاشت حق ايران پايمال شود ولي ايشان نيز اشكالاتي در دولتشان بود.

اميد حسن‌زاده

*** به خاتمي اين خداوند صبر، ادب، متانت و دانايي مديونم چون خيلي چيزها را به من آموخت.

سهراب

*** از آقاي خاتمي تشكر مي‌كنم به خاطر آزادي‌هايي كه به خصوص در عرصه‌ي هنر به ما دادند و به ايشان مي‌گويم "خسته نباشيد"

موسيقي‌دان

*** دستشان درد نكند حتي به خاطر تمام بدي‌هاي ايشان.

كمند

*** دستتان درد نكند، گل كاشتيد، در حق ما جوان‌ها بي‌نهايت لطف كرديد بابت تمام آزادي‌ها و اميدوارم جوان‌ها لياقت اين آزادي را داشته باشند و شما نيز در كارهاي بعدي‌تان موفق باشيد.

طاهره

*** در اين 8 سال خيلي زحمت كشيديد، در جاهايي كم‌كاري داشتيد اما در جاهاي ديگر جبران كرديد به خصوص درباره‌ي آزادي‌اي كه به مطبوعات و خبرنگاران داديد، متشكرم.

حامد مظهري – دانشجوي سال سوم عمران

*** هميشه ساختن به آن سادگي كه به نظر مي‌آيد نيست، آدم گاهي اوقات مي‌آيد اما كاري نمي‌كند و مي‌ورد اما هميشه اميد براي سازندگي و بهتر بودن هست.

سميه حيدروند – دانشجوي رياضي - اراك

*** اول خوب بوديد ولي تا آخر خوب عمل نكرديد، خوب بودنتان كافي بود اما شجاعتتان كافي نبود.

الهه سالك - ديپلمه

*** خاتمي تو را دوست دارم. به خاطر عشقي كه به ايران و ايرانيان داري. خاتمي تو را دوست دارم به خاطر اينكه وقتي به كردستان سفر كردي گفتي "بشري كرد كردستان" يعني "سربلند باشي كرد كردستان"، سخني كه هيچ مقام عاليرتبه ايران نگفته بود. خاتمي ترا دوست دارم به خاطر صبري كه داري صبري كه خود را مي‌آزردي اما دوست نداشتي مردم ايران زمين ناراحت شوند. خاتمي تو را دوست دارم به خاطر لبخندهايت، از دوريت نمي‌توانم آسوده باشم؛ رييس جمهور محبوبم

اماني - شهرستان كامياران

*** آرزو داشتم كه ايشان به تمام هدف‌هاي والايشان برسند.

علي

*** آقاي خاتمي خوش درخشيد. با حضور ايشان اميدهاي بسياري در جامعه ايجاد شد. دوست داشتيم ايشان مشكلات را خيلي راحت با مردم در ميان مي‌گذاشت.

دانشجو

*** خاتمي بايد روي حرف‌هايش بيشتر پافشاري مي‌كرد.

حامد

*** آقاي خاتمي كمي محافظه‌كارانه عمل كرد و اميدوارم در دوره‌ي بعد با رويكردي جديد روي كار بيايد.

حاتم - آموزگار

*** به وعده‌هاي خود عمل نكرد. ولي وعده‌هايش شيرين و اميدواركننده بود.

سهيلا

*** چرا آمد؟ چه كرد؟ چرا مي‌رود؟

بيكار

***اميدوارم اين چهار سال به زودي بگذرد تا خاتمي دوباره رييس‌جمهور شود.

محمد غفاري - دانشجو

*** من يك مسيحي هستم و مي‌خواهم بگويم در كليسا براي ايشان دعا كنند.

روبيك

*** آقاي خاتمي اصلاحات چي بود؟

مهرداد

*** ايجاد روابط بين‌الملل و طرح گفت‌وگوي تمدن‌ها از بهترين شاخصه‌هاي عملكرد خاتمي است.

مجيد نادري

*** ديدگاههاي مردم در روز 03/05/1384 ***

*** خاتمي را نمي‌توان فقط در صبر و شكيبايي‌اش محدود كرد و او را فقط معلم بزرگ صبر و شكيبايي دانست. فرزند فرزانه امام راحل، پيام‌رسان اسلام رافت و مرودت، مروج اخلاق ديني و انصاف و مروت در سياست مردم‌داري، احياءكننده اسلام ناب محمدي(ص) مورد نظر امام راحل در مقابل اسلام ارتدادي آمريكايي خشونت‌طلب، اجرايي كردن شعارهاي انقلاب اسلامي ايران، تبلور "جمهوري اسلامي نه يك كلمه كم و نه يك كلمه بيش"، اعتقاد راسخ به كشور‌داري با مردم و براي مردم و نه بر مردم، كشورداري وجدان‌گرا، بيدار كردن وجدان‌هاي آگاه بشري براي با هم بودن و نه بر هم بودن، مبتكر مقابله آگاهانه با زياده‌طلبي زورمداران با جايگزيني شعار "گفت‌وگوي تمدن‌ها" بجاي "جنگ تمدن‌ها" و "شعار ائتلاف جهاني براي صلح" بجاي "ائتلاف جهاني براي جنگ". خاتمي از پديده‌هاي نادر در دنياي سياست است، كه عشق به خدا و مردم را جايگزين عشق به قدرت كرد. او عاشق خدمت به همه مردم دنياست و نه تشنه قدرت. او ادامه‌دهنده راه اسلام امام خميني و فرزند خلف و فرزانه اوست... خاتمي شاگرد امام متعلق به همه تاريخ بخصوص تاريخ ايران است و بلنداي درك او را تاريخ نشان خواهد داد. يك متفكر مصري گفته بود "كه هرچه شما از اهرام مصر بيشتر فاصله گرفتيد، بيشتر به عظمت به اهرام پي مي‌برديد. از نزديك فقط ابعاد كوچك آن را مي‌بينيد". ما اكنون در كنار خاتمي هستيم و فاصله زماني و مكاني كم است. و زاويه ديد دوربين وقايع‌نگار تاريخ براي درك دورنماي تمام جوانب شخصيت او محدود. اميركبير در زمان خود يك صدر اعظم مانند ديگران بود، كه مي‌توانست با ميرزاآقاخان نوري جايگزين شود. نقش افراد مقابل و گذشت زمان ميرزا تقي خان معلم ناصرالدين شاه را اميركبير ايران كرد و اما با اتكاء به ذات باريتعالي از سرنوشت ملت نگران نباشيم، بقول خاتمي برخورد منطقي با تضادها باعث ارتقاء جامعه مي‌شود. و عظمت شخصيت‌ها در مقام مقايسه بدست مي‌آيد. ارتفاع هيماليا در مقايسه با سطح دريا سنجيده مي‌شود و عمق و پستي درياها هم همينطور.  در خاتمه ضمن تمجيد از حركت ايسنا، پيشنهاد مي‌كنم همانطوريكه استقبال خوبي از خاتمي داشتيم، اكنون نيز با يك فراخوان عمومي او را بعد از گزارش به مجلس در روز 11 مرداد از خانه ملت تا خانه‌اش بدرقه مردمي كنيم تا همه دولتمندان بدانند، كه: "هركسي نغمه خود خواند و از صحنه رود. خوشتر آن صحنه، كه مردم بسپارند به ياد"

ژاله اصفهاني اژئيان

*** خاتمي بزرگ‌مردي از تبار حسين(ع) بود و هست. فضاي باز سياسي و اقتصادي و بين‌الملل را باز و هموار كرد، لكن از معيشت مردم و فقر و تورم و بي‌بندوباري‌هاي اقتصادي برخي تروريست‌هاي اقتصادي غافل ماند.

حسن

*** اي دريغ از ما اگر كامي نگيريم از بهار

ما جواناني بوديم كه از طرف آقاي خاتمي شان و جايگاه خود را يافتيم و با رسوم اسلام سازگار با جهاني شدن آشنا شديم. من با گريه‌هايم خاتمي را بدرقه مي‌كنم و افتخار مي‌كنم كه دو بار به ايشان راي دادم. اميدوارم در گفت‌وگوي تمدن‌ها نيز موفق باشند.

عادل اماني - كامياران

*** سلام آقاي خاتمي

نمي‌دانم چگونه بايد با شما خداحافظي كرد. شما فقط يك رييس جمهور نبوديد مانند يك پدر همواره مهربان و يك معلم آزاده شايد شريعتي زمان بوديد. من دانشجو هستم و خوشحالم كه بيشتر دوران دانشجويي‌ام در زمان شما سپري شد. شما به ما ياد داديد كه در مقابل ظلم بايد اعتراض كرد. همواره دوستتان داريم و در خاطر ما خواهيد ماند. واقعا خسته نباشيد، تنها رييس جمهور محبوب.

سارا ايلخان

*** بايد از وجود برخي تفكرات در بين بعضي از مسوولان دولت جناب آقاي خاتمي اظهار تاسف كرد كه براي تعطيلي صنايع و بيكاري نيروي انساني لحظه‌شماري مي‌كنند و از وقوع چنين رويدادي شادمان مي‌شوند!

علي‌اصغر عزيزيان

***‌ در دوران آقاي خاتمي كشورهاي ديگر بيشتر روي ما حساب كردند و جو انتقاد پذيري در جامعه بوجود آمد.

حاج مير صادقي

*** خاتمي كارهاي زيادي از جمله ايجاد ارتباط بين ايران با ديگر كشورها و آزادي‌هاي رسانه‌اي ايجاد كرد. ولي از نظر اقتصادي پيشرفت خوبي نداشتند. ولي در كل ادامه‌ي فعاليت‌هاي ايشان در دولت آينده به نفع كشور است.

سيدجعفر طباطبايي دانشجوي علوم پزشكي دانشگاه تهران

*** كارهاي فرهنگي دوران ايشان خوب بود. از نظر سياسي نيز ابتدا آزادي‌هايي داده شد اما در ادامه دوباره بازپس گرفته شد. از نظر علمي هم اگر آقاي خاتمي نبود كاري از پيش نمي‌برديم ولي وقتي ايشان آمد مسائلي را مطرح كرد و سطح توقع مردم را بالا برد.

**‌* آقاي خاتمي خيلي كارها مي‌خواست انجام دهد ولي نگذاشتند. من از ايشان خيلي راضي هستم. ايده‌هاي خوبي داشت ولي نمي‌دانم چرا نگذاشتند كارش را انجام دهد. در مجموع طي 8 سال گذشته تا آن‌جا كه مي‌توانست خوب عمل كرد.

نادي قمي

**‌* دولت آقاي خاتمي چه در طرح كردن شعارهايش و چه در عمل با مردم صادقانه برخورد نكرد. موضوع به رسميت شناختن مخالف تنها بهانه بود براي بعضي‌ها بيايند و روزنامه بگيرند. طي اين 8 سال براي مردم اگر نگوييم هيچ ولي واقعاً كم كاري كردند و از 100 قدمي كه مي توانستند بردارند تنها 20 قدم برداشتند.

سيد اسماعيل درجري

**‌* از نظر سياست خارجي خوب عمل كرد ولي اهداف ايشان با پي‌گيري آن‌ها در دراز مدت خود را نشان خواهد داد.

دلدار

*** معتقدم حيف بود دولتي كه با شعارهاي سياسي سر كار آمد در دوران فعاليتش تنها از دستاوردهاي اقتصادي از قبيل رشد اشتغال زايي توسط خود دفاع كند، دولت خاتمي اينگونه بود.

ايمان علي اكبري

*** دولت آقاي خاتمي همراه با ايجاد آزادي موجود در تمامي عرصه‌ها بود و معتقدم بهترين گزينه در ميان كانديداهاي زمان خود بود.

ناهيد

*** دولت خاتمي را مي‌توانيم دولت اهداف بلند و گام‌هاي ضعيف بدانيم، لذا در عرصه‌هاي توسعه سياسي عملكرد مقبولي داشت اما در توسعه‌ي همه جانبه موزون و هماهنگ عمل نشد.

شيخ زاده

*** من برعكس دانشجوياني كه اعتقاد دارند آقاي خاتمي كار مفيدي انجام نداد، معتقدم زماني كه 8 سال اخير را با قبل از آن مقايسه كنيم متوجه فعاليت‌هاي ايشان در عرصه‌هاي آزادي مطبوعات و آزادي اجتماعي و از اين دست خواهيم شد لذا بسيار ناسپاسي است كه بگوييم ايشان ضعيف عمل كرد. در حاشيه مي‌گويم؛ چهره‌ي خاتمي انرژي بخش است.

حسن مجيدي

*** آقاي خاتمي گل سرسبد است و متاسفانه جريان‌هايي كه همراه ايشان وارد عرصه‌هاي مختلف جامعه شدند نتوانستند به طور كامل ايشان را همراهي كنند.

رجبي

*** آقاي خاتمي در عرصه‌هاي سياسي تنش زدايي لازم را انجام دادند لذا در اين زمينه موفق ظاهر شديم ولي در عرصه‌هاي داخلي، حاميان اصلي ايشان دانشجويان بودند، 16 آذر در دانشگاه تهران نشان دادند كه از اصلاحات صورت گرفته توسط ايشان رضايت ندارند.

علي علي بابايي

*** آقاي خاتمي زحمات زيادي را متحمل شدند ولي به مردم قول‌هايي داد كه نتوانست به آن‌ها عمل كند.

محمودي

**‌* دولت خاتمي، دولتي پويا و زنده

عباس رحيمي مقدم

* *‌* آقاي خاتمي بيشتر فعاليت‌هاي خود را معطوف به مسايل سياسي كرد و به مشكلات فرهنگي و اقتصادي در سطح جامعه توجهي نداشت لذا مطالبات فرهنگي واقتصادي مردم روي زمين ماند.

نگار

**‌* به عقيده‌ي من ايشان فعاليت لازم را داشتند و زحمات زيادي نيز كشيدند ولي بايستي در خصوص برنامه‌هاي خود از قبيل آزادي توضيح دهند. از طرفي تصور مي‌كنم چون در انتخابات دوره‌اي خود از پشتوانه‌ي بالايي برخوردار بودند سطح توقعات مردم از ايشان افزايش يافت؛ لذا تفهيم نكردن كامل برنامه‌هايشان به مردم دليلي شد كه در اين دوران نكاتي منفي مبني بر آزادي موجود در جامعه در ذهن افراد شكل گيرد.

سمانه سلامت

*** بايد از خود اقتدار بيشتري نشان مي‌داد. مي‌توانيم دولت آقاي خاتمي را دولتي خاكستري بناميم. چراكه در بعضي عرصه‌ها مفيد واقع شد ولي در برخي جنبه‌هاي ديگر در سطح جامعه حتي متوجه مشكلات مردم نشد.

امير

اتهاي پيام