آداب مردم افغان در ماه محرم
هر ساله با نزديك شدن ماه محرم‌الحرام و از چند روز مانده به شروع دهه اول محرم، تكايا و مساجاد در نقاط مختلف شهرها و روستاهاي افغانستان سياه‌پوش مي‌شوند و رنگ و بوي ديگري به خود مي‌گيرند.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، به نقل از خبرگزاري صداي افغان، مردم از زن و مرد، پير و جوان و كوچك و بزرگ، لباس‌هاي سياه مي‌پوشند و با حضور در تكايا و مساجد به نوحه‌خواني، سينه‌زني و زنجيرزني مي‌پردازند.
در اين ايام هر شب مراسم عزاداري برپا مي‌شود و قبل از آن كه هياتهاي سينه‌زني به سينه زدن و زنجير زدن بپردازند، خطيب مسجد بر منبر مي‌رود و ذكر مصيبت مي‌گويد و دلهاي عاشق را به حال و هواي كربلاي حسين(ع) مي‌برد. پس از آنكه روضه‌خواني به اتمام مي‌رسد، هيات كم‌كم براي سينه‌زني آماده مي‌شود. آنها در حلقه‌هايي به شكل مستطيل بر روي دو زانو دور هم مي‌نشينند و با شروع نوحه‌خواني كه به سه سبك تند، سه‌ضرب و لم (آهسته) خوانده مي‌شود، با دست بر روي دو زانوي خود مي‌زنند تا ريتم سينه‌زني و نوحه را همچنان حفظ كنند.
سينه زنان در اين هنگام با فريادهاي يا علي (ع)، مولا، يا حسين (ع) و... كه گه‌گاه در ميان نوحه‌خواني به زبان مي‌رانند، به عشق حسين (ع) و يارانش كه در صحراي كربلا ناجوانمردانه به شهادت رسيدند، به سينه مي‌زنند.
در اين ميان، در هر دم نوحه‌گاه تا چندين نفر از دو سمت حلقه به پا مي‌خيزند و به وسط حلقه مي‌آيند و رو در روي هم به زنجير زدن هماهنگ با سينه‌زني مي‌پردازند.
از همان روزهاي اول محرم هياتهاي عزادار به تكايا و مساجد ديگر نقاط مي‌روند و هر شب در يكي از مساجد به نوحه‌سرايي و سينه‌زني مي‌پردازند. اين در حالي است كه اين هياتها ابتدا در مسجد محل خويش مراسم را انجام مي‌دهند تا مسجد آنها هم خالي از عزادار نباشد و سپس به مساجد ديگر مي‌روند.
اين رفت و آمد همچنان ادامه دارد و با نزديك شدن به روز دهم محرم به اوج مي‌رسد. گرچه آداب و رسوم ايام محرم در نقاط مختلف افغانستان متفاوت است؛ اما درنهايت همه در همين چهارچوب به عزاداري مي‌پردازند.
در اين ايام زنان به پختن نان‌هاي روغني به‌نام «چلپك» و حلوايي به نام « حلواي سرخ» كه از آرد، روغن و جوانه گندم خشك‌شده كه در اصطلاح محلي سيمينك گفته مي‌شود، مي‌پردازند و اين گونه خود را در اين مراسم شريك مي‌كنند.
شب هفتم علمي را كه با پارچه‌هاي رنگي كه معمولا رنگ سبز در آن بيشتر خودنمايي مي‌كند، به همراه هيات سينه‌زني به مساجد و تكايا مي‌برند تا نشان دهند كه علم حضرت ابوالفضل (ع) هرگز بر زمين نخواهد ماند و همچنان برافراشته است.
روز هفتم محرم دسته‌هاي عزاداري به بقعه‌هاي مبارك و مكانهاي مقدس مي‌روند و در تشريفاتي خاص با خواندن نوحه، سينه‌زني، زنجيرزني و ذكر مصيبت ايام سوگواري امام حسين (ع)، علمي را بالا مي‌برند و پارچه‌هاي آن را تعويض مي‌كنند.
اين مراسم در كابل و مزارشريف كه قدمگاه حضرت علي (ع) در آنجاست، با شكوه و جلوه‌اي خاص انجام مي‌گيرد. ناگفته نماند كه اين مراسم در عصر روز عاشورا هم انجام مي‌شود و بار ديگر علم بالا مي‌رود.
شب دهم محرم در هنگام روضه‌خواني گهواره‌اي را كه نماد گهواره شيرخوار صحراي كربلا حضرت علي‌اصغر (ع) است و در حالي كه اين گهواره با تيرهايي كه نماد تيرهاي فرود آمده بر گلوي اين شيرخوار است و رنگهاي سرخي به نماد خون، از قبل تزيين شده پيشاپيش دسته‌زني به حركت در مي‌آورند و به ميان مسجد مي‌روند. در اين هنگام هلهله‌اي در ميان حاضران به پا مي‌شود و مردم اشك ريزان خود را به گهواره مي‌رسانند و به ياد صاحب گهواره بوسه‌هاي شوق بر او مي‌زنند و هداياي خويش را كه نقدي است درون گهواره مي‌اندازند و اسپند دود مي‌كنند و صلوات مي‌فرستند.
از همان نخستين ساعات آغاز شب تاسوعا جنب و جوشها به اوج خود مي‌رسد و دسته‌هاي عزادار كم‌كم خود را براي عزيمت به مساجد جامع شهر و روستاي خود آماده مي‌كنند. ماشينها را بيرق‌هاي سياه مي‌زنند و پرچمهايي را كه اشعار حماسي بر آن نوشته شده است بر مي‌افرازند،در اين شب هياتها تا نزديكيهاي صبح در رفت و آمدند و گاه و بي‌گاه خيابانهاي شهر پذيراي قطار ماشينهاي عزادار است كه در صفوفي طولاني و منظم پشت سر هم حركت مي‌كنند و از بلندگوهايي كه به همراه دارند صداي نوحه به گوش مي‌رسد.
در مساجد جامع، هر هياتي مدتي را به سينه‌زني مي‌پردازد و با اندك پذيرايي كه گاه يك ليوان شير و يا آب جوش است، جاي خود را به هياتي ديگر كه در بيرون به انتظار ورود نشسته است، مي‌دهد.
با شروع روز دهم هياتهاي عزادار به خيابانها مي‌آيند و پاي پياده به سمت مكانهاي مقدس و حرمها مي‌روند و به سينه‌زني و نوحه‌خواني مي‌پردازند. در اين روز و روز تاسوعا معمولا آنهايي كه نذر دارند نذر خود را به مساجد مي‌آورند و در اختيار هياتهاي عزادار مي‌گذارند.
مردم هم از روزها قبل به جمع‌آوري نذورات خود مي‌پردازند و در روز عاشورا با پختن غذايي مختصر، مشتاقان امام حسين را طعام مي‌كنند.
مراسم اين روز تا نزديكيهاي عصر ادامه مي‌يابد و با نزديك شدن عصر عاشورا، هياتها پس از خواندن نماز مغرب و عشاء، روشنايي‌هاي مسجد را خاموش مي‌كنند و به ياد شام غريبان امام حسين (ع) و يارانش در محيطي تاريك به سينه‌زني مي‌پردازند و شام غريبان حسين (ع) را زنده نگه مي‌دارند.
مراسم سينه‌زني معمولا تا چندين روز پس از روز عاشورا و اربعين سرور و سالار شهيدان و رحلت پيامبر گرامي اسلامي حضرت محمد (ص) همچنان ادامه دارد.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات