والد آزاری و سلطه فرزندان بر والدین در خانواده از پدیده‌های نوظهور در میان خانواده‌های ایرانی است، پدیده‌ای که شکلی از خشونت خانگی است و با توجه به افزایش سالمندی شاهد بیش از پیش این امر در جامعه کنونی هستیم. والدآزاری و سایر اشکال سلطه فرزندان بر والدین،  محصول فرزندسالاری است که گریبان‌گیر بسیاری از خانواده‌های ایرانی است.

والدآزاری القای احساس بی‌کفایتی به کسانی است که تاریخ در پستوی ذهن آنان حک شده، این خشونت در جامعه مدرن امروز افزایش یافته است در این راستا به جهت واکاوی موضوع، ایسنا به گفت‌وگو با یک روان‌پزشک پرداخته که مشروح آن در ادامه آمده است‌.

عادله عسگری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: والد آزاری جزئی از آزارهایی است که نسبت به فردی ضعیف‌تر انجام می‌شود به عنوان مثال در رابطه با کودک آزاری یا معلول آزاری هم ما این حالت را داریم یعنی فردی که نقش مراقبت را دارد از این وضعیت به خاطر قدرت بالاتر و محدودیت‌هایی که فرد ضعیف‌تر دارد، سوء استفاده می‌کند یعنی نیازهای فرد را نادیده می‌گیرد، تحقیر کلامی می‌کند یا علاوه بر بی‌اعتنایی مراقبت‌هایی که فرد نیاز دارد را انجام نمی‌دهد.

وی افزود: در رابطه با والدین نیز این مفهوم زمانی اتفاق می‌افتد که تا حدی از کار افتاده و بیمار باشد یا به خاطر شرایط سنی بالایی که دارد مجبور باشد که با فرزندان زندگی کنند، یعنی زمانی که قدرت، انتخاب و اختیار به نوعی از افراد سلب شود والد آزاری بیشتر نمود پیدا می‌کند.

عسگری ادامه داد: یکی از آثار والد آزاری این است که اگر در خانواده‌ای این موضوع اتفاق بیفتد و فرزندان شاهد این مسئله باشند می‌تواند این چرخه را باز تولید کند یعنی به نوعی آنان می‌آموزند بعدها با والدین خود چنین رفتاری داشته باشند چرا که طی این روند فکر می‌کنند فرد سالمند یک موجود اضافه است و انرژی و هزینه را بیهوده صرف می‌کند و در نتیجه همین حس را نسبت به والدین خود پیدا خواهند کرد.

وی تصریح کرد: فرزندان وقتی در روند والد آزاری والدین خود نسبت به پدربزرگ و مادربزرگ قرار بگیرند و بدخلقی‌ها را ببینند یاد می‌گیرند که من هیچ وظیفه‌ای در قبال والدین خود ندارم.

این روان‌پزشک با اشاره به اینکه والد آزاری چرخه خشونت ایجاد می‌کند، گفت: متأسفانه با توجه به افزایش سالمندی، تغییر شرایط زندگی افراد به جهت مستقل و شاغل بودن، کمرنگ شدن ارزش‌های معنوی، پر رنگ شدن دشواری‌های اقتصادی و تغییر سبک زندگی امکان نگهداری از فردی که آنقدر توانمند نیست را ندارند، متأسفانه همه این موارد دست به دست هم داده‌اند تا شاهد والدآزاری بیش از پیش باشیم.

عسگری در خصوص نشانه‌های والدآزاری خاطرنشان کرد: مهمترین نشانه این است که میزان شکایت‌های جسمی سالمند بیش از اندازه است، به عنوان مثال زمین خوردن و فراموشی او افزایش یافته و شرایط متناسب با توانمندی‌ها و سن و سالش نیست.

وی افزود: از نشانه‌های دیگر این است که بیماری فرد کنترل نمی‌شود چراکه مراقبت و نظارت درمانی صورت نمی‌گیرد و کار او به بیمارستان می‌کشد، یا اینکه درگیری‌های لفظی افزایش پیدا می‌کند که در چنین شرایطی خود والد ساکت است یا اینکه آرزوی مرگ می‌کند.

در پی والدآزاری امید به حیات در فرد کمرنگ می‌شود

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین خاطرنشان کرد: در پی والدآزاری امید به حیات در فرد کمرنگ می‌شود و متاسفانه گاه منجر به افسردگی و در نهایت خودکشی می‌شود. بر خلاف کودک آزاری در والد آزاری ضرب و شتم یا موضوعات آزار جنسی بسیار نادر است و بیشتر خشونت کلامی صورت می‌گیرد که احساس بی‌کفایتی، سرزنش کردن و گذشته را به رخ کشیدن برای والد اتفاق می‌افتد.

عسگری در پاسخ به اینکه آیا والد آزاری ریشه در نوع تربیت دارد، تصریح کرد: با توجه به اینکه ارزش‌های معنوی و نوع تربیت اکتسابی است بنابراین نقش بالایی در کاهش یا افزایش این موضوع دارد؛ همچنین فیلم و داستان‌های روایت شده نیز می‌تواند در افزایش یا کاهش این امر مؤثر باشد.

وی بیان کرد: در گذشته با توجه به بار معنوی موجود، مسئله عاق والدین پررنگ‌تر بود و افراد به خاطر این موضوع احترام به والدین سالمند خود را در اولویت قرار می‌دادند اما با گذشت زمان و پررنگ شدن فرزند سالاری حالت طلبکارانه و خودخواهانه افزایش و تعهد کاهش یافته و موضوع والدآزاری بیش از پیش بروز پیدا کرده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین ادامه داد: در گذشته در سریال‌هایی که ساخته می‌شد به موضوع احترام به والدین بسیار پرداخته می‌شد اما هم اکنون حتی در فیلم و سریال‌ها باور به پدر و مادر بد بیشتر رواج داده می‌شود و این امر آثار مخربی در این زمینه دارد.

وی درباره نمونه‌هایی از والد آزاری افزود: به طور مثال مراجعینی داشتم که شکایت از عدم دریافت دارو داشتند به این صورت که فرد بیمار اعصاب و روان بود و زمانی که دارو مصرف نمی‌کرد حالش بد می‌شد که طی این روند فرزندان سوء استفاده می‌کردند دارو به والد خود نمی‌دادند تا والدین خود را بستری کنند و این موضوع در ایام منتهی به تعطیلات همچون عید بیشتر دیده می‌شود؛ یا در موارد دیگر فرد شکایت از عدم دریافت غذا دارد و بیان می‌کند دائم سرکوفت می‌شود.

عسگری تصریح کرد: همچنین گاه فرزندان اذعان دروغ می‌کنند که والد خود فراموشی گرفته تا از این طریق اموال او را تصاحب کنند که این موضوعات اشکال مختلفی از والدآزاری است.

وی اظهار کرد: موضوع والدآزاری از مدت‌ها پیش در تمام دنیا وجود داشته اما برای ما با توجه به فرهنگ و باورهای مذهبی که داریم پدیده جدیدی محسوب می‌شود چراکه در گذشته موضوع والدآزاری در کشور ما با این شدت بروز پیدا نکرده بود.

این روان‌پزشک در خصوص چگونگی پیشگیری از افزایش والدآزاری در جامعه گفت: مراکزی که کاملاً استاندارها را رعایت کند یا مراکزی چون مهدسالمندان که هم اکنون در ایران محدود است می‌تواند در کاهش والدآزاری بسیار کارآمد باشد چراکه نیاز است مراکزی وجود داشته باشد تا قشر کم درآمد را هم پوشش دهد.

وی در پایان با اشاره به اینکه سرمایه‌های معنوی خود را از یاد نبرید، بیان کرد: یکی از بزرگترین سرمایه‌های هر انسانی سرمایه معنوی او است، با توجه به مشکلات کنونی شاهد طمع سیری‌ناپذیر برای کسب ارزش‌های مادی هستیم اما بدانید اگر انسان‌ها به کسب ارزش معنوی بیشتر اهمیت دهد احساس اقناع خواهند داشت و میزان آزارها و خشونت‌ها نیز کاهش پیدا خواهد کرد؛ در نهایت باید گفت که احساس خوشبختی و آرامش با اهمیت بیشتر به سرمایه‌های معنوی که یک نمونه آن والدین هستند، رقم خواهد خورد.

انتهای پیام