به گزارش ایسنا، استان فارس  با بیش از ۶۰۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده و تعداد حدود ۳۲۰۰ اثر در فهرست ملی و تعداد ۶ اثر در فهرست میراث جهانی از مهم­ترین مناطق در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری می­باشد. این اقدام مهم در حالی صورت می­گیرد که  کارگروهی در خصوص تثبیت و صدور اسناد مالکیت آثار و بناهای تاریخی در اداره کل ثبت اسناد و املاک استان فارس تشکیل شده بود و صدور این اسناد در بازه زمانی ۴ ماهه صورت گرفته است.

صدور اسناد مالکیت حدنگاری  نه تنها از حیث حفظ میراث مذهبی و فرهنگی و تاریخی دارای اهمیت می­باشد بلکه متضمن ممانعت اصولی از ساخت­و­سازهای غیرمجاز، تصرف زمین، سوءاستفاده مالی، تغییر  کاربری و تجاوز به حریم خصوصی نیز محسوب می­شود.

ابنیه تاریخی؛ شناسنامه هویت ملی

ابنیه تاریخی شناسنامه و سیمای هویت تاریخی هر ملتی به حساب می آ­یند که نه تنها برای بازدید وگردشگری  کاربرد دارند بلکه منبع مهمی برای مطالعات علمی و قومی نیز محسوب می­شوند. با این وجود؛ علی رغم حساسیت ویژه­ای که نسبت به حفظ این آثار وجود دارد "تجاوز به حریم بصری، ساخت­و­سازهای غیرمجاز، سوء استفاده از بودجه مرمت و بازسازی، تصرف زمین، سوءاستفاده مالی، تغییرات غیرمجاز و بهره‌برداری تجاری غیرقانونی " از جمله پرتکرارترین اخبار تلخی است که در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری روزانه شنیده می­شود.

حفاظت کالبدی از اعیانی و عرصه آثار از منظر میراث فرهنگی بسیار حائز اهمیت است، تا جایی که صدور سندبرای آثار و بناهای تاریخی علاوه بر  اینکه باعث تثبیت حقوق عامه می شود،  از تعدی و دخل و تصرف افراد حقیقی و حقوقی نیز جلوگیری می­کند. در همین راستا، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بعنوان تنها متولی صدور سند مالکیت و نیز یگانه مرجع نهایی رسیدگی به  مسائل و اختلافات  ناشی از منظر مالکیت معنوی دارای  نقش سازنده و پویایی در این حوزه می­باشد.

اهمیت ثبت اسناد در حفاظت از میراث فرهنگی

صدور سند مالکیت، حد نگاری، تثبیت کاربری، تعیین مساحت در مختصات ماهواره­ای، آرشیو اسناد و نگهداری مستندات تاریخی نظیر وقف­نامه­‌ها، اسناد مالکیت، مجوزها و نیز صدور گواهینامه‌­های رسمی، ثبت دانش سنتی و نشان های جغرافیایی، ترویج فرهنگِ مالکیت فکری و حمایت از حقوق پدیدآورندگان آثار هنری از جمله اقداماتی است که نقش این سازمان را در حوزه میراث فرهنگی و حفظ آثار تاریخی برجسته می­کند. به نحوی که اگر این سازمان و اقدامات و فداکاری همکاران این سازمان نبود میراث فرهنگ این مرز و بوم زیر لگام سودجویان و فرصت­طلبان از بین می­رفت.

تثبیت مالکیت و حریم آثارتاریخی استان فارس

به گفته غلامحسین کیانی مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان فارس؛ با توجه به کثرت آثار تاریخی و فرهنگی و مذهبی این استان کارگروهی براساس سیاست­های سازمان ثبت اسناد و املاک با همکاری سایر ادارات در اداره­ کل ثبت استان فارس برای تثبیت و صدور اسناد مالکیت این آثار تشکیل می‌­شود.

کارگروه مذکور شامل ۶ نفر از کارشناس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، ۸ نفر از روسای ادارات و ۲۴ نفر نماینده و نقشه بردار می­باشد در اول بهمن ماه تشکیل و با محوریت بناهای تاریخی که ثبت جهانی شده­اند آغاز به­کار می­کند. در یک اقدام جهادی ۶   اثر  جهانی بعنوان سرفصل و نقطه شروع کار  انتخاب می شود.

کیانی درباره نحوه اقدام این کارگروه می‌گوید: از زمان تشکیل کارگروه در اول بهمن ۱۴۰۲ تاکنون اسناد مالکیت ۲۶ اثر تاریخی و مذهبی که در فهرست آثار ملی و جهانی به ثبت رسیده بودند تهیه و صادر گردیده است.

وی  با اشاره به تکالیف سایر دستگاه­‌ها در اجرای قانون جامع حدنگار و عدم همکاری کامل آنها توضیح می‌­دهد: اداره کل ثبت اسناد و املاک استان فارس در این خصوص از همان آغاز از جمله ادارات پیشتاز بوده است. تا جایی که بخشی از تکالیف سایر دستگاه­ها را خود به تنهایی انجام داده است.

صدور سند و تضمین حفظ نام بناهای تاریخی در لیست میراث جهانی یونسکو

در یک اقدام جهادی ۶ اثر جهانی بعنوان سرفصلی برای کارگروه موضوعیت می‌­یابد.  انتخاب ۶ اثر جهانی از آن جهت بود که برای ثبت یک اثر تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو، معیارها و سختگیری­های خاصی وجود دارد که باید توسط کشور متقاضی ارائه و حفظ تأیید شود، به نحوی که اگر یک اثر شرایط لازم را از دست بدهد یا آسیب جدی ببیند، از لیست  میراث جهانی یونسکو خط می­‌خورد. بنابراین طبیعی بود، که سازمان ثبت همزمان در کنار سایر اقدامات خطرات حذف  این آثار از فهرست تاریخی یونسکو  برای همیشه با صدور سند و حدنگاری بگیرد.

از مهم­ترین چالش­هایی که باعث حذف نام آثار تاریخی از فهرست میراث جهانی یونسکو می ­شود عبارتند از:

تغییرات غیرقابل قبول در ساختار اثر مانند: ساخت و سازهای نامناسب در اطراف اثر که به اصالت و منظر تاریخی آن آسیب می­زند و تغییر کاربری و تجاری سازی که هویت تاریخی اثر را از بین ببرد.

فرسایش و عدم مرمت مناسب اثر که در بیشتر مواقع  به واسطه از  ادعای مالکیت از سوی چند نهاد موازی به طور همزمان و وضعیت بلاتکلیف و مشکلات حقوقی و بی ­سرپرستی و فقدان طرح مدیریتی آن است.

گسترش شهرنشینی بدون برنامه ریزی که اثر را در محاصره خود قرار می‌­دهد و به حریم این آثار تجاوز می­‌کند.

قاچاق اشیاء تاریخی و حفاری­ای غیرمجاز.

صدور سند برای ۲۶  اثر تاریخی

با توجه به چالش­ها و خطراتی که در کمین آثار جهانی وجود داشت این بناهای مهم تاریخی در الویت قرار می‌­گیرند ۱- مجموعه جهانی تخت جمشید ۲- مجموعه جهانی پاسارگاد.۳- مجموعه جهان کاخ اردشیر بابکان ۴- باغ ارم ۵- مسجد جامع عتیق شیراز... .

آثاری که نه تنها برای ایران، بلکه برای تاریخ و تمدن بشری ارزشمند هستند و نقش مهمی در شناخت هویت ملی و جهانی ایران ایفا می­کنند و در ادامه کارگروه در یک اتفاق تاریخی موفق می شود برای ۲۶ اثر تاریخی سند صادر کند و بغیر از بقعه مبارک علی بن حمزه (ع) و مجموعه تخت جمشید قابلیت رونمایی با اولویت میراث جهانی پاسارگاد و میراث جهانی کاخ اردشیر ساسانی و دروازه قرآن را دارند. این ۲۶ اثر تاریخی عبارتند از: مجموعه میراث جهانی پاسارگاد، موزه پاسارگاد، کاخ اردشیر بابکان، دروازه قرآن، مسجد تاریخی نصیرالملک، مسجد جامع عتیق، قلعه اژدها پیکر لارستان، تپه های تاریخی شیشه گری استهبان، کاروانسرای دو کوهک، کنیسه یهودیان شیراز، تکیه تخت ضرابی، آرامگاه باباکوهی، خانه و مسجد تاریخی حاج باقر، خانه و مسجد تاریخی آقا لَر، مسجد تاریخی مولا، آرامگاه شاه داعی الله، خانه تاریخی افشاریان، تکیه هفت تنان، موقوفه زرتشتیان، کاروانسرای بیرم، امامزاده سید حسن(ع) و مسجد زرتشتیان.

ثبت ۹۵ درصد آثار تاریخی با ظرفیت داخلی ثبت بدون همراهی سایر ارگان­‌ها

کیانی درباره نحوه  این هماهنگی همچنین متذکر می­‌شود: اگرچه پیگیری موضوع از طریق مکاتبات اداری و تشکیل جلسات کارگروه صورت گرفته است. اما در ۹۵ درصد موارد  پروژه  با استفاده از ظرفیت خود اداره کل ثبت فارس پیگیری شد. با پیگیری های مکرر و مستمر این اداره کل و با تلاش های شبانه روزی کارکنان بعد از صدور سند دروازه قرآن  یکی از مهمترین نماد مذهبی فارس  و تخت جمشید و پاسارگاد با بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت ما بازخوردهای مردمی زیادی داشتیم که باور نمی­کردند که این آثار هنوز سند نداشته‌­اند.

وی مطرح کرد: استان فارس دارای ۶۰۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده است  که  بخش عمده آثار تاریخی استان فارس فاقد سند مالکیت است. علت این امر بر می­گردد به فرایند تقاضا محور صدور سند به نحوی­که اگر از سوی مالک و متولی مربوطه اظهارنامه ­ارائه نشود؛ سازمان ثبت نمی­تواند راساً اقدام به صدور سند نماید.

علاوه بر این صدور سند برای برخی از آثار تاریخی نیازمند همکاری دستگاه‌­ها و ابتکارات حقوقی است و انجام کار از طریق تشریفات متداول که بیشتر برای املاک شخصی در نظر گرفته شده است نه تنها زمان­بر بلکه  در برخی موارد غیرممکن است. بنابراین، صدور سند برای بنای تاریخی نیازمند ترفندها و ابتکارات حقوقی و همزمان همکاری فراسازمانی، تلاش مضاعف همکاران ثبتی در نقشه ­برداری، حدنگاری، احراز مالکیت، بررسی اعتراضات، حریم­‌های شخصی و طبیعی، دولتی... است.

در پایان؛ به رغم تمامی مشکلات اسناد مالکیت برخی از آثار تاریخی در اجرای گواهی بند دال و تعدادی دیگر از طریق ماده ۱۱ قانون ثبت نسبت به قبول درخواست ثبت و برخی دیگر  در اجرای  قانون تعیین تکلیف صورت پذیرفته است. هر چند که مدیرکل ثبت اسناد و املاک فارس معتقد است: در صورت همکاری ادارات مرتبط آمادگی لازم جهت مستند­سازی تمامی آثار تاریخی وجود دارد و می­توان با تاکید بر ترویج فرهنگ ثبت املاک به حفظ هویت تاریخی و مذهبی این استان همت گماشت.

در آینده نزدیک باید منتظر اخبار خوب و شیرینی در حوزه میراث فرهنگی باشیم. اخبار خوبی که با توجه به  لزوم اجرای قانون ثبت معاملات اموال غیرمنقول و همت کارکنان سازمان ثبت اسناد و املاک  به کرات  در حوزه­‌های مختلف خواهیم شنید.

انتهای پیام