به گزارش ایسنا، رشد قارچ‌گونه مال‌ها و مراکز خرید در فضای عمومی و تغییراتی که در سبک زندگی ایجاد کرده است، سبب آن شده که تجربه فضای شهری به تجربه مال‌گردی تقلیل یابد و تجربه خرید رفتن به شکل جمعی، جای تجربه شهر را گرفته است. در نتیجه مراکز خرید، امکان فعالیت‌های جمعی و کنش‌گری اجتماعی را سلب می‌کنند.
در گذشته تجربه فضای عمومی شهر با محوریت مساجد، پارک‌ها و کانون‌های محلی شناخته می‌شد که امکان فعالیت‌های خانوادگی متعددی را دارا است. اما امروزه مال‌ها با فضای چندکارکردی خود جایگزین دیگر فضاهای شهری شده است.
مال، فضایی عمومی در شهر است که خصوصی‌سازی شده و تنها به طبقه خاصی از جامعه خدمات می‌دهد. آخرین آمارها نشان می‌دهند، ۲۰۵ مال تنها در شهر تهران فعال است. با روند رو به رشد مال‌ها به عنوان نماد کلان‌شهر، باید تاثیر آن‌ها بر خرده‌فرهنگ‌های شهری و به ویژه سبک زندگی طبقه متوسط شهری را مورد توجه قرار داد.
بازسازی هویت
طبقه متوسط شهری، خواهان فضایی امن، باکیفیت و لذت‌بخش است. مال‌ها در شهر تهران این خواسته‌ها را فراهم کرده‌اند که با رشد هرچه بیشتر طبقه متوسط شهری، گرایش به فضاهای خصوصی‌تر بیشتر می‌شود. باید در نظر گرفت روند توسعه شهری و تغییرات سبک زندگی به ویژه در ارتباط با کالاهای وارداتی، نوعی بی‌هویتی را به جامعه تزریق می‌کند و در این بحران طبقه متوسط می‌کوشد تا از طریق تمایزیافتگی، منزلت کسب کند.
مصرف در جریان زندگی شهری بیشتر ابعاد اجتماعی و فرهنگی دارد تا اقتصادی، افراد حاضر در مال از گذر زمان عکس و فیلم تهیه می‌کنند و در فضای مجازی خود به اشتراک می‌گذارند و با محتواهای به اشتراک گذاشته شده در فضای مجازی برای خود نوعی هویت طبقاتی می‌سازند. پژوهشگران مدعی هستند مال‌گردی به فرآیندی اجتماعی و رویدادی فرهنگی تبدیل شده است که از طریق آن، مردم به خود هویت می‌بخشند.
مصرف‌زدگی و برندگرایی
افراد در این مال‌ها خرید می‌کنند ولو اینکه نیاز نداشته باشند. همچنین کالاها و برندهای خارجی، فرهنگی خاص را با خود به همراه می‌آورند که اغلب با فرهنگ و شیوه زندگی بومی، سنخیتی ندارد. مال‌ها امروزه به‌طرز روزافزونی در حال تبدیل‌شدن به مراکز مصرف نمایشی در جامعه هستند.
در این شرایط، آنچه رخ می‌دهد شکل‌گیری نوعی از مصرف‌گرایی وابسته است که به‌موجب آن، مال‌ها نه جایگاه عرضه تولیدات داخلی، بلکه بیشتر مکان‌هایی برای تشویق مصرف کالاهای خارجی مانند کالاهای چینی و ترکی می‌شوند.
فضای عمومی یا خصوصی؟
مال‌ها بیشتر مورد اقبال زنان در جامعه هستند. فضاهای بسته و خصوصی مال‌ها در برخی موارد مشکلاتی اعم از مزاحمت و... را مانند حضور در فضاهای عمومی باز شهری را ندارد. همچنین باید توجه داشت زمانی که تجربه شهر و گذر زمان فراغت تنها به مال‌گردی تقلیل می‌یابد، مال‌ها از طریق سازماندهی فضای داخلی و برقراری قوانین انضباطی افراد حاضر در مال را کنترل می‌کنند. فضای مال‌ها حضور گروه‌های حاشیه‌ای مانند تکدی‌گران، کودکان کار، فقرا و بی‌خانمان‌ها را برنمی‌تابد.
در مورد حضور گروه‌های حاشیه‌ای در فضای عمومی باید خاطرنشان کرد که ویژگی عمومی بودن فضای عمومی، این حق را به این افراد می‌دهد تا آن‌ها هم مانند سایرین بتوانند از فضا استفاده کنند. با این‌حال طبق بررسی‌های انجام شده، ویژگی‌های ظاهری آنان تداعی‌کننده رفتارهای خاصی است که باعث می‌شود با حضور آن‌ها در فضاهای شبه خصوصی مال مخالفت شود. در این شرایط مال‌ها با به‌کارگیری شیوه‌ای، پدیده‌های ناخوشایند مدنظرشان را از فضا دور می‌کنند و بدین ترتیب فضا برای طبقه خاصی از جامعه یک‌دست می‌گردد.
تراکم بسیار مال‌ها در شهر باعث شده تجربه زیست در شهر به مال‌ها اختصاص یابد و نوع تجربیات از فضای شهری تغییر یابد. در گذشته مساجد، فضاهای سبز محور تعاملات شهری بودند اما امروز با آمدن مال‌ها این مناسبات با تغییرات اساسی مواجه شده است.
انتهای پیام
نظرات